ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਢਾਡੀ ਕਲਾ
ਲੇਖਕ : ਹਰਦਿਆਲ ਥੂਹੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 450 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 304
ਸੰਪਰਕ : 84271-00341
.jpg)
ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੌਮ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ ਉਸ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਥਾਨਕਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਪੈਂਦੇ ਚੰਗੇ-ਮੰਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਾਡਾ ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਪੂੰਜੀ ਤੇ ਮੰਡੀ ਦਾ ਅਨੁਸਾਰੀ ਬਣ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਖੰਡੇ ਦੀ ਧਾਰ 'ਤੇ ਨੱਚਣ ਵਾਲੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਨਾਲ ਇਕਸੁਰ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਸਿਰਜ ਸਕੇ ਹਾਂ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਕਲਾਵਾਂ ਦੇ ਉਸਾਰੂ ਪੱਖਾਂ ਦੀ ਉੱਚਿਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਕਰ ਸਕੇ ਹਾਂ।
ਲੇਖਕ ਨੇ ਹੱਥਲੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਛੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ, ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਸੁਆਗਤ, ਧੰਨਵਾਦ, ਪਹਿਲੇ ਦੂਜੇ ਸੰਸਕਰਣ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਰੁਪਾਲ, ਸਕੱਤਰ ਪੰਜਾਬ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ, ਸ੍ਰੀ ਰਾਜਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਕੱਤਰ ਪੰਜਾਬ ਆਰਟ ਕੌਸਲ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੁੱਟਰ ਹੁਰਾਂ ਨੇ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਥਾਪੜਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸੁਆਗਤ, ਧੰਨਵਾਦ, ਦੂਜੇ ਸੰਸਕਰਨ ਦੀ ਆਦਿਕਾ, ਪਹਿਲੇ ਸੰਸਕਰਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਅੰਦਰਲੀ ਭੁੱਖ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਢਾਡੀ ਕਲਾ : ਨਿਕਾਸ, ਪਰੰਪਰਾ ਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਿਚ ਪਿਛੋਕੜ, ਅਧਿਆਤਮਕ ਵਾਰਾਂ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ, ਕਿੱਸਾ-ਕਾਵਿ ਵਿਚ ਢਾਡੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ, ਲੋਕ ਢਾਡੀ ਕਲਾ, ਸੂਫ਼ੀ ਢਾਡੀ ਗਲਤ ਨਾਮਕਰਨ, ਲੋਕ ਢਾਡੀ ਗਾਇਕੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੱਖ, ਔਰਤ ਢਾਡੀ ਗਾਇਕਾਵਾਂ, ਲੋਕ ਢਾਡੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ, ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵ, ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ, ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ ਮਾਲਵਾ, ਮਲਵਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਸਥਾ, ਢਾਡੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ, ਲੋਕ ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਦੇ ਰੂਪ, ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਰੂਪ ਦੇ ਅੰਗ, ਢਾਡੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਅਖਾੜਾ ਪਰੰਪਰਾ, ਮੇਲਿਆਂ ਦੇ ਅਖਾੜੇ, ਸਾਂਈ ਵਾਲੇ ਅਖਾੜੇ, ਲੋਕ ਢਾਡੀਆਂ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਰਿਆਜ਼, ਲੋਕ ਢਾਡੀਆਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ, ਧਰਮ ਨਿਰਪੇਖ ਸੁਭਾਅ, ਲੋਕ ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਤੇ ਪੰਥਕ ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਅੰਤਰ-ਸੰਬੰਧ, ਸੰਖੇਪ ਵਿਚਾਰ, ਦੂਸਰੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਲੋਕ ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਰਿਕਾਰਡ ਹੋਏ ਲੋਕ ਢਾਡੀ,ਮੇਹਰ ਸਿੰਘ, ਦੀਦਾਰ ਸਿੰਘ ਰਟੈਂਡਾ, ਨਿਰੰਜਨ ਸਿੰਘ ਜਮਸ਼ੇਰ, ਨਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘ ਦੁਆਬੀਆ, ਭੂਰਾ ਸਿੰਘ ਚਿੱਟੀ, ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੌਕੀ, ਮੋਹਣ ਸਿੰਘ ਡਰੋਲੀ, ਉਦੇ ਸਿੰਘ ਮੁੰਡੀਆਂ, ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਸਮਰਾਏ, ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਰੁੜਕਾ, ਮੱਸਾ ਸਿੰਘ ਮੌਜੀ, ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪੰਛੀ, ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ, ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਰੁੜਕਾ ਤੇ ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਿਲਗਾ, ਬਿੱਕਰ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਦੇਸੀ, ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ, ਬਖਤਾਵਰ ਸਿੰਘ, ਚੈਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ, ਦਿਲਾਵਰ ਸਿੰਘ, ਨਛੱਤਰ ਸਿੰਘ ਕਲੇਰਾਂ, ਸੰਖੇਪ ਵਿਚਾਰ, ਤੀਸਰੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਕਾਲੇ ਤਵਿਆਂ ਵਿਚ ਰਿਕਾਰਡ ਨਾ ਹੋਏ ਪਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਰਹੇ ਲੋਕ ਢਾਡੀ, ਮੋਦਨ ਸਿੰਘ ਲੋਹਾ ਖੇੜਾ, ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਡੇਹਲੋਂ, ਬਾਬਾ ਬੂਜਾ ਦੋਦੇ ਵਾਲਾ, ਵਧਾਵਾ ਮਰਾਸੀ ਢੱਡਿਆਂ ਵਾਲਾ, ਗੁਰਮਾਂ ਵਾਲੇ ਢਾਡੀ, ਖਿੱਦੂ ਮੋਚੀ ਗੁੰਮਟੀ ਵਾਲਾ, ਮੁਨਸ਼ੀ ਤੇ ਸੰਤਾ ਸ਼ੇਰੋਂ ਵਾਲੇ, ਈਦੂ ਖ਼ਾਨ ਲਲੋਢਾ, ਪਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਹਸਨਪੁਰੀਆ, ਗੁੱਜਰ ਸਿੰਘ ਰਾਈਆਂ ਭੈਣੀ, ਧਨੌਲੇ ਵਾਲੇ ਢਾਡੀ, ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਮੂੰਗੋ, ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਤਿਲੋਕੇ ਵਾਲਾ, ਡੋਗਰ ਛਪਾਰ ਵਾਲਾ, ਰਹਿਮਾ ਗੱਜੂਮਾਜਰੇ ਵਾਲਾ, ਮੁਨਸ਼ੀ ਰਾਮ ਜੱਖਲਾਂ ਵਾਲਾ, ਬੀਰੂ ਅਤੇ ਘੀਚਰ ਦਿਆਗੜ੍ਹੀਏ, ਜਲਾਲ ਖਾਂ ਤੇ ਕੀੜੇ ਖਾਂ ਤੇ ਸ਼ੌਕੀਨ, ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਰੌਣੀ, ਕੇਸਰ ਸਿੰਘ ਚੱਠੇ, ਕਿਰਪਾ ਸਿੰਘ ਹਸਨਪੁਰੀਆ, ਮੱਘਰ ਸ਼ੇਖ ਬਰਨਾਲਾ, ਨਿਰੰਜਣ ਸਿੰਘ ਘਨੌਰ, ਵਲਾਇਤ ਖ਼ਾਨ ਗਸਲਾ, ਮੋਦਨ ਸਿੰਘ ਮਰਾਜ, ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਪਾਇਲ, ਨਗੀਨਾ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ, ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਫਿੱਡਿਆਂ ਵਾਲਾ, ਪੰਜ ਗਰਾਈਆਂ ਵਾਲੇ ਢਾਡੀ, ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਉਟਾਲ, ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਖਿਆਲਾ, ਜੁਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਦੋਦਾ, ਬਾਬੂ ਖਾਂ ਸ਼ੌਂਕੀ, ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਭਮੱਦੀ, ਪੰਡਤ ਵਿਦਿਆ ਸਾਗਰ ਡੇਹਲੋਂ, ਬੰਤ ਸਿੰਘ ਮਧੀਰ, ਰੁਲਦੂ ਖ਼ਾਨ ਚੱਠਿਆਂ ਵਾਲਾ, ਸੁਦਾਗਰ ਸਿੰਘ ਗਾਲਬ ਕਲਾਂ, ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਗੁਆਰਾ, ਰਾਜ ਮਾਨ ਦਿਆਗੜ੍ਹੀਆ, ਸ਼ਰੀਫ਼ ਈਦੂ ਲਲੌਢਾ, ਪੰਡਤ ਜਗਤ ਰਾਮ, ਗੁਰਮੇਲ ਪੰਧੇਰ ਅਜਨੌਦਾ, ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਸਲਾਣਾ, ਰੰਗੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸਾਜ਼ੀ, ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਗੁਪਾਲਪੁਰ ਸਾਜ਼ੀ, ਚੰਦ ਸਿੰਘ ਬਨੇਰਾ ਸਾਜ਼ੀ, ਚੌਥੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਵਰਤਮਾਨ ਲੋਕ ਢਾਡੀ, ਦੇਸ ਰਾਜ ਲਚਕਾਣੀ, ਚਮਕੌਰ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ, ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਲੱਡਾ, ਮੱਖਣ ਮਾਨ ਦਿਆਗੜ੍ਹ, ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਮੰਡੇਰ (ਜਰਗ), ਨਾਜ਼ਰ ਪੰਧੇਰ ਅਜਨੌਦਾ, ਅਲਬਾਜ਼ ਖਾਂ ਗੋਸਲਾਂ।
ਪੰਜਵੇਂ ਭਾਗ ਵਿਚ ਲੋਕ ਢਾਡੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਚਨਾਕਾਰ, ਹਜ਼ੂਰਾ ਸਿੰਘ ਬੁਟਾਹਰੀ, ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਟੂਸਿਆਂ ਵਾਲਾ, ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਭੂੰਦੜ, ਬੰਸੀ ਰਾਮ ਨੌਹਰਾ, ਨੱਥਾ ਸਿੰਘ ਨਰੜੂ, ਦਿਲਾ ਰਾਮ ਭੂਦਨ, ਰਣ ਸਿੰਘ ਨਿਹਾਲੂਵਾਲਾ, ਸੰਖੇਪ ਵਿਚਾਰ ਚੋਣਵੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਹੀਰ, ਮਿਰਜ਼ਾ, ਸੱਸੀ, ਪੂਰਨ, ਗੋਪੀ ਚੰਦ, ਕੌਲਾਂ, ਦੁੱਲਾ, ਜੈਮਲ ਫੱਤਾ-ਦਹੂਦ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਢਾਡੀਆਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਕਲਾ ਬਾਰੇ ਰੌਚਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਦੇ ਨਿਕਾਸ, ਵਿਕਾਸ, ਗਾਇਨ ਸ਼ੈਲੀਆਂ, ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰਿਆਸਤੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਦਰਬਾਰੀ ਢਾਡੀਆਂ, ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਅਖਾੜਿਆਂ, ਢਾਡੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਚੋਣਵਾਂ ਪਾਠ, ਦੁਰਲੱਭ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਨਾਬਰੀ ਵਾਲੀ ਸਥਾਨਕਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਉੱਚ ਮਿਆਰੀ ਹਵਾਲਾ ਖੋਜ ਪੁਸਤਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਲੋੜ ਸੀ। ਤਕਨਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਸਤ ਸਾਧਨਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਅਤੇ ਵਿਹਲ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਤੌਰ ਤਰੀਕੇ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਪਰ ਢਾਡੀਆਂ ਦੀ ਜਿਸ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹਰਦਿਆਲ ਥੂਹੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਦੀਵੀਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਬੜੀ ਹੀ ਰੌਚਕ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਪਿਛਲੀ ਸਦੀ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ, ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ ਅਖਾੜੇ ਲਗਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਅਤੇ ਰੂਹ ਵਿਚ ਵਸਦੀਆਂ ਤਰਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਬੋਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਢੱਡ ਸਾਰੰਗੀ ਦੇ ਇਹ ਗਮੰਤਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਨੂੰ ਮਾਲਾਮਾਲ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਨਾਇਕਾਂ ਬਾਰੇ ਗਾਉਂਦਿਆਂ ਇਹ ਗਾਇਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਨ ਮਾਨਸ ਲਈ ਪਿਆਰ, ਅਣਖ, ਬਹਾਦਰੀ, ਕੁਰਬਾਨੀ, ਦਿਆਲਤਾ, ਸੇਵਾ ਲਗਨ ਆਦਿ ਜਿਹੇ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਸ਼ਕਾਂ ਸਾਦਕਾਂ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਗਾਉਂਦਿਆਂ ਇਹ ਆਪ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਉਤਰ ਜਾਂਦੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਇਕਾਂ ਵਜੋਂ ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ। ਥੂਹੀ ਇਸ ਕਾਰਜ ਲਈ ਵਧਾਈ ਦਾ ਪਾਤਰ ਹੈ।
-ਦਿਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98148-98570
ਬਲੈਕ ਹੋਲ
ਲੇਖਕ : ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਗੋਰਕੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 220 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 167
ਸੰਪਰਕ : 77172-45945
ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਆਪਣਾ ਪਲੇਠਾ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰੌੜ੍ਹ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੀ ਪਾਲ ਵਿਚ ਆਣ ਖਲੋਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜ ਲੰਬੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ, ਬੋਲੀ ਦੀ ਤਾਜ਼ਗੀ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਛੋਹਾਂ, ਪ੍ਰੌੜਤਾ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਪੁਸਤਕ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੀ। ਪਾਠ ਦੀ ਰੌਚਕਤਾ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜੀ ਰੱੱਖਦੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨਾਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਦਰਲੀ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਅਤੇ ਸਾਈਕੀ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਵੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੁਚਿਤ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਕਹਾਣੀ 'ਬਲੈਕ ਹੋਲ' ਡਾ. ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਲੋਂ ਮਨਬਚਨੀ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੇ ਬਾਹਰਲੇ ਸੰਤਾਪਾਂ, ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਜਜ਼ਬਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਿਸਟਮ ਕਿਵੇਂ ਇਕ ਜ਼ਹੀਨ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਭਟਕਾ ਕੇ ਹਿੰਸਾ ਦੱਲਾਗਿਰੀ ਜਿਹੇ ਕਾਰਜ ਕਰਦਿਆਂ ਡਰੱਗ ਲੈਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਵਿਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਚੋਂ ਸਾਬਤ ਸਬੂਤਾ ਬਾਹਰ ਆਉਣਾ ਉਸ ਦੇ ਵੱਸ 'ਚ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਸਿਸਟਮ, ਪੁਲਿਸ ਤੰਤਰ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਉਸ ਦੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੰਨ-ਤੋੜ ਕਰਦੀ ਹੈ। 'ਵਿੱਦਿਆ ਵੀਚਾਰੀ... ਤਾਂ' ਕਹਾਣੀ ਬਾਲ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਨਹੀਂ, ਭੋਲਾ ਨਾਂਅ ਦੇ ਬਾਲਕ ਦੀਆਂ ਮਨ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਲ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣ 'ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਬਾਪ ਦਿਹਾੜੀਦਾਰ ਮਜ਼ਦੂਰ ਬਣ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦਿਹਾੜੀ ਕਰਨ ਚਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਤਾਹਨੇ-ਮਿਹਣੇ ਸੁਣ ਕੇ ਭੋਲਾ ਸਕੂਲ ਛੱਡ ਦੇਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਸੋਚ ਪਾਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਸਰਪੰਚ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਉ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਲਾਉਣ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਤੋਂ ਨਿਜ਼ਾਤ ਦਿਲਵਾਏਗਾ।
'ਇਕੱਲੀ ਮਿਆਨ ਮੈਂ ਕੀ ਕਰਨੀ ਸੀ' ਕਹਾਣੀ ਸਿੱਖ ਸਾਇਕੀ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਫੈਲੀ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਖ਼ਾਤਰ ਸਿੱਖੀ ਬਾਣਾ ਧਾਰਨੋਂ ਵੀ ਸੰਕੋਚ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਰਦੇ। ਕਹਾਣੀ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਉਪਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਹਾਲਤ ਦੀ ਪੁਣਛਾਣ ਕਰਨ 'ਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਇਕ ਦਾ ਮੱਤ ਹੈ ਕਿ ਡਰ ਕਾਰਨ ਆਪਣਾ ਹੁਲੀਆ ਬਦਲਣਾ ਗ਼ਲਤ ਰੀਤ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਜੋ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਭੈੈਅ ਵੇਲੇ ਵੀ ਉਹੋ ਬਣਿਆ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹੋ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਅਸਲ ਪਰਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ 'ਉਥੇ ਮੇਰੇ ਬੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ ਹੱਥ ਖੋਲ੍ਹਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ' ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਅੰਗੀਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਪਾਤਰ ਅਨੁਪਮ ਅਤੇ ਮੀਰਾ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਸੋਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਟੱਬਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਨੁਪਮ ਇਕ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਟੱਬਰ 'ਚੋਂ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਮਾਪੇ ਕੁੱਕੜਾਂ ਵਾਂਗ ਲੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਅਨੁਪਮ ਘਰ ਛੱਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੀਰਾ ਇਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨਬੱਧ ਟੱਬਰ 'ਚੋਂ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੀ ਇਕ-ਇਕ ਗੱਲ 'ਤੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨੂੰ ਫੁਰਮਾਨ ਵਾਂਗ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਏਕੇ 'ਚੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਟੱਬਰ ਦੀ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਅੱਡੋਫਾਟ ਹੋਏ ਅਨੁਪਮ ਦੇ ਟੱਬਰ ਦੇ ਲੋਕ ਦੁੱਖ ਵੇਲੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੁੜਦੇ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਏਨਾ ਰੌਚਕ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂਚਕ ਹੈ ਕਿ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚੇ ਬਗ਼ੈਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮਿਸ਼ਰਤ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਫਲੇਵਰ ਘੱਟ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਤਸ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ।
-ਕੇ. ਐਲ. ਗਰਗ
ਮੋਬਾਈਲ : 94635-37050
ਸੂਰਜ ਦੇ ਸਾਰਥੀ
ਕਵੀ : ਜਸਪਾਲਜੀਤ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 225 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 128
ਸੰਪਰਕ : 94633-74012
ਜਸਪਾਲਜੀਤ ਜਿਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ 'ਚ ਉੱਘਾ ਨਾਂਅ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ-ਜਗਤ 'ਚ ਪਹਿਚਾਨਣਯੋਗ ਨਾਂਅ ਹੈ। 'ਸੂਰਜ ਦੇ ਸਾਰਥੀ' ਉਸ ਦਾ ਤੀਸਰਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ 'ਚੁੱਪ ਦੇ ਤਹਿਖ਼ਾਨਿਆਂ 'ਚੋਂ' (2007) ਅਤੇ 'ਮੌਸਮਾਂ ਦੀ ਬੇਰੁਖ਼ੀ' (2012) ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ-ਜਗਤ 'ਚ ਭਰਵੀਂ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲੁਆ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾ 'ਚ ਉਸ ਦੀਆਂ 'ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਚਿੰਤਨ' (2010), 'ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ : ਸਰੋਕਾਰ ਤੇ ਸੰਵੇਦਨਾ' (2015) ਅਤੇ 'ਆਨੰਦ ਸਾਹਿਬ : ਚਿੰਤਨ ਤੇ ਵਿਆਖਿਆ' (2015) ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸਮਰਪਣ ਮਾਨਵੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਅਤੇ ਹੋਂਦ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ 'ਹੇ! ਖ਼ੁਦਾ' ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਖੁਰਦੇ ਕੰਢਿਆਂ ਦੀ ਵੇਦਨਾ' ਤੱਕ 70 ਨਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਲਿਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਮਨ ਦੇ ਮੌਜ-ਮੇਲੇ ਦੀ ਥਾਵੇਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਯਥਾਰਥਕ ਮਾਨਵੀ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਦੁਸ਼ਵਾਰੀਆਂ ਦਾ ਲੜ ਫੜ੍ਹਦਿਆਂ ਆਤਮਿਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵਿਚਰਦਿਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੰਵਾਦ ਨੂੰ ਬਾਹਰ-ਮੁਖੀ ਪਾਸਾਰਾਂ ਨਾਲ ਇਕ-ਸੁਰ, ਲੈਅ-ਬੱਧ ਕਰਦਿਆਂ ਵਿਅੰਗ-ਵਿਧੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਦਿਆਂ ਮਾਨਸਿਕ-ਦਵੰਦ ਨੂੰ ਦਸ਼ਾ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਸਾਰਥਕ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖਾਂ 'ਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦ : ਖ਼ੁਦਾ, ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ, ਸੋਸ਼ਲ ਡਿਸਟੈਂਸ-1-2, ਭੈਅ, ਭਟਕਣਾ, ਵਰ/ਸਰਾਪ, ਰਾਵਣ/ਦੁਸਹਿਰਾ, ਪਿਆਰ, ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਮਾਵਾਂ-1-2, ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ-1-3, ਸਵੈ-ਸਮਾਧੀ, ਰੋਹ, ਵਿਦਰੋਹ, ਸੱਤਾ ਦੇ ਦੁਸ਼ਾਲੇ, ਮੈਂ ਤੇ ਕਵਿਤਾ, ਉਦਾਸ ਵਰਕੇ, ਮਾਰਕਸ ਉਦਾਸ ਹੈ-1-2, ਰਾਮਜ਼ਾਦੇ/ਹਰਾਮਜ਼ਾਦੇ-1-2, ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ, ਬੁੱਧ-1-2, ਸਿਆਸਤ-1-3, ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਮਰਸੀਆ ਆਦਿ ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ-ਸੁਰ ਦੀ ਆਭਾ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼-ਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਾਵਿ-ਪਾਠਕ ਦੇ ਮਨ-ਮਸਤਕ 'ਚ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਡਾ. ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਗੋਦਾਰਾ ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ 'ਮੱਠਾਂ ਅਤੇ ਮਿੱਥਾਂ ਦੇ ਭੰਜਨ ਦਾ ਕਾਵਿ : 'ਸੂਰਜ ਦੇ ਸਾਰਥੀ' ਅਨੁਵਾਨ ਹੇਠ ਵਿਚਾਰਦੇ ਉਸ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ-ਜਗਤ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਉਸ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਦਰੁਸਤ ਨਿਰਣਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਮਾਨਵੀ ਜੀਵਨ 'ਚ ਸਾਰਥਕਤਾ ਸਮਝਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚਾਰਨਯੋਗ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਐਲਾਨ-ਨਾਮਾ ਵੀ :
ਕਵਿਤਾ ਮੇਰੇ ਜਿਉਂਦੇ ਹੋਣ / ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ।
ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਬਦ-ਚੋਣ, ਸ਼ਬਦ-ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਤਰਤੀਬ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਅਰਥਾਂ ਦੀ ਥਾਵੇਂ ਮਨ-ਇੱਛਿਤ ਯਥਾਰਥ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ 'ਚ ਨਵੇਂ ਸੰਦਰਭ, ਪੈਂਤੜਿਆਂ ਦੀ ਦੱਸ ਵੀ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਲਾ! ਚਾਨਣ ਦੇ ਸਾਰਥੀਆਂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਕਤਾਰ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਸਿਰਜੇ। ਅਜਿਹੀ ਮੇਰੀ ਦਿਲੀ ਇੱਛਾ ਹੈ।
-ਸੰਧੂ ਵਰਿਆਣਵੀ (ਪ੍ਰੋ.)
ਮੋਬਾਈਲ : 98786-14096
ਜਿਊਂਦੀਆਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ ਕਲਮਾਂ
ਲੇਖਕ : ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੋਹੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 151
ਸੰਪਰਕ : 98764-74671
.jpg)
ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੋਹੀ ਇਕ ਯੁਵਾ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਹੈ, ਜੋ ਹੁਣ ਤੱਕ 7 ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਵਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੇ ਵਿੱਛੜ ਚੁੱਕੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਹਨ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਹੈ, ਜੋ ਹੁਣ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 28 ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਇਨਾਮ-ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ-ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਮੰਤਵ ਨਾਲ ਹੀ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਗਾ ਕੇ ਕਈ ਗਾਇਕ-ਗਾਇਕਾਵਾਂ ਤਾਂ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਹਿੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਦਾ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ, ਕਈ ਗਾਇਕ ਤੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕੰਪਨੀਆਂ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਲੈਣੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੀਆਂ ਤੇ ਗੀਤਕਾਰ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਗੀਤ ਮਾਰਕਿਟ ਵਿਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੋਹੀ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਗੁੰਮਨਾਮ, ਚਰਚਿਤ ਤੇ ਸੰਕਟਗ੍ਰਸਤ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਉਭਾਰ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਰ ਲੇਖ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਗੀਤਕਾਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਚਰਚਿਤ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਮੁਖੜੇ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਵਿਉਂਤਬੰਦੀ ਦਾ ਕੀ ਪੈਮਾਨਾ ਹੈ? ਨਾ ਤਾਂ ਇਹ ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਮੁਤਾਬਕ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਅਨੁਸਾਰ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੰਨੇ 'ਤੇ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ 20 ਅਤੇ ਅੰਦਰਲੇ ਫਲੈਪਾਂ 'ਤੇ 8 (4+4) ਰੰਗੀਨ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤਾਬ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਬਾਰੇ ਉਹਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇ। ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੋਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗਾ।
-ਪ੍ਰੋ. ਨਵ ਸੰਗੀਤ ਸਿੰਘ
ਮੋਬਾਈਲ : 94176-92015
ਮੈਂ ਮਿੱਟੀ ਨਹੀਂ
ਲੇਖਕ : ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਯੂਨੀਸਟਾਰ ਬੁੱਕਸ, ਮੁਹਾਲੀ
ਮੁੱਲ : 350 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 221
ਸੰਪਰਕ : 98147-83069
ਅਸਤਿਤਵਵਾਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿਸ ਫੈਂਕਟੀਸਿਟੀ ਵਿਚ ਪਾਤਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਇਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼। ਨਾਵਲ ਦੀ ਫੇਬੁਲਾ ਕੇਵਲ ਏਨੀ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਦੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਗੁੱਟ ਹਨ। ਇਕ ਜੇਤੂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦਾ ਤੇ ਦੂਜਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਹਾਰੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦਾ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਇਕ ਚੌਥਾ ਦਰਜਾ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ, ਜੋ ਮਿਹਨਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਟੌਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਗ਼ਰੀਬੀ ਕਾਰਨ ਘ੍ਰਿਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਾਇਕਾ ਉਸ ਗ਼ਰੀਬ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਨਾਇਕ ਦੇ ਸੁਹੱਪਣ ਤੋਂ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਨ। ਯੂਨੀਅਨ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਹਾਰਿਆ ਹੋਇਆ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਹਿੰਦਾ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਦੀ ਛਤਰੀ 'ਤੇ ਬੈਠੇਗੀ। ਬਸ ਏਨਾ ਕਹਿਣ ਦੀ ਦੇਰ, ਨਾਇਕਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਜੂਦੀਅਤ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪੁੱਜੀ ਸੋਚ ਕੇ 'ਹਾਰੇ ਹੋਏ ਦੇ' ਥੱਪੜ ਜੜ੍ਹ ਦਿੱਤਾ। ਇਹੋ ਹੀ ਨਾਵਲ ਦਾ 'ਕੇਂਦਰੂ ਸੂਤਰ' ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਸਾਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰੀਆਂ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਇਕਪਾਸੜ ਪ੍ਰੀਤ ਵਿਖਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਨਾਇਕਾ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਾਇਕਾ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਮਿਲਟਰੀ ਅਫ਼ਸਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਕੇ ਸ਼ਾਰਟ ਟਰਮ ਕਮਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਢੌਂਗ ਰਚਦਾ ਹੈ। ਨਾਇਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈ ਕੇ ਮੁੜਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਗੈਂਗ ਰੇਪ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਧ ਮੋਈ ਕਰਕੇ ਸੜਕ 'ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਠੀਕ ਹੋਣ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਵਿਰੁੱਧ ਮੈਂਟਲੀ ਸਿੱਕ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਅਤਿਅੰਤ ਸਰੀਰਕ ਕਸ਼ਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਫਲਸਰੂਪ ਤਲਾਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਜੇਤੂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਾਲ ਸ਼ਾਦੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇਕ ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧੀ ਗੁੱਟ ਦੀ ਗੋਲੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਰੋਧੀ ਗੁੱਟ ਵਾਲਾ ਲੀਡਰ ਵੀ ਕੱਟਿਆ-ਵੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਾਰ 'ਚੋਂ ਨਸ਼ਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ 15 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਭੁਗਤ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਇੰਝ ਦੋਵਾਂ ਗੁੱਟਾਂ ਵਿਚ 'ਬਦਲਾ ਲਊ ਭਾਵਨਾ' ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਾਇਕਾ ਗੈਂਗ ਰੇਪ, ਤਲਾਕ, ਵਿਧਵਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨੇ ਜੂਨਾਂ ਭੁਗਤਦੀ ਹੈ। ਪਰ 'ਤੀਨ ਲੋਕ ਸੇ ਮਥਰਾ ਨਿਆਰੀ' ਵਾਲਾ ਗ਼ਰੀਬ ਮੁੰਡਾ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਪੀ.ਸੀ.ਐਸ. ਕਰ ਕੇ ਐਸ.ਡੀ.ਐਮ. ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਸੰਭਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਇਕਾ ਉਸ ਐਸ. ਡੀ. ਐਮ. ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਕਰ ਕੇ, ਮੁੜ ਆਪਣੀ 'ਹੋਂਦ' ਸਮਝਦੀ ਹੈ। ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਅਸਤਿਤਵ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦ ਕਰਨਾ ਲੋਚਦੀ ਹੈ। ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਤਿਆਗ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਮੁਖੜੇ 'ਤੇ 'ਗੁਲਾਬੀ ਭਾਅ' ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਫੇਬੁਲਾ ਨੂੰ ਕਥਾਨਕ 'ਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਦੋ ਵਿਰੋਧੀ ਟੋਲੇ (ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਸ਼ੋਕ ਬਤਰਾ/ਗੋਪੀ, ਗੋਲਡੀ ਰੰਧਾਵਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀ) ਸਿਰਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੋਵਾਂ ਗੁੱਟਾਂ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮਿਹਨਤੀ ਮੁੰਡਾ ਮੇਘਰਾਜ ਐਸ.ਡੀ.ਐਮ. ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਮੌਕਾ ਮੇਲ ਹੈ। ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ ਵੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦਾ ਭਾਗ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਕੌੜਾ ਸੱਚ ਰੂਪਮਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ 'ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਕਿਥੇ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਇੱਛਾ? ਕਿੱਥੇ ਪੂਰੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ? ਸਮਾਜ ਕਦੋਂ ਕਰਨ ਦਿੰਦਾ ਮਨਮਰਜ਼ੀਆਂ? ਲੜਕੇ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾਂ, ਲੜਕੀ ਲਈ ਬੰਦਸ਼ਾਂ।' ਪੰ. 178, ਸੱਚ ਹੈ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਤੀਹਰੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਭੁਗਤਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਪਿਤਾ, ਪਤੀ ਤੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ। ਲੜਕੀ ਦਾ ਅਸਤਿਤਵ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਚੋਣ ਹੀ ਆਪਣੀ ਨਹੀਂ, ਸਫਲਤਾ ਕੀ ਮਿਲਣੀ ਹੈ? ਨਾਵਲ ਕਾਲ-ਕ੍ਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿਰਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਘਟਨਾਵਾਂ/ਉਪ-ਘਟਨਾਵਾਂ, ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਜੁਗਤਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੋਜ-ਪੱਤਰ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 'ਮੈਂ ਮਿੱਟੀ ਨਹੀਂ' ਸਿਰਲੇਖ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ।
-ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼
ਈ-ਮੇਲ : vatish.dharamchand@gmail.com
ਗੰਢਾਂ ਦੇ-ਦੇ ਮੇਲ ਸਦਾਇਆ
ਲੇਖਕ/ਸੰਪਾਦਕ : ਕਰਮਜੀਤ ਕੌਰ ਸੂਰੇਵਾਲੀਆ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਕ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਰਨਾਲਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 191
ਸੰਪਰਕ : 94174-53400
ਇਹ ਆਮ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਜੰਮਦੇ ਲੋਰੀਆਂ ਵਿਚ ਹਨ, ਜਵਾਨ ਘੋੜੀਆਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਮਰਦੇ ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ ਵਿਚ ਹਨ ਭਾਵ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਗੀਤ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੀ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਜਨਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਰਨ ਤੱਕ ਸਾਥ ਪਾਲਦੀ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਿਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਅਧਿਐਨ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਹੀ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਕਰਮਜੀਤ ਕੌਰ ਸੂਰੇਵਾਲੀਆ ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਗੰਢਾਂ ਦੇ-ਦੇ ਮੇਲ ਸਦਾਇਆ' ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਦੀ ਧਾਰਨੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਸੁਚੱਜਾ ਉੱਦਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਪਾਠਕ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਪੂਰਾ ਵਿਆਹ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਕਿਉਂਕਿ ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ 'ਰੋਕੇ'/'ਠਾਕੇ' ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 'ਕੋਠੀ ਝਾੜ' ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਗੀਤ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਰਸਮ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੀਤ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਰਸਮ ਬਾਰੇ ਭਾਵਪੂਰਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਪਾਠਕ ਲਈ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਲਾਹੇਵੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਡੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਰੰਪਰਕ ਰਸਮਾਂ ਅਲੋਪ ਹੀ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਥੇ 'ਸਿਹਰਾ' ਅਤੇ 'ਸਿੱਖਿਆ' ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਵੀ ਰਿਵਾਜ ਸੀ ਜੋ ਅੱਜ ਲਗਭਗ ਖ਼ਤਮ ਹੀ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਪਰ ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਵੰਨਗੀਆਂ ਵੀ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਆਹ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਜਿਥੇ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ ਉਥੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਖੋਜਾਰਥੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਲਾਹੇਵੰਦੀ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗੀ।
-ਡਾ. ਸਰਦੂਲ ਸਿੰਘ ਔਜਲਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98141-68611
ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਜਥੇਦਾਰ
ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਜੀ
ਸੰਪਾਦਕ/ਲੇਖਕ : ਦਿਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਸੇਵਾ ਰਤਨ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਥ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜਥੇਦਾਰ ਬਾਬਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਕਾਲੀ 96 ਕਰੋੜੀ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਥ ਅਕਾਲੀ ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਪੰਜਵਾਂ ਤਖ਼ਤ ਚਲਦਾ ਵਹੀਰ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ (ਵਿਸ਼ਵ)
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 128
ਸੰਪਰਕ : 98148-98570
ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਲੇਖਕ/ਸੰਪਾਦਕ ਨੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਪਾਠਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਘਾਲਣਾ ਘਾਲੀ ਹੈ। ਕਲਗੀਧਰ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵਲੋਂ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੁਖੀ ਜਥੇਦਾਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨਾਲ ਕਠਿਨ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਥ-ਕੌਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਮੁਗਲ ਹਕੂਮਤ ਨੂੰ ਨੱਕ ਨਾਲ ਚਣੇ ਚਬਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੂਰਬੀਰ ਯੋਧੇ ਸਨ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ। ਲੇਖਕ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸਾਹਿਤ ਸਮੱਗਰੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ 'ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼' ਰਚਿਤ ਗਿ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। 17ਵੀਂ ਤੇ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਇਹੋ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਡੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਪੰਥ ਦੇ ਉਹ ਜਰਨੈਲ/ਜਥੇਦਾਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੂਸਰੇ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਦੀ ਅੰਸ਼ਵੰਸ਼ ਸਨ ਅਤੇ ਤ੍ਰੇਹਣ ਖੱਤਰੀ ਸਨ। ਲੇਖਕ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਤੇ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਪਾਸ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਾਜਨਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਨੇ ਖੰਡੇ-ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੱਥਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ੍ਰੀ ਅਬਚਲ ਨਗਰ ਨਾਂਦੇੜ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਪੰਜਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰ ਵਜੋਂ ਭੇਜਿਆ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨੂੰ ਪੰਜ ਤੀਰ, ਨਗਾਰਾ, ਨੀਲਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ 25 ਕੁ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਤੋਰਿਆ। ਪੰਜ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੰਘਾਂ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ, ਬਾਬਾ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਬਾਜ਼ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਬਿਜੈ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ।
ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਸੁਹਿਰਦ ਲੇਖਕ ਦਿਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ ਨੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨਾਲ ਪੰਥ ਅਕਾਲੀ ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਚੱਪੜਚਿੜੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਸਰਹੰਦ ਦੇ ਹਾਕਮ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸਰਹੰਦ ਫ਼ਤਹਿ ਦੇ ਯੁੱਧ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਗਿਆਨੀ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ 'ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ' ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਦਿਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ/ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਵਲੋਂ 'ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਜਥੇਦਾਰ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਰੋਕਾਰ' ਵਲੋਂ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ 'ਬੰਸਾਵਲੀਨਾਮਾ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ 'ਤ੍ਰੇਹਣ' ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਕੇ ਸੋਨੇ 'ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ ਵਾਲਾ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੰਥ ਅਕਾਲੀ ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਜਥੇਦਾਰ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਬਾਬਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਵੀ ਹਨ, ਵਲੋਂ 'ਸੰਦੇਸ਼' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ/ਲੇਖਕ ਦੀ ਖੋਜ ਪੜਤਾਲ ਲਈ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੰਪਾਦਕ/ਲੇਖਕ ਨੇ ਬਾਬਾ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਨੂੰ ਪੁਸਤਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਭੇਟ ਕਰਕੇ ਚਿਰਸਥਾਈ ਤੇ ਸਾਰਥਿਕ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ। ਨਿਕਟ ਭਵਿੱਖ ਪੰਥ ਅਕਾਲੀ ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਭੰਡਾਰ ਵਿਚ ਬਹੁਮੁੱਲੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਲਾਹਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਗੇ।
-ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-24040
ਹਦੂਦ
ਲੇਖਕ : ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਰਾਮ 'ਖਾਮੋਸ਼'
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਲੇਖਕ ਖ਼ੁਦ
ਮੁੱਲ : 100 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 80
ਸੰਪਰਕ : 94174-50794
ਸ਼ਾਇਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਰਾਮ 'ਖਾਮੋਸ਼' ਹਥਲੀ ਕਾਵਿ-ਕਿਤਾਬ 'ਹਦੂਦ' ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਸੱਤ ਕਾਵਿ-ਕਿਤਾਬਾਂ 'ਖਾਮੋਸ਼ ਲਹਿਰਾਂ', 'ਆਦਿ ਕੁਆਰੀ', 'ਅਕਸ', 'ਚੰਦਨ ਚਿਤਾ', 'ਸਿਕੰਦਰ', 'ਵਜੂਦ' ਤੇ ਹੁਣ ਸੱਤਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਬ ਦੇ ਦਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਆਪਣੇ ਸਵੈ-ਕਥਨ ਵਿਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ 'ਜੇ ਅੱਜ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੌਮੀ ਚਰਿੱਤਰ (©at}ona& 3haracter) ਨੂੰ ਦੇਖੀਏ, ਧਿਆਨ ਮਾਰੀਏ, ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵਸ ਰਹੇ ਸੌ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਿਚੋਂ ਨੱਬੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਘ੍ਰਿਣਾ ਹੋ ਜਾਏਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਤਰਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸੱਚ, ਝੂਠ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ, ਚੰਗੇ, ਮਾੜੇ, ਅਸਲ, ਨਕਲ ਅਤੇ ਨੇਕੀ, ਬਦੀ ਵਿਚ ਕੁਝ ਫ਼ਰਕ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਤਰ-ਆਤਮਾ ਮਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਜਾਂ ਅੰਤਰ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਇਸੇ ਸਵੈ-ਕਥਨ 'ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਉਸ ਨੇ ਕਾਵਿ-ਕਿਤਾਬ ਦੇ 80 ਸਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ-ਪ੍ਰਵਚਨ ਵਿਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਜ਼ਾਮ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਤਿਹਾਸ ਮਿਥਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਸਾਖੀਆਂ ਵਿਚ ਪਏ ਸੱਚ ਦੀ ਕੁੰਡੀ ਖੋਲ੍ਹਦਿਆਂ ਖਲਕ ਤੇ ਖਾਲਕ ਨੂੰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਵਿਚ ਅਭੇਦ ਹੋਇਆ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਹੱਥੀਂ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਅਰਜੋਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਦੀ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਜਨਤਾ ਵਲੋਂ ਝੇਲੀਆਂ ਦੁਸ਼ਵਾਰੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡਰ ਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਆਪਸੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਏਨੀ ਤਰੇੜ ਆ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ 'ਤੇ ਅਗਨ ਭੇਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵੀ ਕੰਨੀਂ ਕਤਰਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਸ਼ਾਇਰ ਮਨੁੱਖੀ ਨਿਘਾਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਈਮਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੰਦਾ ਵੱਖਰੋ-ਵੱਖਰੇ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਰੰਗਿਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਰੰਗ ਤਾਂ ਮਨ ਦੀ ਪਾਕੀਜ਼ਗੀ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਮਨ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਹੀ ਰੰਗੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਇਤਿਹਾਸ ਮਿਥਿਹਾਸ ਸਾਖੀਆਂ ਤੇ ਮਿੱਥਾਂ ਨੂੰ ਜੇ ਤਰਕ ਦੀ ਕਸਵੱਟੀ 'ਤੇ ਪਰਖ ਕੇ ਲਿਖੇ ਤਾਂ ਸੋਨੇ 'ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ ਦਾ ਕੰਮ ਹੋ ਜਾਏਗਾ। ਸ਼ਾਇਰ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ arma "heor਼ ਨੂੰ ਤਰਕ ਦੀ ਸਾਣ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਏ ਤਾਂ ਕਿ ਨੇੜ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਬਿਹਤਰ ਕਲਾਤਮਿਕ ਤੇ ਸੁਹਜਾਤਮਿਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਸਾਧਕ ਬਣ ਸਕੇ। ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਇਸ ਕਾਵਿ-ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਤਾਂ ਕਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੀ ਹੈ।
-ਭਗਵਾਨ ਢਿੱਲੋਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-78254
ਖੁਸ਼ਬੂ ਜਾਤ ਨਾ ਜਾਣਦੀ
ਲੇਖਕ : ਜੋਗੇ ਭੰਗਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਕ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਰਨਾਲਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 94659-52938
ਕਹਾਣੀ ਲਿਖਣ ਬਾਰੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਜੋਗੇ ਭੰਗਲ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਤਰਕ ਆਧਾਰਿਤ ਵਿਚਾਰ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਹਨ। ਧੁੰਦਲਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਤਹਿਤ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਲੋਂ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਬੰਧ ਲਿਖਾਉਣ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੀ ਕਲਾ ਦਾ ਸਹੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਨਹੀਂ ਹੋ ਪਾਉਂਦਾ। ਪੁਸਤਕ ਛਪਣ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਕੋਈ ਵਿਦਵਾਨ ਲਿਖੇ ਸਵਾਗਤਯੋਗ ਹੈ। ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 12 ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾ, ਕਹਾਣੀ, ਇਕਾਂਗੀ, ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕ ਸਮੇਤ 8 ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਕਨੁਮਾ ਹਨ। ਛੋਟੇ ਸਿਰਲੇਖ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ 'ਉਹ ਆਟੇ ਦੀ ਚਿੜੀ ਨਹੀਂ ਸੀ' ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਕਾਵਿਕ ਹੈ। ਚਿੜੀ ਬਿੰਬ ਔਰਤ ਲਈ ਹੈ। ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸਫੋਟਕ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਮੈਂ ਪਾਤਰ ਰੇਲਵੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'ਤੇ ਬੈਠਾ ਕੁੜੀ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਲੋਰ ਵਿਚ ਫੋਨ 'ਤੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਫਿਲਮ ਵੇਖ ਰਹੀ ਹੈ । ਮੈਂ ਪਾਤਰ ਕੁੜੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੜੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸੇ ਜੀਜੇ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਜਬਰ ਜਨਾਹ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦਾ ਜਨੇਪਾ ਕਰਾਉਣ ਗਈ ਸੀ। ਸੰਵਾਦ ਹੈ --।
"ਵਿਆਹ ਕਰਾਉਂਦੀ ਮੇਰੀ ਜੁੱਤੀ ਅੰਕਲ! ਇਹਨਾਂ ਝੰਝਟਾਂ ਵਿਚ ਕਾਹਨੂੰ ਪੈਣਾ ।;" ਤੇ ਫਿਰ ਕੁੜੀ ਕਿਸੇ ਮੁੰਡੇ ਨਾਲ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ 'ਤੇ ਬੈਠ ਔਹ ਗਈ। (ਪੰਨਾ 16)।
'ਸੀਤਾ ਪਰਤ ਆਈ' ਵਿਚ ਕੁੜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਮਾਪੇ ਉਸੇ ਮੁੰਡੇ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨੇ ਕੁੜੀ ਨਾਲ ਜਬਰ ਜਨਾਹ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਜਬਰ ਜਨਾਹ ਦੇ ਸੀਨ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਰਹਿ ਰਹਿ ਕੇ ਯਾਦ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਘਰ ਨਹੀਂ ਵਸਦਾ। ਮੁੰਡਾ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੜੀ ਸੀਤਾ ਘਰ ਪੇਕਿਆਂ ਦੇ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ --- ਕੁੜੀ ਦੇ ਬੋਲ ਹਨ-ਮੈਥੋਂ ਬਹੁਤ ਗ਼ਲਤੀ ਹੋ ਗਈ ਮੈਂ ਹੁਣ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਿਸੇ ਖੂਹ ਖਾਤੇ ਧੱਕਾ ਦੇ ਦਿਓ ਮੈਂ ਚੂੰਅ ਨਾ ਕਰੂੰ (ਪੰਨਾ 43). ਕਹਾਣੀ ਕੋਈ ਮੇਰੇ ਦਿਲ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰੋ ਦੀ ਔਰਤ ਪਾਤਰ ਦੇ ਚਾਰ ਵਿਆਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਪੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿਵੇਂ ਕੁੜੀ ਦਾ ਘਰ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਵੀ ਟਿਕਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਇਧਰੋਂ -ਉਧਰੋਂ ਨਸ਼ਈ ਮੁੰਡਾ ਫੜ ਕੇ ਲਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਮੁੰਡਾ ਤਾਂ ਲਾਵਾਂ ਵੇਲੇ ਹੀ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਅਖੀਰ ਭਰੀ ਪੰਚਾਇਤ ਵਿਚ ਕੁੜੀ ਆਪਣੇ ਹਾਣੀ ਮੁੰਡੇ (ਗੰਭੀਰ) ਨਾਲ ਬੈਡ ਰੂਮ ਵਲ ਤੁਰ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। (ਪੰਨਾ 54) 'ਮਜਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਜਿੰਦਾ ਹੈ, ਖੁਸ਼ਬੂ ਜਾਤ ਨਾ ਜਾਣਦੀ, ਸੈਂਚਰੀ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਦਫ਼ਤਰ ਦੀ ਮੌਤ' ਵੀ ਰੌਚਿਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ।
-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98148-56160
ਕੈਥਰੀਨ
ਕਹਾਣੀਕਾਰ : ਮਾਸਟਰ ਨਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੰਗੂਵਾਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ :127
ਸੰਪਰਕ : 98155-55422
ਮਾਸਟਰ ਨਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਰੰਗੂਵਾਲ ਨੇ ਪਿੰਡ ਰੰਗੂਵਾਲ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ' ਵਾਰਤਕ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਤਾਰੋ' ਮਗਰੋਂ ਦੂਸਰਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਕੈਥਰੀਨ' ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ 'ਚ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ 12 ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਰਜ ਹਨ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਕਿੱਸਾਗੋਈ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਲੋਕ ਕਥਾ ਕਹਿਣ/ਸੁਣਨ ਵਰਗਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਕੈਥਰੀਨ, ਕਿੰਝ ਆਖਾਂ ਆ ਜਾ, ਮੂਸਾ ਭਜਿਆ ਮੌਤ ਤੋਂ, ਹਾਂ ਮੈਂ ਭੰਗਣ ਹਾਂ, ਮੋਹ ਦੀਆਂ ਤੰਦਾਂ, ਭਟਕੀ ਜਵਾਨੀ, ਜੱਟ ਗੰਨਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਪਰ, ਕਰਮਾਂ ਮਾਰੀ, ਆਰਤੀ ਗੁਆਚ ਗਈ, ਪਰ ਕਿਉਂ? ਪਿੰਕੀ ਤੇ ਬੁਢਾਪੇ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਆਦਿ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਵਾਂਗ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸਿਰਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦਾ ਕਬੂਲਨਾਮਾ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਘਨਟਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਪਰੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਪਾਤਰ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਤੇ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਹਨ। ਟਾਈਟਲ ਕਹਾਣੀ 'ਕੈਥਰੀਨ' ਦੀ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ 'ਕੈਥਰੀਨ' ਜੋ ਇਕ ਨਸ਼ੇੜੀ ਤੇ ਉਜੜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਔਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਂ ਪਾਤਰ ਮਦਦ ਦਰ ਮਦਦ ਦੇ ਕੇ ਪਹਿਲੋਂ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ, ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਭੋਜਨ, ਕੰਮ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ, ਨਸ਼ੇ ਆਦਿ ਤਿਆਗ ਕੇ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਰਹੁ-ਰੀਤਾਂ ਸਿੱਖਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਸਿਖਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ-ਧੰਦਾ ਸਿੱਖ ਕੇ ਵਿਆਹ ਬੰਧਨ ਵਿਚ ਬੱਝ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੰਝ ਉਹ ਜੀਵਨ ਸੁਧਾਰ ਮਗਰੋਂ ਵਧੀਆ ਜੀਵਨ ਗੁਜ਼ਾਰਨ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਇੰਜ ਹੀ 'ਭਟਕੀ ਜਵਾਨੀ' ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਪਾਤਰ 'ਰੋਜ਼ੀ' ਜੋ ਗ਼ਲਤ ਸੰਗਤ ਅਤੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਪੈ ਕੇ ਜੀਵਨ ਪੰਧ ਤੋਂ ਭਟਕ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦਾ 'ਮੈਂ' ਪਾਤਰ ਜੋ ਅਧਿਆਪਕ ਹੈ, ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਤੇ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈ ਕੇ ਇਕ ਨਾਟਕੀ ਯੋਜਨਾ ਹੇਠ ਰੋਜ਼ੀ ਦਾ ਬ੍ਰੇਨ ਵਾਸ਼ ਅਤੇ ਹਿਰਦਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਭਟਕੀ ਹੋਈ 'ਰੋਜ਼ੀ' ਮੁੜ ਸਹੀ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਕੇ ਅਧਿਆਪਕਾ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 'ਆਰਤੀ ਗੁਆਚ ਗਈ' ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਸਿੱਧੜ ਜਿਹਾ ਨੌਜਵਾਨ ਰਾਮ ਕੁਮਾਰ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਰੇਲ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰਾ ਘਰੋਂ ਲੈਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਭੀੜ ਕਰਕੇ ਆਪ ਡੱਬੇ 'ਚ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪਤਨੀ ਆਰਤੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'ਤੇ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਹ ਰਹੱਸ ਵੀ ਰੌਚਕਤਾ ਭਰਪੂਰ ਬਿਰਤਾਂਤ ਰਾਹੀਂ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਾਦਾ-ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ, ਕਿੱਸਾ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਬੜੇ ਹੀ ਸਧਾਰਨ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਮਾਨਸਿਕ ਦਵੰਦ, ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਫਰੋਲਣ ਦੀ ਜੁਗਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਕਥਾ ਦੀ ਰਵਾਨਗੀ, ਰੌਚਕਤਾ ਅਤੇ ਰਹੱਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
-ਡਾ. ਧਰਮਪਾਲ ਸਾਹਿਲ
ਬਾਈਲ : 98761-56964
ਬੌਣਾ ਰੁੱਖ
ਮੂਲ ਲੇਖਕ : ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ ਸਿੰਘ
ਅਨੁਵਾਦ : ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੈਣਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 275 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ :152
ਸੰਪਰਕ : 094190-00412
ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਦੇ ਘਿਣਾਉਣੇ ਪਲਾਂ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦਾ ਇਹ ਨਾਵਲ ਸਮਾਜਿਕ, ਰਾਜਸੀ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਸ਼ਵਾਰੀਆਂ, ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਕਰੂਰ ਜੀਵਨ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਚਿੱਤਰਪਟ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤੀ ਵਸਨੀਕ ਅਜੇ ਵੀ ਹ
