20-11-25

 ਸੋਚ ਦੇ ਤੱਤ

ਸੋਚ ਜਾਂ ਚਿੰਤਨ ਦੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੱਤ ਤੇ ਕਾਰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਸੋਚ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੋਚ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਿਆਨ ਤੇ ਅਨੁਭਵਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗਿਆਨ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਤਿਮਾਵਾਂ, ਚਿੱਤਰ, ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੋਚ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁਖ ਤੱਤਾਂ ਵਿਚ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਤਿਮਾ, ਸੰਕੇਤ, ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਸੁਮਨ, ਸਪਰਸ਼, ਸੁੰਘਣ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਸੰਵਦੇਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੋਚ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਸੰਕੇਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੰਕੇਤ ਚਿੱਤਰ, ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੋਚ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਮਾਨਸਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ, ਚਿੱਤਰਾਂ, ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੇ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ, ਕ੍ਰਮਬੱਧ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨ ਨਾਲ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਤੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਸੋਚ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਕ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਾਂ ਤੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਾਇਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ।

-ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ
ਪਿੰਡ ਨੌਨੀਤਪੁਰ, ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ)

ਸੱਚੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਹੀ ਦਿਖਾਉਣ ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲ

ਆਪਣੀ ਟੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚੈਨਲ ਗਲਤ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਮਾਜ 'ਚ ਗਲਤ ਸੁਨੇਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਮਿਸਾਲ ਹਾਲ 'ਚ ਹੀ ਉੱਘੇ ਫ਼ਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰ ਧਰਮਿੰਦਰ ਦੇ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਫੈਲਾਈ ਝੂਠੀ ਖ਼ਬਰ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਧਰਮਿੰਦਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਵੀ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਖ਼ੁਦ ਧਰਮਿੰਦਰ ਵਲੋਂ ਵੀ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਪੋਸਟ ਪਾ ਕੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸੋ, ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਟੀ.ਵੀ. ਚੈਨਲਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਖ਼ਬਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖ਼ਬਰ ਦੇ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਘੋਖ-ਪੜਤਾਲ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਧੂਰੀ ਤੇ ਗ਼ਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

-ਲੈਕਚਰਾਰ ਅਜੀਤ ਖੰਨਾ
(ਐੱਮ.ਏ., ਐੱਮ.ਫਿਲ, ਐੱ.ਜੇ.ਐੱਮ.ਸੀ., ਬੀ.ਐਡ.)

ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ

ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਾਪਰਦੇ ਸੜਕੀ ਹਾਦਸਿਆਂ ਕਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਉਜੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੜਕ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੜਕ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਅਧੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਦਸਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਸੜਕੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੁਰਮਾਨੀ ਤੇ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸੜਕ ਨਿਯਮਾਂ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵਧ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

-ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਸਠਿਆਲਾ।