20-10-2024
ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਬੇਮਿਸਾਲ ਜਰਨੈਲ
ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ
ਮੂਲ ਲੇਖਕ : ਜੈਕੋਬ ਐਬਟ
ਅਨੁਵਾਦ : ਪ੍ਰੋ. ਜਸਪਾਲ ਘਈ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 295 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 192
ਸੰਪਰਕ : 99150-99926
ਅੰਦਰੂਨੀ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੈਕੋਬ ਐਬਟ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿਭਿੰਨ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ 'ਤੇ ਪੂਰਬਲੇ ਕਵੀ 'ਹੋਮਰ' ਦੀਆਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਅਰਸਤੂ ਦਾ ਸ਼ਾਗਿਰਦ ਹੋਣ ਦਾ ਗੌਰਵ ਹਾਸਲ ਹੋਇਆ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਐਸ਼-ਪ੍ਰਸਤਾਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਯੋਧਿਆਂ ਵਾਂਗ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੇਖਿਆ ਹੋਣੈ 'ਹੋਣਹਾਰ ਵਿਰਵਾਨ ਕੇ ਚਿਕਨੇ ਚਿਕਨੇ ਪਾਤ'। ਅਸਤਿਤਵਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹੋ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਫੈਕਟੀਸਿਟੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਜੀਵਨੀ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ 12 ਕਾਂਡਾਂ (ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਜਵਾਨੀ, ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦਾ ਆਰੰਭ, ਉੱਤਰੀ ਕੌਮਾਂ ਅਤੇ ਥਰੇਸ ਦਾ ਵਿਦਰੋਹ, ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਜੇ-ਮੁਹਿੰਮ, ਏਸ਼ੀਆ ਮਾਈਨਰ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ, ਡਾਰੀਅਸ ਦੀ ਹਾਰ, ਟਾਯਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ, ਸਿਕੰਦਰ ਮਿਸਰ ਵਿਚ, ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਮਹਾਨ ਜਿੱਤ, ਡਾਰੀਅਸ ਦੀ ਮੌਤ, ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਿਚ ਆਏ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਮੌਤ ਆਦਿ) ਵਿਚ ਵੰਡ ਕੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਂਡਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਬਾਰੇ ਸਰਬਪੱਖੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪਲਬਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਕੰਦਰ ਨੇ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ 32 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦਾ ਭੋਗ ਪੈ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ 12 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦੇ ਸਿਖ਼ਰ 'ਤੇ ਪੁੱਜਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਜੇਤੂ/ਲੜਾਕੂ ਅਸਤਿਤਵ ਨੇ ਪੜਾਅ-ਦਰ-ਪੜਾਅ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਿੱਤਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ 'ਥੀਸੈਲਫਸ' ਘੋੜੇ ਨੇ ਪੂਰਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ। ਜੇਕਰ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਬੋਨਾਪਾਰਟ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਨੇ ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲੋਂ 20 ਸਾਲ ਵੱਧ ਉਮਰ ਭੋਗੀ ਪਰ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਨੋਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ 'ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ' ਭਾਵ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦੇ 'ਉਦੋਂ ਤੇ ਹੁਣ' ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਕੰਦਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਆਦਤਾਂ ਪੱਕੀਆਂ ਸਨ : ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ। ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪ ਨੂੰ ਅਣਥੱਕ ਯੋਧਿਆਂ ਵਾਂਗ ਅਨੇਕਾਂ ਪਰਬਤ ਪਾਰ ਕਰਨੇ ਪਏ, ਤੰਗ ਦਰੇ ਪਾਰ ਕਰਨੇ ਪਏ, ਮਾਰੂਥਲਾਂ ਦੇ ਉੱਡਦੇ ਰੇਤ ਉਲੰਘਣੇ ਪਏ, ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਣੀ ਪਈ, ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਨੇ ਪਏ, ਅਨੇਕਾਂ ਸਾਜਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਸੂਹੀਆਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਲੈਣਾ ਪਿਆ। ਗੱਲ ਕੀ? ਅੱਪ-ਹਿਲ ਟਾਸਕ (ਕਠਿਨ ਕੰਮ) ਸੀ। ਪਰ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਪਾਤਰ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਪਾਸ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਕਤੀ, ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਡੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਅਤਿਅੰਤ ਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਭਾਵੇਂ ਸਾਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਸੀ। ਮੁੱਢਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਿਚ ਸਹਿਜਤਾ, ਸਰਲਤਾ ਅਤੇ ਉਦਾਰਤਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ ਪਰ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ, ਉਹ ਹੰਕਾਰੀ, ਕਮੀਨਾ, ਸਾਜਸ਼ੀ, ਪਾਖੰਡੀ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮੀ ਬਣਦਾ ਗਿਆ। ਤਾਕਤ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਬਦਲਾਲਊ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ 'ਡਾਰੀਅਸ' ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਾਨਵੀ ਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਲੁਟੇਰਾ ਵੀ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਮਾਨਵਤਾ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਔਗੁਣ ਵਿਸਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਯਾਤਰਾ ਸਮੇਂ (ਬੇਬੀਲੋਨ ਤੋਂ ਮਿਸਰ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦੀ ਇਲਾਕੇ ਤੱਕ) 1000 ਮੀਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਫ਼ਾਸਲਾ ਸੀ। ਐਨੀ ਲੰਮੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਿਕਲੀ ਹੋਵੇ। ਪੰਨਾ 190.
ਸੰਖੇਪ ਇਹ ਕਿ 'ਰਾਹ ਪਿਆ ਜਾਣੀਏ ਜਾਂ ਵਾਹ ਪਿਆ ਜਾਣੀਏ' ਪੁਸਤਕ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੀ ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਨੁਵਾਦਕ ਨੇ ਸਰਲ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਹ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ।
-ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼
ਈ-ਮੇਲ : vatish.dharamchand@gmail.com
ਅਖੰਡ
ਸ਼ਾਇਰ-ਅਮਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਰੈੱਡ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਰਾਮਪੁਰ (ਲੁਧਿਆਣਾ)
ਮੁੱਲ-400 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 192
ਸੰਪਰਕ-95016-60416
ਅਮਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵਿਚ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚਾਰ ਮੌਲਿਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਤੇ ਕੁਝ ਅਨੁਵਾਦ ਛਪ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 'ਅਖੰਡ' ਉਸ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਮੌਲਿਕ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ 73 ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, 93 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤੇ 10 ਗੀਤ ਛਪੇ ਹੋਏ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। 'ਅਖੰਡ' ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਰਦੀਫ਼ 'ਅਮਰਿੰਦਰ' ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਦਾ ਸਵੈ-ਚਿੱਤਰ ਕਹਿਣਾ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵਾਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਮੁਖ਼ਾਤਿਬ ਹੋ ਕੇ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੁੱਤ ਰਾਂਗਲੀ ਹੈ ਉਹ ਅਜੇ ਅਲਵਿਦਾ ਨਾ ਆਖੇ ਜੇ ਅਲਵਿਦਾ ਆਖ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬੀਆਬਾਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਵਿਚ ਸੁੰਦਰ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਬੜਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਸਾਗਰ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ 'ਤੇ ਦੀਵੇ ਟਿਕਾਉਣ ਵਾਂਗ ਹੈ। ਮੁਹੱਬਤ ਬਾਰੇ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਿਅਰ ਅਨੂਠੀ ਤੇ ਗੂੜ੍ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਵਿਸਮਾਦ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੋਹਲ ਨੇ ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਵਿਚ ਲਕੀਰ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਸ਼ਬਦਾਬਲੀ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਕਈ ਨਵੇਂ ਰੰਗ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਸੋਹਲ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲਿਖੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਜ਼ਾਦ ਹਨ ਪਰ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਲੈਅ-ਤਾਲ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੰਬੋਧਨੀ ਹਨ ਤੇ ਕੁਝ ਖ਼ੁਦ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੋਹਲ ਦੇ ਗੀਤ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਵਰਗੇ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਝਰਨੇ ਵਰਗੀ ਰਵਾਨਗੀ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਭਾਗ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ 'ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਪੈੜਚਾਲ' ਬਹੁਤ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਰਚਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਾਨਵੀ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਗੁੰਝਲਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਨੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵੱਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਖ਼ੇਤਰ ਬਾਜ਼ਾਰੂ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਨੂੰ ਗੀਤ ਸਿਰਜਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮਾਣਨਯੋਗ ਹੈ ਤੇ 'ਅਖੰਡ' ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆਵੇਗੀ ਇਹ ਮੇਰਾ ਯਕੀਨ ਹੈ।
-ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ
ਮੋਬਾਈਲ : 99884-44002
ਲੰਮੀਆਂ ਵਾਟਾਂ
ਲੇਖਕ : ਤਰਸੇਮ ਲਾਲ ਸ਼ੇਰਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਐਵਿਸ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਦਿੱਲੀ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 97795-19840
ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਹ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਸੰਬੰਧਿਤ ਥਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਬੜੀ ਨਿੱਗਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਵਲੋਂ 'ਗੁਰੂ ਹਜ਼ੂਰ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਨੂੰ' ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇਹ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਜਿਥੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਤੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਥੇ ਕਹਾਣੀ ਰਸ ਦਾ ਪੱਲਾ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਫੜੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਂਜ ਵੀ ਸਾਰੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚੋਂ ਲਿਖਾਰੀ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਵਾਲੇ ਭਾਵ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਵਾਲੇ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨਾਮੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਬਿੰਦਰ ਬਸਰਾ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਤਰਸੇਮ ਲਾਲ ਸ਼ੇਰਾ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਮੁੰਬਈ ਨਗਰੀ, ਡਲ ਝੀਲ, ਕਟੜਾ, ਕਨਖਲ, ਹਰਿਦੁਆਰ, ਕਸੌਲੀ, ਲਕਸ਼ਮਣ ਝੂਲਾ, ਮੈਕਲੋਡਗੰਜ, ਚਾਮੁੰਡਾ ਦੇਵੀ, ਜੰਮੂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਘੂਨਾਥ ਮੰਦਰ, ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੂੰ ਦੇਵੀ, ਦੇਹਰਾਦੂਨ, ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ, ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼, ਰਵਾਲਸਰ, ਬੈਜਨਾਥ, ਜੰਨਤ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਭਰਮੌਰ, ਬਾਗੇ-ਬਾਹੂ ਪਾਰਕ ਜੰਮੂ, ਹੁਸੀਨ ਵਾਦੀਆਂ 'ਚ ਵਸਿਆ ਪਤਨੀਟਾਪ, ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਰਾਣੀ ਮਸੂਰੀ ਬਾਰੇ ਜਿਸ ਰੌਚਿਕ ਤੇ ਰਸ ਸੰਪੰਨ ਅੰਦਾਜ਼ 'ਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ-ਉਹ ਕਮਾਲ ਦਾ ਹੈ। ਵਾਰਤਕ ਦਾ ਹਰ ਫਿਕਰਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਓਤਪੋਤ ਹੈ। ਭਾਵ 'ਸ਼ਿਵ ਭੂਮੀ ਹਰਿਦੁਆਰ ਦਾ ਹੀ ਹਿੱਸਾ ਰਿਹਾ ਕਨਖਲ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਵਰਗ ਤੋਂ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਕਨਖਲ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਬੜਾ ਧਰਮੀ ਕਰਮੀ ਸੀ। ਰਾਜ 'ਚ ਹਵਨ ਯੱਗ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਪਰਜਾ ਬੜੀ ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਰਾਜੇ ਦੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਸਦਕਾ ਸੰਤਾਂ ਮਹਾਤਮਾ ਨਾਲ ਵੀ ਨਿੱਘੇ ਸੰਬੰਧ ਸਨ। ਰਾਜਾ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੋਣ ਦਾ ਬੜਾ ਮਾਣ ਸੀ।' (ਪੰਨਾ : 25)
ਵਰਣਿਤ ਥਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਲਈ ਪੂਰਾ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਪੜ੍ਹਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ 'ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਸਮਾਂ ਬੜਾ ਸਾਰਥਿਕ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗਾ। ਤਰਸੇਮ ਲਾਲ ਸ਼ੇਰਾ ਅੰਦਰ ਇਕ ਉੱਚ ਪਾਏ ਦਾ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਬਣਨ ਦੀ ਵੀ ਪੂਰੀ ਯੋਗਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਸੇ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਉਦਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਛਪੀ ਵੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹੈ।
-ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98155-05287
ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਬਰਥਡੇ
ਲੇਖਕ : ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਵਿਗਿਆਨੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਾਦਿਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਬਠਿੰਡਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ: 176
ਸੰਪਰਕ : 94172-88682
'ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਬਰਥਡੇ' ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਰੁਮਾਂਟਿਕ ਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸਧਾਰਨ ਰਚੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਲਿਖੀਆਂ ਇਹ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਵੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਪਿਆਰ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਝਲਕ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ:
ਮੈਨੂੰ ਮੇਰਾ ਹੱਸਦਾ ਨੱਚਦਾ ਟੱਪਦਾ
ਪੰਜਾਬ ਚਾਹੀਦੈ
ਨਾ ਨਰਗਸ ਨਾ ਚਮੇਲੀ ਨਾ ਗੇਂਦਾ
ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਬੱਸ ਗੁਲਾਬ ਚਾਹੀਦਾ।
ਕਵੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਕੇ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਤੇ ਵੱਡੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ
ਇਕ ਦਿਨ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲੂ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ।
ਕਵੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੁਝ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦਿਆਂ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ। ਉਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਭਾਵਪੂਰਤ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ:
ਵੱਡੇ ਜੰਗ ਵਿਚ ਭੇਜੇ, ਛੋਟੇ ਨੀਹਾਂ 'ਚ ਚਿਣਾਤੇ
ਇਕ ਇਕ ਸਿੰਘ ਸਵਾ ਲੱਖ ਨਾ ਲੜਾਤੇ
ਕਵੀ ਨੇ ਦੋਗਾਣਾ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਬਾਪ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਗੀਤ ਵਿਚ ਜੜ੍ਹ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਕੁਰਸੀ, ਕਲਯੁੱਗ, ਭੰਗੜਾ, ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ, ਤਾਣਾ-ਪੇਟਾ, ਰੱਬ ਕੋਲੋਂ ਤਾਂ ਡਰ ਜਾ ਗੀਤ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹਨ। ਕਵੀ ਨੇ ਪ੍ਰੇਮ ਭਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਕੀਤਾ ਹੈ:
ਅਸੀਂ ਟੁੱਟ ਕੇ ਅੰਬਰ 'ਚੋਂ ਦੋ ਤਾਰੇ
ਇਸ ਧਰਤੀ ਉਤੇ ਆਏ ਨੀ
ਸਾਡਾ ਰਾਹ ਸੀ ਦੂਰ ਦੂਰ ਕੁੜੇ
ਸਾਡੇ ਰੱਬ ਨੇ ਮੇਲ ਕਰਾਏ ਸੀ
ਕਵੀ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਨਾਸ਼ਵਾਨਤਾ ਸੰਬੰਧੀ ਵੀ ਬੜੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਕਤ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ ਤੇ ਚੰਗਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦਾ, ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਸਧਾਰਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਕਵੀ ਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਪਾਖੰਡ ਰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਧਾਰਮਿਕ ਦਿਖਾਵੇ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਕੋਲੋਂ ਸਭ ਲੁਕ ਜੂ
ਪਰ ਉਹਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਲੁਕਾਵੇਂਗਾ
ਇਸ ਬਾਣੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੈ ਭੈੜੀ
ਤੂੰ ਨਰਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਵੇਂਗਾ।
ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੀ ਇਹ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਮਾਨਵੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਹਲਕੇ-ਫੁਲਕੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਮੁਬਾਰਕਵਾਦ।
-ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ
ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਮੋਹ
ਲੇਖਕ : ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਜੱਗਾ) ਗਿੱਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਜੇ.ਪੀ. ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਪਟਿਆਲਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 75270-70269
ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਜੱਗਾ) ਗਿੱਲ ਪਰਦੇਸੀਂ ਵੱਸਦਾ ਸ਼ਾਇਰ ਹੈ। 'ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਮੋਹ' ਉਸ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦਾ 'ਉਡਾਰੀਆਂ' (2020) ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉਸ ਨੇ ਸਵ. ਪਿਤਾ ਸ. ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਤੇ ਸਵ. ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਦੇਵ ਕੌਰ ਗਿੱਲ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਰੜੀ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਨਾਲ ਹੀ ਬੱਚੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਮੁਕਾਮ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਰਪਣ ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਮੋਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਾਵਿਕ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਰਚਨ ਦਾ ਸਬੱਬ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਸਰਵਰਕ 'ਤੇ ਉਕਰੇ 'ਸਭ ਤੋਂ ਔਖੇ ਓਹ ਪਲ ਹੁੰਦੇ ਨੇ, ਜੋ ਗੁਜ਼ਰੀਆਂ ਹਕੀਕਤਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਬਣ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਉਘੜ ਆਉਂਦੇ ਨੇ...' ਸ਼ਬਦ ਇਸ ਤੱਥ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੁਨੀਆ 'ਤੇ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਵਸ ਜਾਵੇ ਪ੍ਰੰਤੂ ਜਿਥੇ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ, ਬਚਪਨ ਹੰਢਾਇਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਵਾਨੀ 'ਚ ਪੈਰ ਧਰਿਆ ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਖਾਤਰ ਪਰਾਈ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਸਣਾ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫਿਰ 'ਮਿੱਟੀ' ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪਲਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ 'ਚ ਅਚਨਚੇਤੀ ਹੀ ਬਿਹਬਲਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ:
ਉਹਦਾ ਬੁੱਤ ਪਰਦੇਸੀ ਹੋਇਆ ਸੁਣਿਆ ਹੈ
ਰੂਹ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵੱਸਦੀ...
ਉਹਨੂੰ ਖੇਤ, ਖਲਿਆਣ ਚੰਗੇ ਲਗਦੇ,
ਤੇ ਰੂਹ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮੀ ਡੱਸਦੀ...
ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਜੱਗਾ) ਗਿੱਲ ਨੇ 'ਦੱਸ ਕਿਵੇਂ ਮੋੜੂੰਗਾ' ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 'ਕੌਮ ਸਾਡੀ' ਤੱਕ 87 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ ਕਾਵਿ-ਪਾਠਕ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਸਲਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕਵੀ ਦੀ ਕਾਵਿਕ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇਗਾ। 'ਪੰਨੇ ਵਿਸਰੀਆਂ ਯਾਤਾਂ ਦੇ' ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਕਾਵਿਕ ਬੋਲ ਕਵੀ ਦੀ ਅੰਦਰਲੀ ਪੀੜ ਦਾ ਬਾਖੂਬੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸਿਰਜਦੇ ਹਨ:
ਇਕ ਝੁਰਮਟ ਯਾਦਾਂ ਦਾ,
ਆ ਸੀਨੇ ਬਹਿ ਜਾਂਦੈ,
ਹਟਦਾ ਨਹੀਂ ਪਾਸੇ ਉਹ
ਭਾਵੇਂ ਬਹੁਤ ਹਟਾਵਾਂ ਮੈਂ।
'ਦੱਸ ਕਿਵੇਂ ਮੋੜੂੰਗਾ', 'ਆਭਾਸ ਨਹੀਂ', 'ਵਗਦੇ ਸਾਹਾਂ', 'ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਦਿਆਂ', 'ਵਿਲਕਦੀ ਰੂਹ' ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੀ ਬਿਹਬਲਤਾ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ, ਸਰਲ, ਸਾਧਾਰਨ, ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਲਹਿਜ਼ੇ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਮੁਬਾਰਕਾਂ। ਆਮੀਨ।
-ਸੰਧੂ ਵਰਿਆਣਵੀ (ਪ੍ਰੋ.)
ਮੋਬਾਈਲ : 98786-14096
ਇਕ ਸੱਚੇ ਕਾਮਰੇਡ ਦਾ ਇਕਲਾਪਾ
ਲੇਖਕ : ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ
ਸੰਪਾਦਕ : ਜਗਵਿੰਦਰ ਜੋਧਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : 5 ਆਬ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ : 136
ਸੰਪਰਕ : 94654-64502
ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਵਾਨਿਆ ਕਥਾਕਾਰ ਹੈ। ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਸੋਚ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਵਿਚ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਲਹਿਰ ਦੀਆਂ ਸਫਲਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਸਫਲਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸਦਾ ਹਾਣ ਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਕ ਜਗਵਿੰਦਰ ਜੋਧਾ ਨੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ ਨੌਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਲਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਮੰਤਵ ਬਾਰੇ ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ ਕਿ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਇਸ ਲਹਿਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਮਵਿੱਥ ਕਰਨ ਦੇ ਰਾਹ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਨਵੇਂ ਸਮਾਜ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਦੀ ਅੰਗੜਾਈ ਲਈ ਆਸਵੰਦ ਹਾਂ।'
ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਆਪਣੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਪਾਤਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲਹਿਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਮੌਕਾ ਸਨਾਸ਼ ਲੋਕ ਲਹਿਰ ਦੇ ਕੰਨ੍ਹੇੜੇ ਚੜ੍ਹਕੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਜਦਕਿ 'ਇਕ ਸੱਚੇ ਕਾਮਰੇਡ ਦਾ ਇਕਲਾਪਾ' ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਇਕ ਕਾਮਰੇਡ ਚਰਨਜੀਤ ਜਿਹੇ ਪਾਰਕਿੰਨਸਨ ਜਿਹੀ ਨਾਮੁਰਾਦ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਤਾਣੇ-ਮਿਹਣੇ ਸੁਣਦੇ ਆਵਾਜ਼ਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੁਜ਼ਾਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ। 'ਇਨਕਾਰ' ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਕਰਨ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਅਧਿਆਪਕ ਹੈ ਜੋ ਹੋਛੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦਾ ਡੱਟ ਕੇ ਟਾਕਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਥਿੜਕਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਜਿਵੇਂ 'ਆਪੜਨੇ ਗਿਰੀਵਾਨ ਮਹਿੰ' ਕਹਾਣੀ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਨਿਰਖ ਪਰਖ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। 'ਕਾਮਰੇਡ ਮਿਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ' ਕਹਾਣੀ ਮਿਹਰ ਸਿੰਘ ਜਿਹੇ ਸਿਰੜੀ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਸਾਹਮਣੇ ਵੀ ਸੀਨਾ ਤਾਣ ਕੇ ਖਲੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬੇਖੌਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 'ਪਿੰਡ' ਦਾ ਨਾਇਕ ਪਿਤਾ ਭਾਵੇਂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀਆਂ ਸੌ ਟਾਹਰਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੋਏ ਪਰ ਆਪਣੀ ਹੀ ਧੀ ਦੀ ਚੋਣ ਸਾਹਵੇਂ ਲਾਚਾਰ ਖਲੋਤਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। 'ਬੰਦ ਗੇਟ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰਾ ਇਨਕਲਾਬ' ਕਾਮਰੇਡ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਦੀ ਮਾਯੂਸ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਫ਼ਤਰ ਬੱਸ ਨਾਮ ਧਰੀਕ ਦਫਤਰ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਏਨੀ ਜ਼ੁਅਰਤ ਨਾਲ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹਿਣੀ ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਜਿਹੇ ਇਮਾਨਦਾਰ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਹੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕੱਖ ਨੂੰ ਕੱਖ ਤੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸੱਚ ਕਹਿਣ ਦਾ ਜ਼ਰਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋਣ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਪਾਸੇ ਹਾਲੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੀ ਧਿਰ ਖਲੋਤੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਸ਼ੇ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਹਨ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਅਜਿਹੇ ਨਾਮ ਧਰੀਕ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੀ ਵੀ ਫ਼ੌਜ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵਰਤਣ ਦੀ ਖੇਡ ਖੇਡੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਰਣਾ ਪਾਠਕਾਂ ਨੇ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖਲੋਣਾ ਹੈ। ਸ਼ਨਾਖਤ ਪਰਵਾਨਾ ਹੁਰਾਂ ਕਰ ਹੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
-ਕੇ. ਐਲ. ਗਰਗ
ਮੋਬਾਈਲ : 94635-37050