18-11-2024
ਤਿਉਹਾਰਾਂ 'ਤੇ ਤਬਾਹੀ ਦੀ ਪਿਰਤ
'ਧੂੰਏਂ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ' ਸੰਪਾਦਕੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੇ ਧੂੰਏਂ ਭਰੀ ਹਵਾ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਪਰਤ ਦਰ ਪਰਤ ਫੈਲਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪਕੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕ ਇੰਡੈਕਸ ਦਾ ਸੁਖਾਵਾਂ ਅੰਕੜਾ 50 ਪਛੜ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ 'ਚ 314 ਤੇ ਖੰਨਾ 'ਚ 308 ਅੰਕੜੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਸੂਚਕ ਹਨ। 200 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਤਾਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਹੀ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਪੁੱਜ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਜਿੱਥੇ ਦੋ ਦਿਨ ਦੀ ਦੀਵਾਲੀ ਦੌਰਾਨ ਚੱਲੇ ਪਟਾਕਿਆਂ ਨਾਲ ਹਵਾ 'ਚ ਜ਼ਹਿਰ ਘੁਲਦੀ ਰਹੀ, ਉੱਥੇ ਪਹਿਲੀ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ 587 ਥਾਵਾਂ'ਤੇ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਸੰਪਾਦਕੀ ਚੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਟਾਕੇ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਹੀ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦੇਣ ਦੇ ਅਦਾਲਤੀ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ 'ਚ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਸਮਰੱਥ ਕਿਉਂ ਹਨ? ਕਾਰਖ਼ਾਨਿਆਂ ਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ 'ਚ ਕੋਈ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ? ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੀਵੇ ਤੇ ਲਾਈਟਾਂ ਨਾਲ ਘਰ-ਬਾਹਰ ਰੁਸ਼ਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਰੌਸ਼ਨੀ ਕਦੋਂ ਹੋਵੇਗੀ? ਧਰਮਾਂ ਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿਚ ਪਨਪੇ ਅੱਤਵਾਦ ਪ੍ਰਤੀ ਧਾਰਮਕਿ ਮੁਖੀ ਖਾਮੋਸ਼ ਕਿਉਂ ਹਨ? ਕੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅੰਦਰ ਐਸੀ ਤਬਾਹਕੁੰਨ ਪਿਰਤ ਦੀ ਕੋੋਈ ਮਿਸਾਲ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਜੋ ਕੁਦਰਤ ਕਾਇਨਾਤ ਸਮੁੱਚੇ ਜੀਵਾਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਸਾਹ ਘੁੱਟ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇ? ਜੇਕਰ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਅਦਾਲਤਾਂ ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਕਦਮ ਨਾ ਉਠਾਏ ਤੇ ਲੋਕ ਜ਼ਾਬਤੇ 'ਚ ਨਾ ਆਏ ਤਾਂ ਚੌਗਿਰਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਚੈਂਬਰ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਵੇਗਾ
-ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਐਸ.ਜੇ.ਐਸ.ਨਗਰ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
ਨਸ਼ਾ
ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਆਦਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਸ਼ਾ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਤਨ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਸ਼ੇ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਚੰਗੇ ਨਸ਼ੇ ਸਾਡੀਆਂ ਉਹ ਆਦਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰ ਕੇ ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਕਾਮਯਾਬ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਿਲਣ ਤੇ ਸਮਾਜ ਸਾਡਾ 'ਚ ਰੁਤਬਾ ਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਵਧਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਸਾਡੀਆਂ ਰੁਚੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਸਾਨੂੰ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਟੀਚੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ 'ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਜਿਥੇ ਆਮ ਗਿਆਨ 'ਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉੱਥੇ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਖਾਰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਰਕੇ ਵਿਖਾਉਣ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਾਮਯਾਬੀ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਮਾੜੇ ਨਸ਼ੇ ਸ਼ੌਕ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਵੱਡਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਰੀਸੋ-ਰੀਸ ਬੱਚੇ ਸਿਗਰਟ, ਜਰਦਾ, ਕੂਲਿਪ, ਸ਼ਰਾਬ ਜਾਂ ਹੋਰ ਨਸ਼ੇ ਕਰਨ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਸ਼ੌਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣਨ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਨਸ਼ੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਬਰਬਾਦੀ ਵੱਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਸ਼ਿਆਂ 'ਚ ਵੜਨਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸੌਖਾ ਹੈ ਪਰ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣਾ ਮੌਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਸ਼ੇ ਧਨ, ਦੌਲਤ, ਤਾਕਤ, ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੰਦੇ ਦੀ ਹੋਰਾਂ ਤੋਂ ਬੇਕਦਰੀ ਵੀ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ।
-ਗੌਰਵ ਮੁੰਜਾਲ
ਪੀ.ਸੀ.ਐਸ.
ਹੁਣ ਧੂੰਆਂ ਲਾਹੌਰ ਵਲ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਮੌਸਮ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਧੂੰਆਂ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਹਰ ਥਾਂ ਦੀ ਆਬੋ-ਹਵਾ ਖ਼ਰਾਬ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ 'ਚ ਇਹ ਗੱਲ ਆਮ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਗਲਤੀ ਮੰਨਣ ਦੀ ਥਾਂ ਸਾਰਾ ਦੋਸ਼ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਿਰ ਮੜ੍ਹਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਦਾ ਕਥਿਤ ਧੂੰਆਂ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਪਰ ਐਤਕੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਬੋ ਹਵਾ ਦਿੱਲੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਦਿੱਲੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਸਿਰ ਦੋਸ਼ ਮੜ੍ਹਨਾ ਔਖਾ ਲੱਗਾ। ਪਰ ਹੁਣ ਖ਼ਬਰ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਆਬੋ ਹਵਾ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਰਾਬ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਸਣੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਤੇ ਦੋਸ਼ ਕਿਉਂ ਮੜ੍ਹ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਬੋ ਹਵਾ ਨੂੰ ਤਾਂ ਇੰਨਾ ਖ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਫਿਰ ਇਹ ਧੂੰਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਆਬੋ ਹਵਾ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਸਾਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੇਠ ਸੋਟਾ ਮਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਫਿਰ ਦੂਜੇ 'ਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਐਤਕੀਂ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਦੇਖਣ 'ਚ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਪੰਜਾਬ ਸਿਰ ਮੜ੍ਹੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ? ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਬਲੀ ਦਾ ਬੱਕਰਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ?
-ਜਸਕਰਨ ਲੰਡੇ
ਪਿੰਡ ਤੇ ਡਾਕ. ਲੰਡੇ, ਜ਼ਿਲਾ ਮੋਗਾ।
ਕਿਸਾਨ ਵਿਚਾਰਾ ਕੀ ਕਰੇ?
ਦੋਹਰੀ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਦੀਵਿਆਂ 'ਚ ਰੁਸ਼ਨਾਇਆ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਮਾਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅੰਨਦਾਤੇ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਵੀ ਬੁਝਾ ਗਿਆ। ਸਿਆਸੀ ਘੁੰਮਣਘੇਰੀਆਂ 'ਤੇ ਭੰਬਲਭੂਸੇ ਵਾਲੇ ਮਾਹੌਲ ਨੇ ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਮੰਡੀਆਂ 'ਚ ਰੁਲਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕੇਂਦਰੀ ਪੂਲ 'ਚ 40-45 ਫ਼ੀਸਦੀ ਕਣਕ 'ਤੇ 20-25 ਫ਼ੀਸਦੀ ਚੌਲ ਭੇਜਣ ਵਾਲਾ ਪੰਜਾਬ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਦੇਖ ਕੇ ਆਪਣੀ ਹੋਣੀ 'ਤੇ ਹੰਝੂ ਵਹਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕਦਮੀ ਜ਼ਰੀਏ ਲਿਫਟਿੰਗ ਤੇਜ਼ ਤਾਂ ਹੋਈ, ਪਰ ਪਿਛਲੀਆਂ ਛਿਮਾਹੀਆਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪਛੜੀ ਰਹੀ। ਕਿਸਾਨ ਵਿਚਾਰਾ ਕਰੇ ਵੀ ਕੀ? ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਿਸਮ ਪੀ-ਆਰ 126 ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਜ਼ੋਰ ਪਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਅੰਨਦਾਤੇ ਦੀ ਦੀਵਾਲੀ ਮੰਡੀਆਂ 'ਚ ਲੱਗੇ ਝੋਨੇ ਦੇ ਢੇਰਾਂ ਤੇ ਸੋਚਾਂ ਥੱਲੇ ਦੱਬ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਨੇ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਗਾਣਾ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕਰ ਵੀ ਦਿੱਤਾ, ਹਰ ਬੰਦੇ ਦੀ ਦੀਵਾਲੀ ਰੱਬਾ ਘਰ 'ਚ ਹੋਵੇ' ਹੁਣ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਦਾਮਾਂ 'ਚੋਂ ਮਾਰਚ 25 ਤੱਕ 120 ਟਨ ਝੋਨਾ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਇਦ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਦਿੱਕਤ ਨਾ ਆਵੇ। ਚਲੋ ਖ਼ੈਰ ਪਾਛੈ ਜੋ ਬੀਤੀ ਸੋ ਬੀਤੀ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਣਕ ਵੇਲੇ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਕੀ ਇਸ 'ਤੇ ਯਕੀਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੰਡੀਆਂ ਵਿਚ ਕਿਸਾਨ ਭਵਨ ਵੀ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
-ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ, ਰੂਪਨਗਰ।