ਹਰਫ਼ਾਂ ਦੀ ਜਾਗੀਰ
ਲੇਖਕ : ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਔਜਲਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : 5 ਆਬ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 144
ਸੰਪਰਕ : 84377-88856

ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤਾਂ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਪੜ੍ਹੀਂਦੀਆਂ ਨੇ ਪਰ ਅਧਿਐਨ ਅਧੀਨ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੇ ਜਿੰਨਾ ਅਨੰਦ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਹੀ ਨਸੀਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰਿਕਸ਼ਾ ਚਾਲਕ 'ਗੁਰਨਾਮ' ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। 'ਅੱਖਰ ਮੰਚ' ਕਪੂਰਥਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਵਾਰਡੀ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਮੁਕਤ ਕੰਠ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਛੇ ਮੁੱਖ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਸਿਰਲੇਖ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਧੜਕਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਰਗੀਆਂ', ਮਾਂ ਵਰਗੀਆਂ, ਸੱਜਰੀ ਸਵੇਰ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਉਪਜਾਉਂਦੀਆਂ, ਅਗ਼ਜ਼ਲ ਸਮਿਆਂ ਦੀਆਂ, ਦਿਲ 'ਚੋਂ ਬੋਲਦੀਆਂ, ਤਾਉਮਰੇ ਬਨਵਾਸ' ਵਰਗੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਆਦਿ। ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸਵੈਜੀਵਨੀ, ਚਿੰਤਨ-ਚੇਤਨਾ, ਅੱਖੀਂ ਵੇਖੇ, ਹੱਡੀਂ ਹੰਢਾਏ ਅਨੁਭਵ ਵਿਚੋਂ ਹੋਂਦ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦੀਆਂ ਹੋਣ। ਕਵੀ ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਬੇਗਮਪੁਰ (ਯੂਟੋਪੀਆ) ਸਿਰਜਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮੇਰੀ ਧੜਕਣ ਵਿਚੋਂ ਸਿੰਮਦੇ ਅਜੇ ਵੀ ਆਬਸ਼ਾਰ
ਮੈਂ ਅਜੇ ਵੀ ਬੇਗ਼ਮਪੁਰ ਦੇ ਖਾਬ ਵਰਗਾ ਹਾਂ। ਪੰਨਾ 16
ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਤਿੰਨ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਰਜੀਆਂ ਜਾਪਦੀਆਂ ਹਨ :
ਮੇਰੇ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਸਿੰਘੂ, ਟਿਕਰੀ ਅਤੇ ਗਾਜੀਪੁਰ ਬਾਰਡਰ
ਮੈਂ ਇਨਸਾਫ਼ ਮੰਗਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਮੁਹਾਜ਼ ਹਾਂ। ਪੰਨਾ 17
ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਵੈ-ਚਿੱਤਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ 'ਚ ਉਲੀਕਿਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ 1947 ਦੀ ਦੁਖਾਂਤ ਦੀ ਪੀੜ ਹੈ ਜਦੋਂ ਹਾਲੀ ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ 70 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਕੇ ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ-ਕਪੂਰਥਲਾ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਬਣਿਆ। ਲਾਲ ਸੂਹੀ ਸੋਚ ਕਾਮਰੇਡੀ ਸੋਚ ਹੈ। ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਅੱਖਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਵਣਜ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਂਅ ਵੀ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਮਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਫ਼ਾਨੀ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਕੂਚ ਕਰ ਗਈ। ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਬਣੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਹੈ।
ਸਿੱਖੀ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਹਵਾਲੇ ਨੇ ਮਸਲਨ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ, ਬਾਬਾ ਮਰਦਾਨਾ, ਸਾਈਂ ਮੀਆਂ ਮੀਰ, ਫ਼ਰੀਦ, ਕਬੀਰ, ਸਰਵਣ, ਪੂਰਨ, ਰਾਣੀ ਸੁੰਦਰਾਂ, ਭਾਈ ਲਾਲੋ, ਮਲਕ ਭਾਗੋ ਆਦਿ। ਬਲਦੇ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਝਾਕੀਆਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤੀਆਂ ਨੇ। ਜਿਵੇਂ :
* ਦਿਨ ਕੁਲਵੰਤ ਸਦਾ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨਹੀਂ
ਸੱਥਾਂ 'ਚ ਸਿਆਣੇ ਹੁਣ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗੂ ਬਹਿੰਦੇ ਨਹੀਂ। ਪੰ. 37
* ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਭੂਗੋਲ ਹੜੱਪ ਗਏ ਐਵੀਨਿਊ ਅਤੇ ਕਲੋਨੀਆਂ
ਕਦੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਟਾਊਨ ਜਲੰਧਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਰਗਾ ਸ਼ਹਿਰ। ਪੰਨਾ 834
* ਨਾ ਧੜਕੇ, ਨਾ ਰੀਝੇ, ਨਾ ਤੜਪੇ, ਨਾ ਤਿਲਮਿਲਾਵੇ
ਬਾਜ਼ਾਰ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲ ਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਕਰਨਾ। ਪੰ. 91
ਉੱਤਰ-ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਹੈ। ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਾਂਗ ਧੀਆਂ ਵੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿਚ ਕੈਲਗਰੀ, ਟੋਰਾਂਟੋ, ਵੈਨਕੂਵਰ ਆਦਿ ਵੱਲ ਮਾਸੂਮ ਵਲਵਲੇ ਲੈ ਕੇ, ਡਾਲਰਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵੱਲ ਚੱਲੀਆਂ ਨੇ, ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਪੱਕੇ ਹੋਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮਚਲਦਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਾਵੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜੋਕੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਚਿਤਰਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਏਕਤਾ ਦਾ ਹਾਮੀ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਸੱਭਿਅਤਾ ਨੂੰ ਛਲਾਵਾ (ਸਿਮੁਲੇਕਰਮ) ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਬੰਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਹੋਰ ਨੇ, ਬਾਹਰੋਂ ਹੋਰ ਨੇ। ਸਮਾਜ ਦੀ ਨਿਘਰਦੀ ਹਾਲਤ ਕਵਿਤਾਈ ਹੈ। ਉਂਝ ਕਵੀ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਹੈ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮਾਨਵੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਰਵੀ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਬਿੰਬਾਂ, ਅਲੰਕਾਰ, ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ (ਮੈਟਾਫਰਾਂ) ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ ਨੂੰ ਸਤਿਅਮ, ਸ਼ਿਵਮ, ਸੁੰਦਰਮ ਦੀ ਮਹਾਨ ਕਿਰਤ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਹ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ, ਵਰਤਮਾਨ ਦੀਆਂ ਅਹਿਮ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਸੁਪਨੇ ਸਿਰਜਦਾ ਵਿਲੱਖਣ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੋ ਨਿਬੜਿਆ ਹੈ।

-ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼
ਈਮੇਲ : vatish.dharamchand@gmail.com

ਵਾਰਤਕ ਰੰਗ
ਸੰਪਾਦਕੀ ਮੰਡਲ : ਡਾ. ਤਰਸਪਾਲ ਕੌਰ, ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ, ਡਾ. ਰਾਮਪਾਲ ਸ਼ਾਹਪੁਰੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਾਲਿਫ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਰਨਾਲਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 148
ਸੰਪਰਕ : 98766-36159

ਇਸ ਲੇਖ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ 52 ਨਿਬੰਧਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਲਿਖੇ 52 ਲੇਖ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇਹ ਰਚਨਾਵਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖ ਰੰਗ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਰੂਹਾਨੀ, ਸਾਹਿਤਕ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਆਦਿ। ਇਹ ਰੰਗ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਵਾਂਗੂੰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਮਾਣਨਯੋਗ ਹਨ। ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਦਾ ਅਕਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੁਝ ਲੇਖ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਕਿਰਤੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ, ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਾ ਦਾ ਰੂਹਾਨੀ ਰਹੱਸ ਆਦਿ। ਸਾਹਿਤਕ ਰੰਗ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹਿਜ, ਸੁਹਜ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਝਲਕਦਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ, ਕਵੀਸ਼ਰੀ, ਸੰਗੀਤ, ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿਰਜਣਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੁਝ ਗੰਭੀਰ ਮਸਲੇ ਵਿਚਾਰੇ ਗਏ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਪਦਾਰਥਕ ਸੁਖਾਂ ਵਿਚ ਉਲਝਿਆ ਇਨਸਾਨ, ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਬਾਲ ਅੱਤਿਆਚਾਰ, ਪਰਵਾਸ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੋਮਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਸੁਚੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਆਦਿ। ਆਪੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅਣਖ, ਸਿਦਕ, ਸੱਚ ਅਤੇ ਸਹਿਜ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਸੁਆਰਥਾਂ ਅਤੇ ਲਾਲਚਾਂ ਨੇ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਭਿਆਨਕ ਜੰਗਾਂ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤਾਂ ਵੱਲ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮਮਤਾ, ਦਇਆ, ਕਰੁਣਾ, ਮਿੱਤਰਤਾ, ਅਪਣੱਤ ਅਤੇ ਵਫ਼ਾ ਵਰਗੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਭੁੱਖ, ਕੰਗਾਲੀ, ਫ਼ਸਾਦ ਅਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਬੋਲ-ਬਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਇਕ ਵਧੀਆ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਜੋ ਬੇਰੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਮੁਹੱਬਤ ਦੇ ਰੰਗ ਭਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਹੈ।

-ਡਾ. ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਸੰਧਾਵਾਲੀਆ

ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ਦੇ ਲਾਲ ਦੇ ਲਾਲ
ਲੇਖਕ : ਪ੍ਰਿੰ. ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ ਗੋਸਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਲੋਚਨ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 60
ਸੰਪਰਕ : 98764-52223

ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਲ-ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਿੰ. ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ ਗੋਸਲ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀਆਂ 99 ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪੱਧਰ ਅਨੁਸਾਰ ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਬਾਲ-ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ਉੱਪਰ ਸੁਖਾਵਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਮੀਰ ਵਿਰਸੇ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰੰਗੀਨ ਤਸਵੀਰਾਂ ਤੇ ਦਿਲਖਿਚਵੀਂ ਛਪਾਈ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰੀ ਬਾਲ-ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਲੇਖਕ ਦੀ 100ਵੀਂ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਚਾਰੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਵਿਲੱਖਣ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸਤਰਾਂ ਨਮੂਨੇ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ :
-ਗੁਰ ਦਸਮੇਸ਼ ਦੇ ਛੋਟੇ ਲਾਲ ਪਿਆਰੇ, ਵਿੱਛੜ ਗਏ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸਰਸਾ ਕਿਨਾਰੇ।
ਮਹੀਨਾ ਪੋਹ ਦਾ ਠੰਢੀ ਰਾਤ ਸੀ, ਇਕ ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਸੀ।
-ਪੁੱਤ ਵਾਰਨਾ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਇਕ ਔਖਾ, ਉਹ ਤਾਂ ਚਾਰਾਂ ਹੀ ਪੁੱਤਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰ ਗਿਆ।
ਚਾਰ ਮੋਏ ਤਾਂ ਵੀ ਕੀ ਹੋਇਆ, ਸਾਰੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਕਹਿ ਪਰਿਵਾਰ ਗਿਆ।
-ਜੰਗ ਨੂੰ ਚੱਲਿਆ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੂਰਮਾ, ਉਹ ਘੋੜੇ ਉੱਤੇ ਅੱਡੀ ਲਾਅ।
ਉਹਨੂੰ ਡਰ ਨਹੀਂ ਭੋਰਾ ਮੌਤ ਦਾ, ਮਨ ਜੰਗ ਜੂਝਣ ਦਾ ਚਾਅ।
ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਰੂਪ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਛਪੀ ਇਸ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਪੁਸਤਕ ਲਈ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਵਧਾਈ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ।

-ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੂਰੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 93573-24241

ਪੱਕੀਆਂ ਵੋਟਾਂ
ਲੇਖਕ : ਉਜਾਗਰ ਲਲਤੋਂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਗੋਰਕੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 140 ਰੁਪਏ ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 98724-48221

ਇਸ ਨਾਵਲ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਐਡੀਸ਼ਨ ਛਪਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਹ ਨਾਵਲ 2014 ਵਿਚ ਛਪਿਆ ਸੀ। ਸਿਰਲੇਖ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਨਾਵਲ ਦਾ ਕੈਨਵਸ ਵੋਟ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੂਮਿਕਾ/ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਹੋਰ ਚਾਰ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਕਥਾਰਸ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੇ ਗ਼ਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਦਿਹਾੜੀਦਾਰ ਕਰਮਾ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਮਰੀਕੋ ਹਨ। ਅਮਰੀਕੋ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਤੋਂ ਦਵਾਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਰਾਉਣਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੋਲ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਗ਼ਰੀਬੀ ਕਰਕੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਸਰਪੰਚਣੀ ਗੁਰਦੇਵ ਕੌਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਈ ਮਦਦ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਮਸਲਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਰਮੇ ਦੀ ਸੁਰ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਨੰਬਰਦਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਉਹ ਦੁਬਿਧਾ ਵਿਚ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਨੰਬਰਦਾਰ ਤੋਂ ਵਿਤੀ ਮਦਦ ਲੈਣ ਨੂੰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਵਾਰੀ ਤਾਂ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਸਪਤਾਲ ਜਾਣ ਲਈ ਅਮਰੀਕੋ ਤਿਆਰ ਬੈਠੀ ਹੈ। ਪਰ ਫਿਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਘਰ ਦਾ ਜੀਅ ਆ ਕੇ ਰੋਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਰਮੇ ਦਾ ਭਰਾ ਜੈਲਾ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲਾ ਪਾਤਰ ਹੈ ਉਧਰ ਚੋਣਾ ਦੇ ਦਿਨ ਹਨ। ਨੰਬਰਦਾਰ ਤੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਕਰਮੇ ਦੇ ਘਰ ਵੋਟਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕੋ ਦੀ ਸੱਸ ਦਿਆਲੋ ਬਹੁਤ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਨੂੰਹ ਦੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨੰਬਰਦਾਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਰਮੇ ਨੂੰ ਰਾਤ ਨੂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਭੇਜੇ। ਨਾਲ ਹੀ ਬੱਗਾ ਸਿੰਘ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪੱਕੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਹੋਣ ਦਾ ਯਕੀਨ ਦੁਆਉਂਦਾ ਹੈ (ਪੰਨਾ 92)। ਕਰਮਾ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨੰਬਰਦਾਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ ਧੀਰਾ ਕਰਮੇ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਵੋਟਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਲੈਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਦਾਰੂ ਦਾ ਸ਼ੁਕੀਨ ਕਰਮਾਂ ਵੋਟਾਂ ਮੁੱਲ ਲੈਣ ਤੋਂ ਕੋਰੀ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਵੈਮਾਨ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਹੈ ਸਿੱਧ ਪੱਧਰਾ। ਗੱਲਬਾਤ ਵਿਚ ਢਿੱਲਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਦੋ ਤਿੰਨ ਗੇੜੇ ਹੋਰ ਵੀ ਨੰਬਰਦਾਰ ਵੱਲ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਪੈਸੇ ਮਿਲ ਜਾਣ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਚੋਣ ਜਿੱਤ ਵੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਨੰਬਰਦਾਰ ਅਖੀਰ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੋ ਦਾ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਦੋਵੇਂ ਜੀਅ ਸੋਚਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਫੇਰ? ਬੱਚਿਆਂ ਵਲੋਂ ਕਤੂਰੇ ਪਾਲਣ ਦੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਸੁਹਜ ਭਰਦੇ ਹਨ।

-ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 9814856160

ਕਿੱਸਾ ਮੌਜੇ
ਲੇਖਕ : ਮਾਸਟਰ ਦੇਸ ਰਾਜ ਛਾਜਲੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 78
ਸੰਪਰਕ : 94170-49417

ਮਾਸਟਰ ਦੇਸ ਰਾਜ ਛਾਜਲੀ ਹਥਲੀ ਕਾਵਿ-ਕਿਤਾਬ 'ਕਿੱਸਾ ਮੌਜੇ : ਕੰਮੀਆਂ ਦੀ ਘੜੰਮ ਚੌਧਰੀਆਂ ਨਾਲ ਟੱਕਰ' ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ 6 ਕਿਤਾਬਾਂ 'ਗਾਥਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ', 'ਕਾਮਰੇਡ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜਵਾਹਰ ਵਾਲਾ' (ਜੀਵਨੀ), 'ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ', 'ਗ਼ਦਰੀ ਗੁਲਾਬ ਕੌਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕ' ਅਤੇ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਅਤੇ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਬ ਦੇ ਦਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਕਿਸੇ ਰਸਮੀ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਦਾ ਮੁਹਤਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਕਸਰ ਹੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਬਰਸੀਆਂ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਇਕੱਠਾਂ ਤੇ ਅਖਾੜਾ ਤਰਜ਼ ਦੀ ਰੁਮਾਚਿਕਤਾ ਭਰੀ ਸਟੇਜੀ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਰਾਹੀਂ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਮੀਤ ਖਟੜਾ ਨੇ ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਛੰਦ ਬੱਧ ਤੇ ਅਲੰਕਾਰਕ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਬੜੀ ਹੀ ਪ੍ਰਬੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਵਾਈ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਵੈ-ਕਥਨੀ ਵਿਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿੱਸਾ ਕਿਸੇ ਰਾਜੇ ਰਾਣਿਆਂ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਮਨੂੰ ਸਿਮਰਤੀ ਵਲੋਂ ਦੁਰਕਾਰੇ ਬਦ ਤੋਂ ਬਦਤਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ-ਗੁਜ਼ਰ ਬਸਰ ਕਰਨ ਹਾਸ਼ੀਆਗਤ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਕਿੱਸਾਕਾਰ ਦਮੋਦਰ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਕਿ 'ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠਾ' ਵਾਂਗ ਇਸ ਕਿੱਸੇ ਦੇ ਪਾਤਰ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਅੱਖੀ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਹਿ ਕੇ ਕਲਮਬੰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਮੌਜੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮੋਹੜੀ ਜੋ 1673 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਆਮਦ ਵੇਲੇ ਗੱਡੀ ਗਈ ਸੀ, ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੂੰ ਸਿਮਰਤੀ ਦੀ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀ ਵੰਡ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਜੋ ਸਥਾਨ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਬ੍ਰਹਮਣ ਦਾ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਅੰਕਿਤ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਥਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਝ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਪੁੱਠਾ ਗੇੜ ਦੇ ਕੇ ਦਲਿਤ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਫਿਰ ਅੱਧੋਗਤੀ ਵਲ ਧਕੇਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੋ ਰਹੀ ਤਰੱਕੀ ਤੋਂ ਚਿੜ ਕੇ ਮੁਰਦਾਰ ਢੋਣ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਲ ਫਿਰ ਦੇਖਣ ਦਾ ਤਲਬਗਾਰ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਬੜੀ ਹੀ ਬੇਬਾਕੀ ਨਾਲ 'ਕੱਠ ਲੋਹੇ ਦੀ ਲੱਠ' ਦੇ ਅਖਾਣ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਘੜੰਮ ਚੌਧਰੀਆਂ ਵਲੋਂ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਦਲਿਤ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਧੱਕੇ ਦਾ ਵਿਖਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਦਲਿਤ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਦੇ ਪਰਚਮ ਲਹਿਰਾਉਂਦੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਨੂੰ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਆਏ ਅਸਲੀ ਨਾਂਅ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਫੈਲੀ ਕੁੜਿੱਤਣ ਨਾਲ ਸ਼ਾਇਰ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਤੇ ਬਹੁਜਨ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਾਫ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਝੋਲ ਮਾਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਨੂੰ ਜਾਤ ਤੇ ਜਮਾਤ ਦਾ ਨਿੱਠ ਕੇ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ।

-ਭਗਵਾਨ ਢਿੱਲੋਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-78254

ਇਕ ਸੁਪਨਾ
ਲੇਖਕ : ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਹ ਸਿਕੰਦਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਹਿਜ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 180 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 110
ਸੰਪਰਕ : 98148-22601

ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਹ ਸਕੰਦਰ ਸੰਪਾਦਕ 'ਰੂਪਾਂਤਰ' ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਹਿਤਕਾਰੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਵਾਰਤਕ ਰਚਨਾ 'ਇਕ ਸੁਪਨਾ' ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ, ਸੰਪਾਦਨਾ ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਤੇ ਖੋਜ ਪੁਸਤਕਾਂ ਛਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। 'ਇਕ ਸੁਪਨਾ' ਉਸ ਦੀ ਨਿਵੇਕਲੀ ਵਾਰਤਕ ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸੁਪਨ-ਸਾਜ਼, ਪਿਛਲੇ ਯੁੱਗਾਂ ਦੀ ਗੱਲ, ਸਿਆਸਤ, ਵਿਸ਼ਵ ਗੌਰਮਿੰਟ-ਇਕ ਸੰਕਲਪ, ਕਰੰਸੀ, ਪੈਸਾ, ਜਾਇਦਾਦ, ਆਰਥਿਕਤਾ, ਧਨ ਦੌਲਤ, ਬੇਗ਼ਮਪੁਰਾ, ਪ੍ਰਬੰਧ, ਭਾਵਨਾ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ, ਵਿੱਦਿਆ, ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਖਲਾਈ, ਉਪਦੇਸ਼ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ, ਹੀਰੋ-ਵਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਅੰਤਿਕਾ ਕਾਂਡਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਆਦਿਕਾਲ ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਸ਼ਟ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਜੋਕੇ ਸਮਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਹ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸੁੱਖ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਢਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੁਪਨੇ ਦਿੱਤੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ-ਬੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਰੌਚਿਕ ਤੇ ਸਾਰਥਿਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਸ਼ਾਹ ਸਕੰਦਰ ਬੜੀ ਬੇਬਾਕੀ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਵਾਲਾ ਅਗਰਗਾਮੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਆਰਸੀ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਚੋਂ ਪਾਠਕ ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ 'ਚ ਲੇਖਕ ਦੀ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਪੁਨਰ-ਵਤੀਰੇ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪਾਠਕ ਸ੍ਰੀ ਸ਼ਾਹ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਚੰਗੇਰਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੁਪਨਸਾਜ਼ ਸੁਕਰਾਤ, ਪਲੈਟੋ, ਅਰਸਤੂ, ਲੂਈ ਪਾਸਚਰ, ਕੈਪਲਰ, ਕੋਪਰਨੀਕਸ, ਗਲੈਲੀਓ, ਬਰੂਨੋ, ਮਾਰਕਸ, ਸਰਵੀਟਸ, ਡਾਰਵਿਨ, ਡਾ. ਫਰਾਇਡ, ਜਾਨ ਲਾਕ, ਐਡਮ ਸਮਿੱਥ, ਜ਼ਾਨ ਰਸਕਿਨ, ਆਈਨਸਟਾਈਨ, ਨਿਊਟਨ, ਸਟੀਫਨ ਹਕਿੰਗਜ਼ ਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਤੇ ਕਾਢਾਂ ਬਾਰੇ ਭਰਪੂਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਲੋਕਰਾਜ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਕਲਿਆਣ-ਰਾਜ ਦੀ ਲੋਚਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਗਲ-ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਸਵਰਗੀ ਬੇਗਮਪੁਰਾ 'ਚ ਪ੍ਰਵਰਤਿਤ ਹੋਇਆ ਕਲਪਨਾ ਤੇ ਅਰਜੋਈ ਕਰਦਾ। ਕਥਨਾਂ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਤੇ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਜੇ 'ਚ ਸਮੁੰਦਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਵਾਰਤਕ ਸ਼ੈਲੀ ਅਨੁਪਮ ਹੈ।

-ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾਊਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98151-23900

ਬਾਤਾਂ ਵਾਹਗਿਓਂ ਪਾਰ ਦੀਆਂ
ਲੇਖਕ : ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮਾਣਕ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 295 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 172
ਸੰਪਰਕ : 98726-21741

ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਖ਼ਬਾਰ 'ਅਜੀਤ' ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ 'ਹਿੰਦ-ਪਾਕਿ ਦੋਸਤੀ ਮੰਚ' ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਸ. ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮਾਣਕ ਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਫਲੈਟੀਜ਼ ਹੋਟਲ ਵਿਚ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ 16 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2001 ਤੱਕ ਹੋਈ 'ਪੰਜਾਬੀ ਆਲਮੀ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ' ਦਾ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖਿਆ ਵੇਰਵਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਇਕ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਕ 'ਮੁਹੱਬਤਨਾਮਾ' ਅਤੇ 'ਸਾਹਿਤਨਾਮਾ' ਵੀ ਹੈ। ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮਾਣਕ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਹੋਰ ਕੁਝ ਲੇਖਕਾਂ ਵਾਂਗ ਕੋਈ 'ਹੇਰਵਾ' ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਤਾਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦੇ ਇਤਬਾਰੋਂ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਬਿਤਾਏ ਛੇ-ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਭਾਵੁਕ ਅਤੇ ਅੰਦੋਲਿਤ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ।
ਇਸ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੈਸ਼ਨ (13 ਅਪ੍ਰੈਲ) ਵਿਚ ਜਨਾਬ ਫ਼ਖ਼ਰ ਜ਼ਮਾਂ, ਸੁਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂਰ ਅਤੇ ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ-ਵਿਰਾਸਤ ਉੱਪਰ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣ ਦੇ ਅਹਿਦ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ। ਇਸੇ ਦਿਨ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿਚ ਅਮੀਨ ਮਲਕ, ਇਲਿਆਸ ਘੁੰਮਣ, ਦਿਲਸ਼ਾਦ ਟਿਵਾਣਾ, ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਸ. ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਐਡਵੋਕੇਟ (ਟਰੱਸਟੀ ਅਜੀਤ), ਐਸ. ਐਸ. ਭੱਟੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋ. ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਅਮਨ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪੈਗ਼ਾਮ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਹੋਏ ਮੁਸ਼ਾਇਰੇ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ, ਜਗਤਾਰ, ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ ਅਤੇ ਉੱਧਰੋਂ ਬਾਬਾ ਨਜ਼ਮੀ ਨੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਲਾਮ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ 'ਬੱਲੇ ਬੱਲੇ' ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੀ।
ਸ. ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮਾਣਕ ਇਸ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ 'ਹਿੰਦ-ਪਾਕਿ ਦੋਸਤੀ ਮੰਚ' ਦਾ ਇਕ ਅਹਿਮ ਕਾਰਕੁੰਨ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਲਜ਼ਾਰ, ਸ੍ਰੀ ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ, ਸ. ਹਰਨੇਕ ਸਿੰਘ ਘੜੂੰਆਂ ਵਰਗੇ ਸੁਹਿਰਦ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪੂਰਵ-ਸੰਧਿਆ ਮੌਕੇ ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ ਜਗਾ ਕੇ ਸਾਂਝੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ-ਜਾਵੇਦ ਰੱਖਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਫ਼ਨਕਾਰ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਰਾਇ ਅਜ਼ੀਜ਼-ਉੱਲਾ ਅਤੇ ਇਲਿਆਸ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ (ਬੇਗ਼ਮ ਘੁੰਮਣ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਕਸ਼ਫ਼ ਨਾਨਕੀ ਅਤੇ ਆਦਮ ਨਾਨਕ) ਨਾਲ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੰਜ-ਛੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਮੁਹੱਬਤ ਜਿੰਨੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੇ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਬੜੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਨਾਲ ਚਿਤਵਿਆ ਅਤੇ ਚਿਤਰਿਆ ਹੈ।
ਮਦੀਹਾ ਗੌਹਰ ਦੁਆਰਾ ਮੰਚਿਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਿਦ ਨਦੀਮ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਤ ਨਾਟਕ 'ਬੁੱਲਾ' ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਕ ਪਰਿਪੱਕ ਰੰਗਕਰਮੀ ਵਾਂਗ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪ੍ਰੋ. ਰਾਜਪਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਦੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ ਦੀ ਟੀਮ ਵਲੋਂ ਪੇਸ਼ 'ਗਿੱਧੇ' ਦੀ ਝਲਕ ਵੀ ਬੜੀ ਸਟੀਕਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸ. ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮਾਣਕ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਹਿਤਕਾਰੀ ਵੀ ਪੂਰੇ 'ਦਮ-ਖਮ' ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਰਹੇ।

-ਬ੍ਰਹਮ ਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ
ਮੋਬਾਈਲ : 98760-52136

ਤਵਾਰੀਖ
ਪੰਡੋਰੀ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਸੰਗ
ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ
ਲੇਖਕ : ਵਿਜੈ ਬੰਬੇਲੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਅਲੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਮੱਲੀਆਂ ਖ਼ੁਰਦ, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 150
ਸੰਪਰਕ : 94634-39075

ਸ੍ਰੀ ਵਿਜੈ ਬੰਬੇਲੀ, ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਆਂਚਲਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਾਂਅ ਹੈ। ਆਂਚਲਿਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਿਆਂ ਡਾ. ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ-ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਡੈਲੀਗੇਟਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿਚ ਅੰਡਰ-ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਣ ਵਾਸਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰੁਲਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਨਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਸਦਾ ਲਈ ਗੁੰਮ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਸੰਸਾ ਸ੍ਰੀ ਵਿਜੈ ਬੰਬੇਲੀ ਨੇ ਵੀ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਸ ਨੇ 'ਪੰਡੋਰੀ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ' ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖ ਕੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਉਲਾਂਭੇ ਤੋਂ ਸੁਰਖ਼ਰੂ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਛੋਟੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ 'ਪੰਡੋਰੀ' ਕਹਿਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਇਥੇ 'ਪੰਡੋਰੀ' ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ 50-60 ਪਿੰਡ ਵਸੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪੰਡੋਰੀ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖਤ ਦੱਸਣ ਲਈ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਵਸਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਖ਼ਸ ਜਾਂ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦਾ ਨਾਂਅ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਇਹ ਪਿੰਡ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੀ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿਚ ਉਸ ਸਥਾਨ ਉੱਪਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ, ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲੇ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸਥਾਨ ਸੀ, ਜਿਥੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ, ਇਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਬੜੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਦੂਜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਤੋਂ ਫੜੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਭੂਗੋਲਿਕ, ਭੂਮੀਗਤ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਬਣਤਰ ਦਾ ਬੜਾ ਆਲਿਮਾਨਾ ਚਿੱਤਰ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਬੜਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਹੈ। ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ 1921 ਈ. ਵਿਚ 'ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ', 'ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ' ਅਤੇ ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਜੱਟਾ! ਆਦਿ ਤਹਿਰੀਕਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ, ਵਤਨ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਈ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਸੈਂਕੜੇ ਯੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀਆਂ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਵੀ ਹੋਈਆਂ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਦੋ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਜਥੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ 'ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ' ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਸ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅਧਿਆਏ ਨੂੰ ਬੜੇ ਵਿਸਤਾਰ ਅਤੇ ਸਟੀਕਤਾ ਸਹਿਤ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।

ਅੱਖਰ ਬੋਧ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਸੰਪਾਦਕ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਮਹੰਤ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ 'ਸੇਵਾ ਪੰਥੀ'
ਸੇਵਾਪੰਥੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿਕਾਣਾ ਭਾਈ ਜਗਤਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਗੋਨਿਆਣਾ ਮੰਡੀ (ਬਠਿੰਡਾ)
ਸਫ਼ੇ : 56
ਸੰਪਰਕ : 98140-04503

ਸੇਵਾ ਪੰਥੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿਕਾਣਾ ਭਾਈ ਜਗਤਾ ਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਗੋਨਿਆਣਾ ਮੰਡੀ (ਬਠਿੰਡਾ) ਦੇ ਮੁਖੀ ਮਹੰਤ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ 'ਸੇਵਾ ਪੰਥੀ' ਨੇ ਬੜੀ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਲਗਨ ਨਾਲ ਇਹ ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਛੋਟੀ, ਪਰ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ ਵਜੋਂ ਮਹਾਨ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅੱਠ ਵਾਰ ਛਪ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਦਾ ਨੌਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਸਿੱਖਣ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ, ਕੇਸ, ਦਸਤਾਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ, ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਦੀ, ਸ਼ਰਾਬਪਾਨ, ਤਮਾਕੂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਪੰਜਾਬੀ ਅੱਖਰ ਬੋਧ, ਦਸ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ, ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ, ਚਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ, ਪੰਜ ਤਖ਼ਤ, ਪੰਜ ਕਕਾਰ, ਨਿਤਨੇਮ ਦੀਆਂ ਬਾਣੀਆਂ, ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਅਰਥ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਆਸ ਹੈ ਪਾਠਕ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਉਪਰੰਤ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚੱਲਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਣਗੇ।

-ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੂਰੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 93573-24241

ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੀ ਝਾਤ
ਲੇਖਕ : ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ 'ਹੋਸ਼ੀ'
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਾਦਿਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਬਠਿੰਡਾ
ਮੁੱਲ : 230 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 80545-45087

ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ ਹੋਸ਼ੀ ਅਜਿਹੇ ਬਰਾਬਰੀ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਰਨਾ ਲੋਚਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਤਕਰਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਤਰੱਕੀ ਕਰਨ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਮਿਲਣ, ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਪੂਰਾ ਮੁੱਲ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਮਾਣਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੋ ਸਕੇ। ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚੋਂ ਸੇਵਾ-ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਦੀਆਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪਰਤਾਂ ਸਬੰਧੀ ਵੀ ਬੜੀ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਰੱਖਦੇ ਹਨ:
ਮੰਦਰਾਂ, ਮਸਜਿਦਾਂ ਤੇ
ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ
ਇੱਥੇ ਭਰਮਾਰ ਹੈ।
ਫਿਰ ਵੀ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਲਕਵਾ ਤੇ
ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਬਿਮਾਰ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੰਭਵ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਸੁਣੀਆਂ-ਸੁਣਾਈਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਕਸਰ ਹੀ ਸਾਡੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇੜੀਆਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ ਹੋਸ਼ੀ ਇਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਹਨ ਕਿ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਹੌਸਲਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸਿਰੜੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਮਨਚਾਹੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਖ਼ੁਦ ਚੱਲ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਕਦਮਾਂ ਵਿਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ:
ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੀਆਂ ਜੰਜ਼ੀਰਾਂ ਤੋੜ ਕੇ,
ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਜੋ,
ਤੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ
ਤੁਸੀਂ ਸਾਕਾਰ ਕਰੋ।
ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ ਹੋਸ਼ੀ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਬਰੇਜ਼ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਹੋਣੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਜੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਪੁਲਾਂਘ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਉਚੇਰੇ ਪੜਾਅ ਤੈਅ ਕਰਨੇ ਹਨ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ 'ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੀ ਝਾਤ' ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਰਤਮਾਨ ਦੇ ਹਰੇਕ ਭਖਦੇ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਦੀ ਸਫ਼ਲ ਅਤੇ ਸੁਚੱਜੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਬੜੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ ਹੋਰ ਮਿਆਰੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਉਮੀਦ ਬੱਝਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਜੁਗਤ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।

-ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98146-28027

ਪੈਰਿਸ ਕਮਿਊਨ ਸੰਬੰਧੀ
ਲੇਖਕ : ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਫ਼ਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੁਮਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 499 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 412
ਸੰਪਰਕ : 95011-45039

ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਚ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰ ਦੇ ਉਸ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸਮੇਂ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਅਤੇ ਫ਼ਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼ ਦੇ ਸੁਪਨਈ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੱਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰਕੇ, ਵਿਸ਼ਵ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਵਲੋਂ 'ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ' ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਤੋਂ 23 ਸਾਲ ਬਾਅਦ 1871 ਵਿਚ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਇਕ ਧੂੰਆਧਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੇ 18 ਮਾਰਚ, 1871 ਨੂੰ ਬੁਰਜੁਆ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਿਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਧੱਕ ਕੇ ਸੱਤਾ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਲਈ ਸੀ। 28 ਮਾਰਚ, 1871 ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਰੋਲੇਤਾਰੀ ਸ਼ਾਸਨ 'ਪੈਰਿਸ ਕਮਿਊਨ' ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਅਦਭੁਤ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ 'ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹਕੂਮਤ' ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲਏ ਗਏ। ਪਰ ਇਹ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਿਰਫ਼ 72 ਦਿਨ ਹੀ ਚੱਲ ਸਕਿਆ ਸੀ। ਸਜ-ਪਛਾਖੜੀਆਂ ਨਾਲ ਹੋਏ ਇਕ ਗਹਿਗੱਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪਿੱਛੋਂ ਇਹ ਸੱਤਾ ਢਹਿਢੇਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਪਰ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਲਈ ਦੂਰ-ਅੰਦੇਸ਼ੀ ਭਰੇ ਸਬਕ ਛੱਡ ਗਈ। 1917 ਵਾਲੇ ਰੂਸੀ ਇਨਕਲਾਬ ਦੇ ਜਨ ਨਾਇਕ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਇਲੀਅਚ ਓਲੀਆਨੋਵ ਲੈਨਿਨ ਨੇ 'ਪੈਰਿਸ ਕਮਿਊਨ' ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ:-
'ਕਮਿਊਨ ਨੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਪਰੋਲੇਤਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਇਨਕਲਾਬ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਸਥੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਇਆ। ਪੈਰਿਸ ਵਿਚ ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਗਰਜ ਨੇ ਪਰੋਲੇਤਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਤਿ ਪਛੜੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਵਿਚੋਂ ਜਗਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਹਰ ਥਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੋਚ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਬਲ ਬਖਸ਼ਿਆ।'
ਇਹ ਪੁਸਤਕ 'ਪੈਰਿਸ ਕਮਿਊਨ' ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਅਤੇ ਫ਼ਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸੋਝੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ 'ਪੈਰਿਸ ਕਮਿਊਨ' ਸੰਬੰਧੀ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲਿਖਤਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਫਰਾਂਸ ਵਿਚ ਖਾਨਾਜੰਗੀ ਬਾਰੇ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ 'ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ' ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸੰਬੰਧੀ ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਏਂਗਲਜ਼ ਦੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਅੰਕਿਤ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਅਤੇ ਫ਼ਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼ ਦੀਆਂ ਤਕਰੀਰਾਂ ਅਤੇ 'ਪੈਰਿਸ ਕਮਿਊਨ' ਦੀਆਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਬਿਆਨ ਅਤੇ ਲੇਖ ਦਰਜ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਤੀਜੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਤੇ ਏਂਗਲਜ਼ ਵਲੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਲਿਖੇ ਗਏ ਖ਼ਤ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਅੰਤਿਕਾ ਵਜੋਂ 'ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ' ਦੀ ਆਮ ਪਰੀਸ਼ਦ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਪੱਤਰ ਛਾਪਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੋ ਕਾਮਰੇਡ ਲੈਨਿਨ ਦੇ 'ਪਹਿਲੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ' ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। :-
'ਪਰੋਲੇਤਾਰੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ' ਪਹਿਲੀ ਜਨਤਕ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਜਥੇਬੰਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਮਾਰਕਸ ਅਤੇ ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੋਸ਼ਲਿਜ਼ਮ ਦੇ ਵਿਚਾਰ, ਮੁੱਖ ਸਰਮਾਏਦਾਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਗਾਂਹ ਵਧੂ ਕਿਰਤੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਏ ਅਤੇ ਸਰਮਾਏ ਉੱਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਹਮਲੇ ਲਈ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਕੌਮਾਤਰੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦਾ ਅਧਾਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।'
ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਮਾਨ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਪੜ੍ਹਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਸਬਕ ਸਿੱਖ ਕੇ ਅੰਧ-ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਤਾ ਸੰਬੰਧੀ ਗ਼ਲਤ-ਫ਼ਹਿਮੀਆਂ ਨਾਲ ਸਿੱਝਣ ਲਈ ਸਹੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

-ਡਾ.ਲਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 94171-94812

ਥੋੜ੍ਹਾ-ਬਹੁਤ
ਕਵੀ : ਧਰਮਿੰਦਰ ਭੰਗੂ ਕਾਲੇਮਾਜਰਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਰੈੱਡ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਰਾਮਪੁਰ (ਲੁਧਿਆਣਾ)
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 89686-82300

'ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਹੁਤ' ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਧਰਮਿੰਦਰ ਭੰਗੂ ਕਾਲੇਮਾਜਰਾ ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਮਸਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸੋਚ, ਰਿਸ਼ਤੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਆ ਰਹੇ ਬਦਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਰਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੱਬੀ ਅਤੇ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਲਸੀ (ਖੋਜ ਅਫ਼ਸਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਰੂਪਨਗਰ) ਨੇ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮਿੰਦਰ ਭੰਗੂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਕਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਜਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਇਸ ਲਈ ਜੁੜੇ ਹਨ ਕਿਉਂ ਜੋ ਇਹ ਕਵੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਆਗੂ ਹੈ ਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਜੂਝਦਿਆਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੋਚ ਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਕਵੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਤੇ ਫਿਕਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵੰਗਾਰ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਚਾਅ ਸੰਬੰਧੀ ਚੇਤਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ :
ਹਰੀਆਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਨਾਲ ਝੋਨਾ ਅਸੀਂ ਲਾ ਲਿਆ।
ਧਰਤੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਅਸੀਂ ਹੈ ਗਵਾ ਲਿਆ
ਬਣੇ ਰਾਖੇ ਹੀ ਬਾਗ ਦੇ ਦੋਖੀ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ਗੁਲਾਬ ਬਚਣਾ
ਆਪਾਂ ਰਹੇ ਜੇ ਗਵਾਉਂਦੇ ਪਾਣੀ ਕਿੱਥੋਂ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਬਚਣਾ
ਕਵੀ ਨੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਫਲਸਫ਼ੇ ਦਾ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਬਦਲਦਾ ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਅੰਦਰ ਕੇਵਲ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਤੱਕ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਬਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਧੁੰਦਲੀ ਹੋਣ ਤੱਕ ਦੇ ਕੇਵਲ ਵਿਖਾਵੇ ਖਾਤਰ ਉਸ ਦੇ ਬੁੱਤ 'ਤੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਾਰ ਤੱਕ ਦੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਚਾਰਦਾਰਾ ਨਾ ਅਪਣਾਉਣ 'ਤੇ ਦੁੱਖ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਜਾਗੋ ਪੰਜਾਬ ਦਿਓ ਲੋਕੋ ਰਾਹੀਂ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਵਿਅੰਗਾਤਮਿਕ ਜੁਗਤ ਨਾਲ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਤਲਖ਼ ਹਕੀਕਤਾਂ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨੋਟਤੰਤਰ, ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ, ਇਨਕਲਾਬ, ਮੁਆਫ਼ੀਨਾਮਾ, ਮੋਬਾਈਲ, ਰਿਸ਼ਤੇ, ਸਰਾਭੇ ਦਾ ਵਾਰਿਸ, ਵੋਟਾਂ, ਮਖੌਟੇ, ਫ਼ਾਸਲਾ, ਹੈਪੀ ਫਾਦਰਜ਼ ਡੇ, ਜੋਕਾਂ, ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਛੋਟੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਕਵੀ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਹਨ। ਵੋਟ ਦੀ ਤਾਕਤ, ਘਰ ਵਾਪਸੀ, ਸਮਝੌਤਾ, ਭੁਲੇਖਾ, ਇਲਜ਼ਾਮ, ਜੇ ਸੱਚੇ ਹੋ ਨਾਨਕ ਦੇ, ਕੇਹਾ ਇਹ ਮੌਸਮ ਆਇਆ, ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸਲਾਹੁਣਯੋਗ ਹਨ। ਮਈ ਦਿਵਸ ਰਾਹੀਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਤੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕਮੁੱਠ ਹੋਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ।

-ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ

ਆਓ, ਸ਼ੁੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਸਿਰਜੀਏ
ਲੇਖਕ : ਰਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੱਬੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ :191
ਸੰਪਰਕ : 89689-46129

ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਜੰਗਲ... ਕੰਨਾ (ਲਗ) ਅਤੇ ਬਿੰਦੀ (ਲਗਾਖਰ) ਦਾ ਰੋਲਾ... ਕੰਨਾ ਆਖੇ ਮੈਂ ਵੱਡਾ, ਮੈਂ ਪੂਰਾ... ਬਿੰਦੀ ਕਹਿੰਦੀ ਸਾਰੇ ਬਰਾਬਰ, ਕੋਈ ਨਾ ਪੂਰਾ... ਕੰਨਾ ਇਕ ਅੱਖਰ ਨਾਲ ਲੱਗ ਕੇ ਸ਼ਬਦ ਬਣਾਉਣ ਲੱਗਾ... ਬਿੰਦੀ ਨੇ ਨਾਲ ਆ ਕੇ ਅਰਥ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ... (ਨਾ-ਨਾਂ), (ਗਾ-ਗਾਂ)... ਕੰਨੇ ਨੇ ਇਕ ਅੱਖਰ ਹੋਰ ਬੁਲਾਇਆ ਪਰ ਬਿੰਦੀ ਨਾ ਟਲੀ... (ਸਮਾ-ਸਮਾਂ), (ਭਰਾ-ਭਰਾਂ)... ਕੰਨੇ ਨੇ ਦੋ ਥਾਈਂ ਆ ਕੇ ਦੋ ਅੱਖਰਾਂ ਨਾਲ ਯਾਰੀ ਲਾਈ ਪਰ ਬਿੰਦੀ ਦਾ ਫਿਰ ਵੀ ਉਹੀ ਕੰਮ... (ਸਾਕਾ-ਸਾਕਾਂ), (ਆਸਾ-ਆਸਾਂ)... ਕੰਨਾ ਬਿਹਾਰੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਗਿਆ... ਦੋਵੇਂ ਰਲ ਗਏ ਪਰ ਬਿੰਦੀ ਤਾਂ ਬਿੰਦੀ ਸੀ... (ਗੀਤਾ-ਗੀਤਾਂ), (ਤੀਆ-ਤੀਆਂ)... ਬਿੰਦੀ ਨੇ ਬਿਹਾਰੀ ਨੂੰ ਵੀ ਹੱਥ ਵਿਖਾ ਦਿੱਤੇ... (ਰਾਹੀ-ਰਾਹੀਂ), (ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀਂ)... ਕੰਨੇ ਨੇ ਲਾਂ ਤੋਂ ਮਦਦ ਮੰਗੀ ਪਰ ਬਿੰਦੀ ਨੇ ਸਭ ਵਿਅਰਥ ਕਰ ਦਿੱਤਾ...(ਵੇਲਾ-ਵੇਲਾਂ),(ਗੇੜਾ-ਗੇੜਾਂ)...ਹੋੜੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਪਰ ਗੱਲ ਨਾ ਬਣੀ...(ਦੋਹਾ-ਦੋਹਾਂ),(ਗੋਤਾ-ਗੋਤਾਂ)... ਕਨੌੜੇ ਨੇ ਵੀ ਵਾਹ ਲਾ ਲਈ... (ਸੌ-ਸੌਂ), (ਚੌਕਾ-ਚੌਂਕਾ)... ਬਿੰਦੀ ਨੇ ਔਕੜ ਦੁਲੈਂਕੜ ਵੀ ਚਿੱਤ ਕਰਤੇ... (ਬੂਟਾ-ਬੂਟਾਂ), (ਸੁੱਖਾ-ਸੁੱਖਾਂ)... ਔਂਕੜ ਨੇ ਮਦਦ ਮੰਗੀ ਤੇ ਅੱਧਕ ਨਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ... ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਕੰਨੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਗਿਆ... (ਸੱਟਾ-ਸੱਟਾਂ) ਅੱਧਕ ਬਿਹਾਰੀ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਵੀ ਬਿੰਦੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ... ਫਿਰ ਟਿੱਪੀ ਵੀ ਬਿੰਦੀ ਦੇ ਉਲਟ ਹੋ ਗਈ... ਔਕੜ, ਸਿਹਾਰੀ ਸਭ ਰਲਕੇ ਵੀ ਬਿੰਦੀ ਨੂੰ ਹਰਾ ਨਾ ਸਕੇ... ਇਸੇ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦ ਮੁਖੀ ਵਲੋਂ ਅਨੁਨਾਸਕੀ ਅੱਖਰਾਂ, ਪੈਰ ਬਿੰਦੀ ਵਾਲੇ ਅੱਖਰਾਂ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਅੱਖਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰੇ ਕਈ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲਏ ਗਏ... ਅੱਖਰਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਾਕ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਨਿਯਮ ਬਣਾਏ ਗਏ... ਇਹ ਅੱਖਰਾਂ, ਲਗਾਂ ਅਤੇ ਲਗਾਖਰਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੱਬੀ ਵਲੋਂ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਵਲੋਂ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਿਰਜਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਨਿਯਮ ਸਮਝਾਉਣਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਅੱਖਰਾਂ, ਲਗਾਂ, ਲਗਾਖਰਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਨਾਇਕ-ਖਲਨਾਇਕ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵਿਆਕਰਨਿਕ ਨਿਯਮਾਂਵਾਲੀ ਗੱਲ ਸਮਝਾਈ ਹੈ। ਇਕੋ ਜਿਹੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਵਾਲੇ ਕਈ ਲਫਜ਼ਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਨਿਯਮ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਸੁੰਦਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਤੇ ਬਿੰਬ ਸਿਰਜੇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਦਾ ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਲਿਖਣਾ ਇਕ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਕਦਮ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ ਸਮੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿੱਪੀ ਵਿਚ ਲਿਖਣ ਸਮੇਂ ਗ਼ਲਤ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਕਾਰਨ ਚਿੰਤਾ ਵਿਅਕਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਮਿਆਰੀਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਕਾਰਜਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਹੋਰ ਵੱਧ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਇਸ ਵਿਲੱਖਣ ਕਾਰਜ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਕੰਮ ਵੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।

-ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਰਾਣਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98728-87551

ਧਰੂ ਤਾਰਾ
ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀ ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬੱਬਰ
ਲੇਖਕ : ਹਾਕਮ ਸਿੰਘ ਨੱਤਿਆਂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਦਵਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਖਰੜ
ਸਫ਼ੇ : 60, ਭੇਟਾ : ਮੁਫ਼ਤ
ਸੰਪਰਕ : 98554-82940

ਸਾਕਾ 1984 ਸਮੇਂ ਬੱਬਰ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਉਰਫ (ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ) ਦੇ ਅੰਤਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਹਾਕਮ ਸਿੰਘ ਨੱਤਿਆਂ ਨੇ ਹਥਲੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅੰਦਾਜਨ 42 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੰਗਦਾਰ ਫੋਟੋਆਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਦਸ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ 29 ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਸੰਪੂਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦਾ ਸਿਰਕੱਢ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ ਸੀ, ਇਹ ਜਥੇਬੰਦੀ ਅਖੰਡ ਕੀਰਤਨੀ ਜਥੇ ਦੀ ਉਪਜ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 3 ਜਨਵਰੀ 1957 ਨੂੰ ਮੁਹੱਲਾ ਵਿਸ਼ਕਰਮਾ, ਜਮਨਾ ਨਗਰ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਹੋਸ਼ ਸੰਭਾਲਣ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸ. ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਨਅਤਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਗਤ ਹੋਈ। ਜੋ ਅਖੰਡ ਕੀਰਤਨੀ ਜਥੇ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ ਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਲੜ ਫੜਿਆ। ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਨੇ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਦਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਈ। ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ 1977 ਵਿਚ ਘਰ ਪਰਿਵਾਰ ਛੱਡ ਕੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਪੁਹੰਚ ਗਿਆ, ਜਿਥੇ ਇਸ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਭਾਈ ਫ਼ੌਜਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਮਹਿਲ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਫ਼ੌਜੀ, ਭਾਈ ਸੁਲੱਖਣ ਸਿੰਘ ਤੇ ਹੋਰ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਥੇ ਹੀ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ, ਜਨਰਲ ਸੁਬੇਗ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਵੀ ਮੇਲ ਜੋਲ ਵਧਦਾ ਗਿਆ। 1978 ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਨਕਲੀ ਨਿਰੰਕਾਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਖੂਨੀ ਕਾਂਡ ਵਰਤਾਇਆ ਗਿਆ। 13 ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀ ਭਾਈ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਸਨ। ਇਸ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਾਕੇ ਦੀ ਖਬਰ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਦੇਣ ਲਈ ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬੀਬੀ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਭੇਜਿਆ ਸੀ। ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਫੁਰਤੀਲਾ ਅਤੇ ਆਗਿਆਕਾਰੀ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਂਡ ਦਾ ਅਸਰ ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਹ ਬੀਬੀ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਦੀ ਤਾਬਿਆ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਜੁਟ ਗਿਆ।
1 ਜੂਨ, 1984 ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਕੇ ਦੁਮਾਲਾ ਸਜਾਇਆ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਸਜਾ ਕੇ ਤਿਆਰ-ਬਰ-ਤਿਆਰ ਹੋ ਕੇ ਬੀਬੀ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਗੱਜ ਕੇ ਫਤਿਹ ਬੁਲਾਈ, ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਫ਼ਤਿਹ ਆਖਰੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਮਾਤਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਆਸੀਸ ਬਖਸ਼ੋ। ਬੀਬੀ ਜੀ ਨੇ ਪਿਆਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ।ਆਪਣੀ ਧਰਮ ਮਾਤਾ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮੋਰਚੇ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਿਆ ਜੋ ਕਿ ਬਾਬਾ ਅੱਟਲ ਰਾਇ ਜੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਮੰਜ਼ਲ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸੀ।
ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਕਈ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ ਮਿਲੇ, ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਗੱਜ ਕੇ ਚੜ੍ਹਦੀਕਲਾ ਦੀ ਫ਼ਤਹਿ ਬੁਲਾਈ। ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਅਟੱਲ ਰਾਏ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ ''ਬਾਬਾ ਅਟੱਲ, ਬਖਸ਼ੋ ਬਲ, ਮਨ ਰਹੇ ਅਟੱਲ, ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰ ਦਿਓ ਅੱਜ ਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਨਾ ਆਵੇ ਕੱਲ੍ਹ" ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸਿੰਘੋ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਵੋ ਸ਼ਾਇਦ ਅੱਜ ਸਰਕਾਰੀ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਦਸਤ ਪੰਜਾ ਲੈਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇ। ਨੂੰ ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿਣਾ ਪਏ। ਇਹ ਕਹਿਣ ਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਖਿੜ ਗਏ।
1 ਜੂਨ, 1984 ਤਕਰੀਬਨ ਸ਼ਾਮ ਦਾ 4 ਕੁ ਵਜੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਅਟੱਲ ਰਾਏ ਜੀ ਵਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਬਸ ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ ਕਿ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਮੋਰਚਾ ਸੰਭਾਲਦਿਆਂ ਅਜਿਹਾ ਹੱਲਾ ਬੋਲਿਆ ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਫ਼ੌਜੀ ਉਥੇ ਹੀ ਢੇਰੀ ਹੋ ਗਏ। ਇਕ ਵਾਰ ਤਾਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਵਿਚ ਸਨਾਟਾ ਜਿਹਾ ਛਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜ ਵਲੋਂ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਹੋਰ ਸਖਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੇਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਚਾ ਚਮਕੀਲਾ ਦੁਮਾਲਾ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਂ ਪੈ ਗਿਆ ਤਾਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਵੱਡਾ ਹਮਲਾ ਬੋਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ।
ਗੁ: ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਤਕਰੀਬਨ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਸਮੇਂ ਬੀਬੀ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਸੰਤ ਹਰਚੰਦ ਸਿੰਘ ਲੌਗੋਂਵਾਲ ਨੇ ਵੈਰਾਗਮਈ ਕੀਰਤਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਹੱਥਲੀ ਕਿਤਾਬ ਭਾਈ ਮਹਿੰਗਾ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਚੰਗੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦੀ ਹੈ।

-ਦਿਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98148-98570

ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ
ਲੇਖਿਕਾ : ਗਗਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 100 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 20
ਸੰਪਰਕ : 76529-08747

ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਕਹਾਣੀ ਅਜਿਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਸਿਨਫ਼ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦੁਆਰਾ ਪਾਠਕ ਵਰਗ ਨੂੰ ਨਿੱਗਰ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਗਗਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਰਚਿਤ ਪੁਸਤਕ 'ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ' ਇਸੇ ਵੰਨਗੀ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 6 ਕਹਾਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।
ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਪ੍ਰਥਮ ਕਹਾਣੀ 'ਚੰਗਾ ਮਿੱਤਰ' ਚੰਗੇ ਅਤੇ ਬੁਰਾ ਵਿਵਹਾਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਦੋ ਦੋਸਤਾਂ ਦਾ ਕਥਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੰਗਿਆਈ ਪੱਥਰ ਤੇ ਖੋਦੀ ਇਬਾਰਤ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਛਾਪ ਅਮਿੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 'ਸਿਆਣਾ ਆਦਮੀ' ਕਹਾਣੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇਕ ਸਿਆਣੇ ਆਦਮੀ ਰਾਹੀਂ ਇਹੋ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਚਿੰਤਾ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਹ ਕੀਮਤੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦਾ ਹੀ ਸਬੱਬ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਧੀਰਜ ਅਤੇ ਦੂਰਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
'ਕੀ ਤੈਨੂੰ ਤੈਰਨਾ ਆਉਂਦਾ?' ਕਹਾਣੀ ਇਕ ਢੌਂਗੀ ਤੇ ਗੁਸੈਲ ਸਾਧ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਨਪੜ੍ਹ, ਮੂਰਖ ਅਤੇ ਗਵਾਰ ਕਹਿ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੌਜੂ ਉਡਾਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਜਦੋਂ ਖ਼ੁਦ ਡੁੱਬਣ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਅਖੌਤੀ ਸਿਆਣਪ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿਚ ਉਹ ਮੱਲਾਹ ਕੋਲੋਂ ਜਨਤਾ ਨਾਲ ਮੰਦਾ ਬੋਲਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਗ਼ਲਤ ਵਿਵਹਾਰ ਲਈ ਖ਼ਿਮਾ ਯਾਚਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। 'ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ' ਅਤੇ 'ਪਰੀਆਂ ਦੀ ਪਹਾੜੀ' ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਾਧਾਰਨ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰੰਤੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਕਹਾਣੀ 'ਸਦਾ ਬਹਾਰ ਦੋਸਤ' ਚੂਹੇ ਅਤੇ ਡੱਡੂ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦੁਆਰਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੂਰਖ਼ ਮਿੱਤਰ ਸਿਆਣੇ ਮਿੱਤਰ ਦਾ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨ ਰੁਚੀਆਂ ਉਤਪੰਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਤੇ-ਕਿਤੇ ਅਖਾਣਾਂ ਅਤੇ ਮੁਹਾਵਰਿਆਂ ਨਾਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਵਿਚ ਸਾਰਥਿਕ ਵਾਧਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਰ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਦੌਰ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਅਮਲ ਬਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਨੈਤਿਕਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦਾ ਇਕ ਚੰਗਾ ਉਦਮ ਹੈ।
ਰੰਗਦਾਰ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਅੱਠ ਤੋਂ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੜ੍ਹਨਯੋਗ ਹੈ।

-ਡਾ. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ 'ਆਸ਼ਟ'
ਮੋਬਾਈਲ : 98144-23703

ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਲਪ
ਖੋਜ-ਝਰੋਖਾ
ਲੇਖਿਕਾ : ਡਾ. ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ: ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 220 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 120
ਸੰਪਰਕ : 98765-87726

'ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਲਪ ਖੋਜ-ਝਰੋਖਾ' ਡਾ. ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀ ਤੀਜੀ ਖੋਜ ਭਰਪੂਰ ਕ੍ਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ 'ਸਤਲੁਜ ਵਹਿੰਦਾ ਰਿਹਾ : ਪਾਠ ਅਧਿਐਨ' ਅਤੇ 'ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਦੀ ਗਲਪ-ਚੇਤਨਾ' ਖੋਜ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਜੁਆਨ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿਚ ਆਏ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਪੈਂਤੀ ਚਾਲੀ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ, ਵੀਨਾ ਵਰਮਾ, ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸੇਖਾ, ਬਲੀਜੀਤ, ਸੁਖਬੀਰ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਵਲਾਂ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਨੂੰ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਗਲਪ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਕੈਨਵਸ ਕਵਿਤਾ, ਇਕਾਂਗੀ, ਨਿਬੰਧ ਆਦਿ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਧੇਰੇ ਮੋਕਲਾ ਅਤੇ ਵੱਧ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਦੀ ਜਟਿਲਤਾ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਪਾਸਾਰੀ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਠੋਸ ਰੂਪ ਵਿਚ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਡਾ. ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਵਿਚ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਥਾ-ਵਸਤੂ, ਕਥਾ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਕਥਾ-ਸਿਲਪ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਨੁਹਾਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਪੂਰਵਲੀ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਬੌਧਿਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਭੂ-ਹੇਰਵਾ, ਨਸਲੀ-ਵਿਤਕਰਾ, ਪੀੜ੍ਹੀ-ਪਾੜਾ, ਇਕੱਲਤਾ, ਬੇਗਾਨਗੀ, ਪਰਿਵਾਰਕ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਅਲਾਮਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਨਿੱਜਵਾਦ, ਪਦਾਰਥਵਾਦ ਅਤੇ ਬੇਬਾਕ ਕਾਮੁਕਤਾ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਥਾ-ਜਗਤ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਸੂਤਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਨੂੰ ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਛੜੇਵੇਂ ਮਾਰਿਆ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ।
ਪੱਛਮ ਦੇ ਵਿਕਸਤ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਬਹੁਤ ਅਹਿਮ ਸੁਆਲ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਕੋਈ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਨਹੀਂ। ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਪਦਾਰਥਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਦੀ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਰਚ ਮਿਚ ਰਹੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਦੀ ਸੋਚ ਵਾਲੀ ਪੁਰਾਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿਚ ਟਕਰਾਉ ਬਹੁਤ ਤਿੱਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੀ 'ਪਛਾਣ' ਕਹਾਣੀ ਇਸੇ ਟਕਰਾਉ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੁਲੱਖਣ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਨੂੰਹ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮੱਦਦ ਲਈ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰਿਟਾਇਰਡ ਕਰਨਲ ਸੁਲੱਖਣ ਸਿੰਘ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮੱਦਦ ਲਈ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿਚ ਵੀ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਸਕਿਉਰਟੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਆਪਣੇ ਪੋਤਾ ਪੋਤੀ ਪਰਿੰਦਰ ਪੈਮ ਤੇ ਡੈਲੀ ਨੂੰ ਸਾਂਭਦੀ ਹੈ। ਦਾਦੇ ਨੂੰ ਪੋਤੇ ਪੋਤੀ ਦਾ ਗੋਰਿਆਂ ਦੇ ਜੁਆਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਣਾ ਗਿਲਣਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪੋਤੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਗੋਰੇ ਕਲਾਸਫੈਲੋ ਡੇਵ ਨਾਲ ਲੀਵਿੰਗ ਰੂਮ ਵਿਚ ਇਤਰਾਜ਼-ਯੋਗ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਡੇਵ ਨੂੰ ਡਾਂਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪੋਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੋਤੀ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਿਚ ਖ਼ਲਲ ਸਮਝਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਮਾਂ ਪਿਉ ਕੋਲ ਦਾਦੇ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਮੰਮੀ ਡੈਡੀ ਉਲਟਾ ਸੁਲੱਖਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਮੁਤਾਬਕ ਬਦਲਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੁਲੱਖਣ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਕੈਦ ਸਮਝ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਇੱਥੇ ਇਹ ਸੁਆਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਰਵਾਸ ਵਿਚ ਵਸਦੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀ ਹੈ?
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਡਾ. ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਨਾਵਲ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਆਈ ਨਿਵੇਕਲੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਬੜੀ ਕਲਾਤਮਿਕ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਸਾਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ 'ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ' ਕਹਿਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ।

-ਡਾ. ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਸਕਰੌਦੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 84276-85020

ਸੁਰਖਾਬ
ਲੇਖਕ : ਭੂਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗੇਵਾਲਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਪ੍ਰਤੀਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਪਟਿਆਲਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 80
ਸੰਪਰਕ : 89688-00387

ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਣ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਨਿਰੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਮੇ ਹੋਏ ਕਵੀ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗੇਵਾਲਾ ਦੀ 57 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਇਹ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਉਸ ਦੀ ਤੀਖਣ ਬੁੱਧੀ, ਡੂੰਘੀ ਸੋਚ, ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਇਨਸਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ੀਨਗੋਈ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਨੇਕਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਲਿਆਂ 'ਚ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਕਵੀ ਭਾਵੇਂ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਨਵਾਂ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਸਿਰਜਣ ਦੇ ਗੁਰਾਂ, ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ, ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ, ਭਖਦੇ ਮਸਲਿਆਂ, ਹਾਲਤਾਂ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਗਹਿਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕੇਵਲ ਮੁੱਦੇ ਚੁੱਕਣੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਸਗੋਂ ਰਾਹ ਦਸੇਰਾ ਬਣ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਲ ਵੀ ਦਸਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਵਾਦ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੜੀ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਨਾਲ ਟਕੋਰ ਕਰਨੀ ਉਸ ਦੇ ਮੰਝੇ ਹੋਏ ਕਵੀ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇ ਦੁਹਰਾਏ ਵੀ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਉਸ ਵਲੋਂ ਇਸ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਮਾਂ ਬਾਪ ਦੀ ਅਜੋਕੇ ਸਮਾਜ 'ਚ ਹਾਲਤ,ਧੀਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਸਾਉਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਬਾਰੇ, ਤਿਉਹਾਰਾਂ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਬਿਹਰੇ ਦੇ ਸੰਤਾਪ, ਬਚਪਨ ਦੇ ਅਨੰਦ, ਦਸਮ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਅਤੇ ਗਿਰਝਾਂ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਜਿਥੇ ਉਸ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਉਸ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਕਲਾ ਵਿਚ ਪਰਿਪਕਤਾ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਮੁਹਾਰਤ ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਨੂੰ ਭਾਂਪਦਿਆਂ ਵਿਸਰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਪਿੱਛੇ ਰਹਿੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਪਿੰਡਾਂ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਹੋ ਰਹੇ ਪ੍ਰਵਾਸ, ਨਸ਼ਿਆਂ 'ਚ ਗਲਤਾਨ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਜਿਹੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਫ਼ਿਕਰਮੰਦੀ, ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ, ਮਰਮਤਾ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਭਰੇ ਮਨ ਨਾਲ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਸਰਲਤਾ, ਸਹਿਜਤਾ, ਮੌਲਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਉਸ ਨੂੰ ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਏਗੀ। ਉਸ ਨੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸੂਖਮਭਾਵੀ ਸ਼ਾਇਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਲਵਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦੀ ਰੂਪ 'ਚ ਰੂਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਆਮ ਜਨਤਾ, ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਹ ਸਿੱਧੇ ਸਾਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਬਿੰਬਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਹਿਜ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਭਰਮ ਜਾਲ ਨਹੀਂ ਬੁਣਦਾ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਛੰਦ, ਅਲੰਕਾਰ, ਸ਼ਬਦ ਚੋਣ, ਲੈਅ, ਬਹਾਅ ਅਤੇ ਤੁਕਬੰਦੀ ਉਸ ਦੀ ਕਾਵਿ ਕਲਾ ਵਿਚ ਮੁਹਾਰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਿਜੈ ਕੁਮਾਰ
ਮੋਬਾਈਲ : 98726-27136

 ਸਤਿਗੁਰ ਰਵਿਦਾਸ-ਬਾਣੀ :
ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸੰਦੇਸ਼
(ਭਾਗ-2)
ਲੇਖਕ : ਨਵਤੇਜ ਗੜ੍ਹਦੀਵਾਲਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 320 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 242
ਸੰਪਰਕ : 94637-76985

ਵਿਚਾਰਧੀਨ ਪੁਸਤਕ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਬੜੀ ਮੁੱਲਵਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਇਸ ਅਹਿਮ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਆਦਿ ਤੋਂ ਅੰਤ ਤੱਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਸਾਡੇ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਰਹੇਗਾ ਕਿ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਚਿੰਤਕ ਜੱਕ ਦੈਰੀਦਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਸਿਧਾਂਤ ਕਿਸੇ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਵਿਖੰਡਨ/ਵਿਰਚਨਾ/ਡੀਕੰਸਟਰੱਕਸ਼ਨ ਵਿਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮਝਣ ਵੱਲ ਰੁਚਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਅਨੁਸਾਰ ਅਰਥ ਨਿਰਧਾਰਨ ਵਿਚ ਪਾਠਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੱਕ ਦੈਰੀਜਾ ਵੀ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪੂਰਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵੀ ਬ੍ਰਹਮ ਪਰਕਤਾ, ਅਵਤਾਰਵਾਦ, ਲੋਗੋਸੈਂਟਰਿਕ ਹੈ, ਸੁਕਰਾਤ ਅਤੇ ਪਲੈਟੋ ਨੇ ਵੀ ਬ੍ਰਹਮਪਰਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਪਰ ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤ/ਸਿਧਾਂਤਕਾਰ ਭਾਵ ਬੁੱਧ, ਮਹਾਂਵੀਰ, ਲੋਕਾਇਤ, ਚਾਕਵਾਕ, ਸੋਫਿਸਟ ਆਦਿ ਅਵਤਾਰਵਾਦ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੇ। ਦੈਰਿਦਾ ਅਨੁਸਾਰ ਹਾਸ਼ਿਆਕ੍ਰਿਤ ਨੂੰ 'ਕੇਂਦਰ' ਵਿਚ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਇਸ ਤੱਥ ਵਿਚ ਨਿਹਿਤ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਸਤਿਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਬਾਣੀ 'ਕੇਂਦਰ' ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ (ਭਗਤ ਬਾਣੀ ਸਮੇਤ) ਵਿਚੋਂ ਢੁਕਵੇਂ ਮਹਾਂਵਾਕ ਲੈ ਕੇ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਸਿਰਕੱਢ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਟੂਕਾਂ ਉਧਰਿਤ ਕਰ ਕੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਰਕਪੂਰਨਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਵਤਾਰ (ਲੋਗੋਸੈਂਟਰਿਕ) ਦੇ ਉਲਟ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤਕ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਚ ਰੱਬੀ ਹੋਂਦ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਰੂਪ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ 'ਮਨੂਵਾਦ' ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਖੰਡਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਕਸ਼ੱਤਰੀ, ਵੈਸ਼ ਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵਰਣ-ਵੰਡ ਅਨੁਸਾਰ ਉਚਤਮ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੂਦਰ/ਅਛੂਤ ਦਬਾਓ-ਅਧੀਨ ਹੀ ਜੀਵਨ-ਕਟੀ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਇਦਾਦ ਮਾਲਕੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸ਼ੂਦਰ ਹਾਸ਼ਿਆਕ੍ਰਿਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਗਏ। ਅਸਤਿਤਵਹੀਣ ਹੀ ਰਹੇ। ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਅਨੁਸਾਰ, 'ਮੈਂ ਸਦਾ ਇਸ ਤੱਥ ਦਾ ਧਾਰਨੀ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਗਿਆਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦਲਿਤ ਸਾਰੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਨਹੀਂ ਪੀ ਲੈਂਦੇ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਸਵੈਇੱਛਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।' ਪੰ: 20, ਨਵਤੇਜ ਨੇ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਲਈ 8 ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। (ਖਤਰੇ ਭਰਿਆ ਬਾਣੀ-ਮਾਰਗ, ਬਚਨ ਰਚਨਾ, ਨਰਕ-ਸੁਰਗ, ਆਵਾ-ਗਵਣ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ, ਨਾਮ, ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਚੱਕਰ, ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਗੁਰੂ) ਆਦਿ। ਚੰਗੇ ਕਰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਹੀ ਸਵਰਗ ਹੈ। ਮਾੜੇ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਇਥੇ ਹੀ ਨਰਕ ਹੈ। ਬਾਣੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ 'ਤੇ ਅਮਲ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਹੀ 'ਮੁਕਤੀ' ਸੰਭਵ ਹੈ। ਰੱਬ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਕਣ-ਕਣ ਵਿਚ। ਨਾਮ 'ਜੇਤਾ ਕੀਤਾ ਤੇਤਾ ਨਾਉ॥ ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਨਾਹੀ ਕੋ ਥਾਉ॥' ਹੈ, ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ, ਕਲੰਡਰ ਪੂਜਾ, ਵਹਿਮਾਂ, ਭਰਮਾਂ, ਪਾਖੰਡਾਂ ਨੂੰ ਤਰਕਪੂਰਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਸਮਝਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਚਾਰੇ ਨਾਮ (ਬਾਣੀ) ਵਿਚ ਕਸ਼ਟ-ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਸਮਰੱਥ ਜੁਗਤ ਨਿਹਿਤ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਮੂਹਰੇ ਅਜੇ ਵੀ ਖਤਰੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, 'ਭਲਾ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਬਾਣੀ ਸ਼ਬਦ/ਨਾਮ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਕੇ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਸੁੰਦਰ ਮੂਰਤੀ ਅੱਗੇ ਖੜ੍ਹੋ ਕੇ, ਥਾਲ ਵਿਚ ਦੀਵਾ, ਫੁੱਲ, ਧੂਫ਼ ਸਜਾ ਕੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਘੁਮਾਉਂਦਿਆਂ ਨਾਮੁ ਤੇਰੋ ਆਰਤੀ ਮਜਨੁ ਮੁਰਾਰੇ, ਢੋਲਕੀ, ਛੈਣੇ, ਚਮਟਾ, ਖੜਕਾਉਂਦਿਆਂ ਟੱਪ-ਟੱਪ, ਝੂਮ-ਝੂਮ ਕੇ ਗਾਉਣ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਪਏ।'

-ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼

vatish.dharamchand@gmail.com

ਬੰਦਾ ਬੰਦੇ ਦੀ ਦਾਰੂ
ਸ਼ਾਇਰ : ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੌਜੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 81462-31896

'ਬੰਦਾ ਬੰਦੇ ਦੀ ਦਾਰੂ' ਸ਼ਾਇਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੌਜੀ ਦਾ ਚੌਥਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤੇ ਗੀਤ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਪਹਿਲੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਾਂਗ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਧਾਰਮਿਕ ਹਨ। ਚਾਹੇ ਪੱਧਰ ਸਾਹਿਤਕ ਵੀ ਹੋਵੇ ਪਰ ਆਲੋਚਕਾਂ ਵਲੋਂ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਸਿਨਫ਼ ਨਾਲ ਅਨਿਆਂ ਹੈ। ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੌਜੀ ਦੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਦੋ ਪਾਤਰੀ ਗੀਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਚੱਲਵੀਂ ਗੀਤਕਾਰੀ ਤੇ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਦਾ ਲੇਖ ਸ਼ਾਇਰ ਬਾਰੇ ਚੋਖੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਤਬਸਿਰਾ ਸੰਤੁਲਤ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। 'ਬੰਦਾ ਬੰਦੇ ਦੀ ਦਾਰੂ' ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਗੀਤ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਤ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਲਿਖਾਰੀ ਤਸਲੀਮ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਰਮਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਕਸ਼ਟ ਦੇ ਤਾਰਨਹਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਵਾਂ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦਰ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਮੇਰਾ ਕਲਿਆਣ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਇੰਝ ਹੀ ਸ਼ਾਇਰ ਹੋਰਨਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਤੇ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਅਕੀਦਤ ਦੇ ਫੁੱਲ ਭੇਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭਗਤ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਵੀ ਲੰਬੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਮੌਜੀ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕੁਝ ਮਿਸ਼ਰਤ ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਛੋਹਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹਕੂਮਤ ਚੁਣਨ ਤੇ ਵਾਅਦਿਆਂ 'ਤੇ ਯਕੀਨ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਆਪਹੁਦਰੇਪਨ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੈ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। 'ਬੰਦਾ ਬੰਦੇ ਦੀ ਦਾਰੂ' ਵਿਚ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੌਜੀ ਆਮ ਫ਼ਹਿਮ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕਲਮ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਦੀ ਛਾਪ ਹੈ। ਇਹ ਗੀਤ ਪਰੰਪਰਿਕ ਸ਼ੈਲੀ 'ਤੇ ਆਧਾਰਤ ਹਨ, ਬਿਹਤਰ ਹੁੰਦਾ ਸ਼ਾਇਰ ਦੁਆਰਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ।

-ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ
ਮੋਬਾਈਲ : 99884-44002

ਬੋਲ ਰਸੀਲੇ
ਗੀਤਕਾਰ : ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 152
ਸੰਪਰਕ : 98881-46893

ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਝਲਕ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗੀਤ ਹਨ। ਧਾਰਮਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਇਸ ਪਰਾਗੇ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਝਲਕਾਂ ਮਾਣੀਏ
ਰੱਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਮੁੱਖ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਦੁਨੀਆ ਵਾਲਿਓ ਨਾਂ ਗੁਜਰੀ।
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਪੂਜਣ ਵਾਲੀ ਰੱਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਂ ਗੁਜਰੀ।
ਮਚ ਰਹੀਆਂ ਅੱਗਾਂ ਨੂੰ ਬੁਝਾਓ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤੋ।
ਲੈਣ ਨਾ ਲਪੇਟ ਪਾਣੀ ਪਾਉ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤੋ।
ਸਿੱਖੀ ਜੱਗ 'ਤੇ ਬਣੀ ਏ ਧਰੂ-ਤਾਰਾ, ਜ਼ਾਲਮ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ,
ਤਿੱਖਾ ਚਲਦਾ ਏ ਸੀਸ ਉਤੇ ਆਰਾ, ਜ਼ਾਲਮ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ।
ਬਈ ਪੂਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਇਆ।
ਇਕ ਇਕ ਕਤਰਾ ਖ਼ੂਨ ਦਾ ਆਪਣਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾਇਆ।
ਧੀ ਗ਼ਰੀਬ ਦੀ ਬਲੀ ਨਾ ਚੜ੍ਹਾਓ, ਦਾਜ ਨੂੰ ਲੈਣ ਵਾਲਿਓ।
ਤੁਸੀਂ ਖੌਫ਼ ਖ਼ੁਦਾ ਦਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਖਾਉ, ਦਾਜ ਨੂੰ ਲੈਣ ਵਾਲਿਓ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਮਸਲੇ ਉਠਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਫਿਰਕੂਵਾਦ, ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਫੈਸ਼ਨ, ਕਿਸਾਨਾਂ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਖੇਚਲਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਤੀ ਫਿਕਰਮੰਦੀ। ਸਮਾਜਿਕ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਮਾਜਿਕ ਰਸਮੋ-ਰਿਵਾਜ, ਸ਼ਿੰਗਾਰ, ਨਸ਼ੇ, ਇਸ਼ਕ, ਵਿਛੋੜੇ ਦੀ ਪੀੜ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੀਤਕਾਰ ਦੀ ਕਲਮ ਕਈ ਸਾਰਥਿਕ ਸੁਨੇਹੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਸਰਲ, ਰਸੀਲੇ, ਰੰਗੀਲੇ, ਸੁਨੇਹੜੇ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਪਲੇਠੀ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ।

-ਡਾ. ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਸੰਧਾਵਾਲੀਆ

ਪੰਖ ਵਿਹੂਣੀ ਉਡਾਨ
ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਧਰਮਪਾਲ ਸਾਹਿਲ,
ਪ੍ਰਿੰ. ਪ੍ਰੋਮਿਲਾ ਅਰੋੜਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : 5-ਆਬ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 120 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 96
ਸੰਪਰਕ : 987661-56964

ਚਿੜੀ ਜਿਹਾ ਦਿਲ ਮੇਰਾ, ਸੱਧਰਾਂ ਨੇ ਬਾਜ਼ ਹੋਈਆਂ।
ਧੜਕਣਾਂ ਸਾਰੰਗੀ ਵਾਂਗ ਗ਼ਮਾਂ ਵਾਲਾ ਸਾਜ਼ ਹੋਈਆਂ।
ਪੰਖ ਵਿਹੂਣੀ ਉਡਾਨ ਕਵੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਪਾਰਸ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਡਾ. ਧਰਮਪਾਲ ਸਾਹਿਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰ. ਪ੍ਰੋਮਿਲਾ ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਇਸ ਕਵੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਕਲਮਬੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੁਭਾਸ਼ ਪਾਰਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਕ ਊਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ। ਸਰੀਰਕ ਪੱਖੋਂ, ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੱਖੋਂ ਊਣੇ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਸ਼ਖ਼ਸ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲਗਭਗ 33 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮੰਜੇ 'ਤੇ ਪਏ ਇਸ ਇਨਸਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਅਪੰਗਤਾ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹਾਰਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਕੇ ਮਿਥਿਆ ਮੁਕਾਮ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਦਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ 14 ਪਾਠ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਕਵੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਪਾਰਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਪੜਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਬਚਪਨ, ਉਸ ਦਾ ਰੋਗ਼, ਉਸ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼, ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਫਿਰ ਕਵਿਤਾ ਰਚਨਾ ਆਦਿ ਪੜਾਵਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣਾਂ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਕ ਭੈਣ ਦੀ ਮੌਤ ਤੇ ਦੂਜੀ ਦਾ ਵਿਧਵਾ ਹੋ ਜਾਣਾ ਉਸ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਾਠਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 12 ਉਪ-ਪਾਠ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ, ਡਾ. ਧਰਮਪਾਲ ਸਾਹਿਲ, ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭੰਡਾਲ, ਸੁੱਖੀ ਬਾਠ, ਪ੍ਰਿੰ. ਪ੍ਰੋਮਿਲਾ ਅਰੋੜਾ, ਸ਼ਹਿਬਾਜ਼ ਖ਼ਾਨ ਅਤੇ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਵੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਪਾਰਸ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੇ ਵਿਚਾਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਆਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਬਣੇਗੀ।

-ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਰਾਣਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98728-87551

ਸਮਝਾਂ ਤੇ ਰਮਜ਼ਾਂ
ਲੇਖਿਕਾ : ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਪਾਸ਼ਾਂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚਿੰਤਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 159
ਸੰਪਰਕ : 98767-85599

'ਸਮਝਾਂ ਤੇ ਰਮਜ਼ਾਂ' ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਪਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ ਜੋ ਪਾਠਕ ਲਈ ਬਹੁਤ ਅਸਾਨ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਕਵਿਤਰੀ ਪਾਸ਼ਾਂ ਨੇ ਮਹੀਨਾ ਸਾਉਣ, ਕਾਦਰ ਦੇ ਰੰਗ, ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਰ, ਆਲਮੀ ਤਪਸ਼ ਅਤੇ ਬਰਸਾਤ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਛੇੜਛਾੜ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਬਾਰੇ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ, ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਿਰਜਣਾ ਦਿਵਸ, ਪੋਹ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ (ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ), ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਗਟਿਆ, ਸਾਹਿਬ-ਏ-ਕਲਾਮ, ਸਰਬੰਸਦਾਨੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਬੇਮਿਸਾਲ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮੁੱਖ ਹਨ। ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਾਇਰਾ ਨੇ ਸਮਾਜਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਲਈ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਰੰਗ, ਰੇਡੀਓ, ਜੈਸਾ ਅੰਨ ਤੈਸਾ ਮਨ, ਸੋਗ ਸਮਾਗਮ, ਕੁਸ਼ਤੀ, ਅਜੋਕੇ ਰਿਸ਼ਤੇ, ਆਨਲਾਈਨ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ, ਫ਼ਿਰਕੂਵਾਦ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਬਾਰੇ ਲੇਖਿਕਾ ਲਿਖਦੀ ਹੈ:
ਆਸ਼ਰਮਾਂ 'ਚ ਬਿਰਧ ਕਈ ਰੁਲ ਜਾਂਦੇ ਨੇ
ਲਾਡਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਨੇ
ਇਕੱਲੇ ਉਹ ਰਹਿਣ ਲਈ ਲਾਚਾਰ ਹੋ ਗਏ
ਸੋਹਣੇ ਫੁੱਲ ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਕਿਉਂ ਖਾਰ ਹੋ ਗਏ
ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਮੁਬਾਰਕ ਅਤੇ ਹਾਥਰਸ ਦੀ ਮਨੀਸ਼ਾ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਾ ਭਰਪੂਰ ਹਨ। ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨਾਲ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਪਏ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਲੇਖਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਭਰਪੂਰ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਾਂ ਦੀ ਵੇਦਨਾ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸੇ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਦੇ ਵਰਨਣ ਦਾ ਭਾਵਪੂਰਤ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ। ਵੰਡ ਦਾ ਦਰਦ, ਬਾਲ ਦਿਵਸ-ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਵਿੱਖ, ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀਆਂ, ਬੇਵਫ਼ਾਈ, ਤਿੜਕਦੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਜੰਗ-ਏ-ਬਰਬਾਦੀ, ਅੱਠ ਮਾਰਚ ਦਾ ਦਿਨ, ਪਿਆਰ, ਗੁਆਚ ਰਹੇ ਸੰਸਕਾਰ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ ਹਨ। ਰਾਜਨੀਤਕ ਭਾਗ ਵਿਚ ਅਗਨੀਪੱਥ ਸਕੀਮ, ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ, ਗੋਦੀ ਮੀਡੀਆ, ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਹਾਰ ਦਾ ਡਰ ਵਿਸ਼ੇ ਕਵਿਤਰੀ ਨੇ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਨਿਭਾਏ ਹਨ। ਡਾ. ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਜਾਚਕ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਾਵਿਕ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੇਖਿਕਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਪਾਸ਼ਾਂ ਇਸ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕ ਲਈ ਵਧਾਈ ਦੀ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।

-ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ

ਜਿਸ ਤਨੁ ਲਾਗੇ ਸੋਈ ਜਾਣੈ॥
ਲੇਖਕ : ਜਗਜੀਤ ਮੁਕਤਸਰੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਕਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਰਨਾਲਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ : 160
ਸੰਪਰਕ : 94175-62053

ਲੇਖਕ ਦੀ ਜ਼ਿਕਰ ਅਧੀਨ ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ 14 ਦੇ ਲਗਭਗ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਕਈ ਪੁਸਤਕਾਂ ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ਵੀ ਦੱਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਪਰ ਲੇਖਕ ਦੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਲਿਪਟੀ ਹੋਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ 1962 ਦੀ ਹਿੰਦ-ਚੀਨ ਦੀ ਲੜਾਈ, 1964 'ਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1965, 1966, 1969, 1971 ਤੇ 1972 ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਆਦਿ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅੱਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਦਿਲਚਸਪ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਕਾਮਯਾਬ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਨਾ 53 'ਤੇ 3.8.1977 ਦੀ ਅਦਭੁਤ ਘਟਨਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਆਏ ਤੇ ਦੋ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਦੁਰਘਟਨਾ ਹੋ ਜਾਣੀ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਸਾਰੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਤੇ ਸਵੈ ਪੜਚੋਲ ਦੀ ਗੱਲ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਘਟਨਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਕੇ ਹੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਲਿਖਤ ਤੋਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਧਾਰਮਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜਾਂ ਫਿਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਸੁਆਦਲੀ ਲੱਗੀ ਹੈ।... ਲੇਖਕ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ 'ਚ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲਣ ਨੂੰ ਬੜੇ ਵਿਸਥਾਰ 'ਚ ਦੱਸਣਾ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੁੱਬਣ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਡਰਾਇੰਗ ਟੀਚਰ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਣਾ। ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਲੇਖਕ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਮਾੜੀਆਂ-ਚੰਗੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵੀ ਮਿੱਤਰ-ਪਿਆਰਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦਾ ਇਹ ਤਜਰਬਾ ਵੀ ਸਫਲ ਹੋ ਨਿਬੜਿਆ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਕਿਤਾਬ ਛਪਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਵਾਰ ਪਰੂਫ਼ ਰੀਡਿੰਗ ਹੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਗੱਲ ਸੋਨੇ 'ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ ਵਾਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ।

-ਡੀ.ਆਰ. ਬੰਦਨਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 94173-89003

 ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ ਬਰਨਾਲਾ ਦੀਆਂ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
ਸੰਪਾਦਨ : ਡਾ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਧਣ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 300 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 156
ਸੰਪਰਕ : 99558-31357

ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਡਾ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਧਣ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ ਬਰਨਾਲਾ ਦੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਲਿਖਣ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਨਿਵੇਕਲਾ ਢੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਵੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਸਾਰਥਿਕ ਅਰਥ ਭਰਪੂਰ ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਹੈ। ਉਹ ਨਾਰੀ ਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਝਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਜੋ ਵੀ ਲਿਖਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁੱਭ ਕੇ ਲਿਖਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਜਿੰਨੀ ਵੀ ਦਾਦ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਓਨੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਵਿਚ ਆਪ ਹੀ ਬੋਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਵਿੱਤਰੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕੁਝ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਥਾਂ ਬਣਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਅਰਥ ਭਰਪੂਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਹਲੂਣ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਲਿਖੀ ਰਚਨਾ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਸਭ ਦਾ ਭਲਾ ਲੋਚਦੀ ਹੈ। ਲੇਖਿਕਾ ਦੇ ਕੰਨ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਾਪਰ ਰਹੇ ਹਰ ਘਟਨਾ ਤੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਚਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਫੈਲੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੋਂ ਵੀ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਉਸ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਚਾਹ ਵੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਂ, ਮੌਤ ਦਾ ਪਹਿਰਾ, ਕੰਵਾਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ, ਮੇਰੀ ਬੇਟੀ, ਕਾਲੀ ਐਨਕ, ਹਲੂਣਾ, ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ, ਤੂਫ਼ਾਨ, ਆਇਆ ਨਵਾਂ ਸਾਲ, ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ, ਟੁੱਟੀ ਵੰਝਲੀ, ਰੋਂਦੇ ਨੈਣ, ਖਾਮੋਸ਼ੀ, ਆਲ੍ਹਣਾ ਆਦਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਕਵਿੱਤਰੀ ਤੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਹਿ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਹਲੂਣ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕਵਿੱਤਰੀ ਦੀ ਸੋਚ ਉਡਾਰੀ, ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਤੇ ਵਿਸ਼ਾ ਕਮਾਲ ਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਥਾਂ ਕਵਿੱਤਰੀ ਲਿਖਦੀ ਹੈ : 'ਦੇਸ਼ ਮੇਰੇ ਵਿਚ ਫੈਲਿਆ ਅੱਤਿਆਚਾਰ, ਕਿਵੇਂ ਲਿਖਾਂ ਮੈਂ ਗੀਤ ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ ਦੇ, ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਸਰਿਆ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਮੰਦਰ, ਮਸਜਿਦ, ਗਿਰਜੇ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ, ਕਤਲਗਾਹਾਂ ਬਣ ਗਏ ਨੇ ਸਾਰੇ।' ਉਹ ਇਕ ਥਾਂ ਹੋਰ ਲਿਖਦੀ ਹੈ, 'ਹੋ ਗਿਆ ਮਨ ਕਿਉਂ ਉਦਾਸ, ਕੀ ਬਾਤ ਹੋ ਗਈ, ਕੀ ਕਿਸੇ ਆਪਣੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋ ਗਈ।'

-ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ (ਮੀਰਹੇੜੀ)
ਮੋਬਾਈਲ : 092105-88990

ਅੱਖ 'ਚ ਅਟਕਿਆ ਗਲੇਡੂ
ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਰਵੀ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
ਮੁੱਲ : 295 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 136
ਸੰਪਰਕ : 98768-01309

'ਅੱਖ 'ਚ ਅਟਕਿਆ ਗਲੇਡੂ' ਡਾ. ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢਿਲੋਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਪੀਅੰਕਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤੀਸਰਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਡਾ. ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਆਪ ਨੇਤਰ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਹਨ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਪ੍ਰਤੀ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਲਗਾਅ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹਥਲੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 11 ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਰਜ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸੰਗ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। 'ਬਰਲੂ' ਕਹਾਣੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਨੋ-ਬਿਰਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਬਾਲ੍ਹੋ ਦੁਆਰਾ ਸੱਤ ਰੰਗਾ ਤਵੀਤ ਲਾਹ ਕੇ ਸੁੱਟਣਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦਾ ਪੱਲਾ ਫੜ ਵਹਿਮਾਂ-ਭਰਮਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਉਖੇੜ ਸੁੱਟਣ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਰੂਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 'ਗੇਲੋ' ਕਹਾਣੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਇਕ ਲਾਜਵਾਬ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਚੌਖਟਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਮਦਾਰ ਹੈ। 'ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਅਟਕਿਆ ਗਲੇਡੂ' ਇਕ ਹਾਸ-ਰੱਸੀ ਕਹਾਣੀ ਹੋ ਨਿੱਬੜਦੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਾਪਰ ਰਹੇ ਹਲਕੇ-ਫੁਲਕੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਲਿਆ ਹੈ। 'ਤਲਬ' ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਆਗਾਜ਼ ਨਾਂਅ ਦੀ ਕੁੜੀ ਜੋ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਬਾਪੂ ਦੇ ਨੌਕਰ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਸੁਖਰਾਜ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ਉਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਦੀ ਤਲਬ ਵਿਚ ਉਹ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿੱਥ ਬਣਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਸੁਖਰਾਜ ਇੱਕ ਸੁਹਿਰਦ ਪਾਤਰ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਉਹ ਤਰਸ ਦਾ ਪਾਤਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸੁਖਰਾਜ ਦਾ ਪਿਉ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਗਾਜ਼ ਦੇ ਟੱਬਰ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਗਵਾ ਬੈਠਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਖਰਾਜ ਨਾਲ ਵੀ ਧੱਕਾ ਹੋਇਆ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। 'ਕੁਲਫ਼ੀ ਵਾਲੀ ਕੁੜੀ', 'ਬੇਰੀਆਂ ਵਾਲਾ ਖ਼ੂਹ' ਵੀ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। 'ਰੋਟੀ ਧਰਮ' ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਬੇ-ਮਿਸਾਲ ਕਹਾਣੀ ਕਹਿ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਗਲ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਪਾਤਰ ਰਾਹੀਂ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਧਰਮ ਦੇ ਮੌਲਿਕ ਅਰਥਾਂ ਉੱਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦਾ ਕਮਾਲ ਹੈ ਕਿ ਸੰਵਾਦਕ-ਨਾਟਕੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਜੋ ਧਰਮ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਤਰਕਵਾਦ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। 'ਹੱਡੋ-ਰੋੜੇ' ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਪਿੱਛਲ-ਝਾਤ ਵਿਧੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਬਹੁਤ ਸਫ਼ਲ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਉੱਤੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਹਾਵੀ ਹੁੰਦੇ ਤਰਾਸਦੀਆਂ ਦੇ ਦੌਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦਾ ਕਮਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਿਰਜਣ ਵਿਚ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ 'ਪੋਤਰੇ ਨੇ ਦਾਦੇ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਫੋਲੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਰਜ ਪੰਚਮ ਦੀ ਫੋਟੋ ਵਾਲਾ ਖੋਟਾ ਰੁਪਈਆ ਮਿਲਿਆ.... ਜਵਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਉਸ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਨੇ ਦਾਦੇ ਨੂੰ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਚਿੱਟੇ ਦਾ ਟੀਕਾ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਬਾਕੀ ਬੱਚਦਾ ਆਪਣੇ ਲਾ ਲਿਆ.... ਆਖ਼ਰ ਪੋਤੇ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਹੱਡੋ-ਰੋੜੇ ਵਾਲੇ ਛੱਪੜ ਕੰਢਿਓਂ ਮਿਲ ਗਈ।'' ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੇ ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਮੁਹਾਂਦਰਾ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਧੁੰਦ ਵਿਚ ਗੁਆਚ ਗਏ ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿਚ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਵੀ ਚੋਖਾ ਗਿਆਨ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਬੇ-ਪਛਾਣੇ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਜਾਣੇ-ਪਹਿਚਾਣੇ ਹਨ, ਪਰ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨੋਂ ਸੰਕੋਚਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਬੇਬਾਕ ਹੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿਚ ਪਰੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰੀ ਅਨੁਭਵ ਦਾ ਲਾਭ ਉੱਠਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਚ ਸਪਸ਼ੱਟਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀਆਂ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸੱਧਰਾਂ ਦੀਆਂ ਅਣ-ਸੁਲਝਿਆਂ ਗੰਢਾਂ ਨੂੰ ਸਮੋਈ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ।

-ਜਸਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ
ਮੋਬਾਈਲ : 88476-94338

ਚੰਗੇ ਬੱਚੇ-2
ਲੇਖਕ : ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨਾਗਰਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 100 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 16
ਸੰਪਰਕ : 99151-29747

'ਚੰਗੇ ਬੱਚੇ (ਭਾਗ 2)' ਬਾਲ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨਾਗਰਾ ਰਚਿਤ ਕ੍ਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਣਾ ਦੇ ਮੂਲ ਆਸ਼ੇ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਪੰਜ ਤੋਂ ਅੱਠ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ-ਗੁੱਟ ਦੇ ਬਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀਆਂ ਪੜ੍ਹਨ ਰੁਚੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਲ-ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਇਕ ਚੇਤੰਨ ਕਵੀ ਵਾਂਗ ਕਲਮਕਾਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਨਕਾਰਾਤਮਿਕ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਰੋਧੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਮੁਖ਼ਾਲਫ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਚਪਨ ਦੀ ਪਾਕ-ਪਵਿੱਤਰ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਬਗ਼ੀਚੀ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਮਾਹੌਲ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਵੀ ਦੀ ਕਾਵਿ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਉਸਾਰੂ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ-ਸੌਂਦਰਯ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਾਰਥਿਕ ਉਦਮ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਨਾ ਕੱਟਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਗ੍ਰੀਨ ਦੀਵਾਲੀ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਵਰਤਮਾਨ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਗਣਿਤ ਵਿਗਿਆਨ ਮੇਲੇ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਐਤਵਾਰ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦੌਰਾਨ ਮੌਜ ਮਸਤੀਆਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਟ੍ਰੈਫ਼ਿਕ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਸਾਵਧਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। 'ਨਵੇਂ ਅਸੂਲ', 'ਨਵਾਂ ਸਬਕ', 'ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿਚ', 'ਹੱਥ ਅਕਲ ਨੂੰ ਮਾਰੋ', 'ਸਮੇਂ ਸਿਰ' ਅਤੇ 'ਛਮ ਛਮ ਵਰਖਾ' ਵੀ ਪੜ੍ਹਨਯੋਗ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ।
ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀ ਲਗਭਗ ਹਰ ਕਵਿਤਾ ਬਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਠੋਸ ਪੈਗ਼ਾਮ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚੌਗਿਰਦੇ, ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ, ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸਜਗ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲੋੜੋਂ ਵੱਧ ਲੰਮੀਆਂ ਹਨ ਪਰੰਤੂ ਫਿਰ ਵੀ ਰੰਗਦਾਰ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਆਕਰਸ਼ਣ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਬਰਕਰਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਲ ਆਦਿ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਮੁੱਲ ਵੀ ਕੁਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੁੱਚੀ ਪੁਸਤਕ ਸੁੰਦਰ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹੈ। ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

-ਡਾ. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ 'ਆਸ਼ਟ'
ਮੋਬਾਈਲ : 9814423703

ਸ਼ਾਇਦ... ਮੈਨੂੰ ਪਛਾਣ ਲੈਣ
ਲੇਖਕ : ਰਵਿੰਦਰ ਰੁਪਾਲ ਕੌਲਗੜ੍ਹ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ, ਦਿੱਲੀ
ਮੁੱਲ : 300 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 128
ਸੰਪਰਕ : 93162-88955

ਪੁਸਤਕ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ 15 ਬਿਹਤਰੀਨ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਚਰਚਿਤ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਨਿਆਈਂ ਵਾਲਾ ਟੱਕ' ਸੀ। ਕਹਾਣੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਉਹ ਸਥਾਪਿਤ ਚਿਹਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੂਸਰੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਬਾਲ ਨਾਵਲ, ਹਾਸ ਵਿਅੰਗ, ਸਮੇਤ ਅੱਧੀ ਦਰਜਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪ ਚੁਕੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਹਰੇਕ ਦਹਾਕੇ ਕਰਵਟ ਬਦਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਉਦੋਂ ਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਜੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਕਹਾਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਿੱਤ ਨਵੇਂ ਵਿਸ਼ੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦਾ ਪਰਵਾਸ ਕਰਦੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਫੈਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਅਕਹਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਐੜਾਂ ਅੱਖਰ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦਾ ਯਤਨ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਵੀ ਇਹੀ ਯਤਨ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਵੇਖ ਕੇ ਹੀ ਇਸ ਖਿਆਲ ਨੂੰ ਪਰਪੱਕਤਾ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਪਿਛੋਂ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਦੁਖੀ ਔਰਤ ਵਿਧਵਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਤੀ ਨਾਲ ਅੱਠ ਸਾਲ ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਉਹ ਅੱਖਾਂ ਦਾਨ ਕਰਕੇ ਮਰ ਗਿਆ। ਭੂਆ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ। ਦੂਸਰਾ ਪਤੀ ਕਸਾਈ ਨਿਕਲਿਆ। ਗੱਲ ਗੱਲ 'ਤੇ ਕੁੱਟ ਮਾਰ ਕਰਦਾ। ਅਖੀਰ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਮਰਨ ਚਲੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ਉਸ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਖਿਆਲ ਆਇਆ ਜਿਸ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਪਤੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਲਾਹ ਕੇ ਲੋੜਵੰਦ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਲਾਈਆਂ ਸੀ। ਔਰਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦੀ ਤਲਬਗਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਸ਼ਾਇਦ... ਮੈਨੂੰ ਪਛਾਣ ਲੈਣ। ਤੇਜ਼ ਚਾਲ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਦਿਲਚਸਪ ਰਚਨਾ ਹੈ।
ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਔਰਤ ਦਾ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਝਲਕਦਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਕੁਦਰਤੀ ਵਹਾਉ ਹੈ। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸੋਚਾਂ ਹਨ। ਪਾਤਰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹਨ। 'ਅਗੇ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ ਸੀ' ਦਾ ਪਾਤਰ ਮੁੰਡਾ, ਲਿੰਗ ਬਦਲੀ ਕਰਵਾ ਕੇ ਕੁੜੀ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸੁਹਜਮਈ ਹੈ। ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਾੜੀ, ਲਟ ਲਟ ਬਲਦੀ ਅੱਗ, ਬਿੰਦੀਆ ਚਮਕੇਗੀ, ਕਾਲਾ ਦੁੱਧ, ਬਾਹਵਾਂ, ਨਖੱਟੂ, ਚੁੰਨੀ ਦਾ ਸਫਰ ਕਥਾਰਸ ਭਰਪੂਰ ਦਿਲਚਸਪ ਤਿੱਖੇ ਸੰਵਾਦ ਵਾਲੀਆਂ ਵਧੀਆ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹਨ ਪਿਛੋਂ ਵਾਹ! ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਆਪ-ਮੁਹਾਰੇ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਮਾਨਵੀ ਸੁਰ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪਧਰ ਦੇ ਹਾਣ ਦੀਆਂ ਹਨ।

-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98148-56160

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮਨੋਰਥ
ਲੇਖਕ : ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਲਾਲੀ ਸੁਧਾਰਕ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੁੰਦਰ ਬੁੱਕ ਡਿਪੋ ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 180 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 85
ਸੰਪਰਕ : 0181-2623184

ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸੌਖੀ ਅਤੇ ਸਾਵੀਂ-ਪੱਧਰੀ ਜਿਊਣ ਲਈ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮਨੁੱਖ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਸਦਾਚਾਰਕ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਵੇ ਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਉਚੇਚੇ ਯਤਨ ਦੇ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸੌਖੀ ਅਤੇ ਸੁਖਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਲਾਲੀ 'ਸੁਧਾਰਕ' ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮਨੋਰਥ' ਵੀ ਕੁਝ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਹੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਲਘੂ ਲੇਖ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਇਸੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਤਕਰੀਬਨ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਲੇਖ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਸਿਰਲੇਖ ਪੱਖੋਂ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਹੋਣ ਪਰ ਵਿਸ਼ੇ ਪੱਖੋਂ ਅੰਤਰ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੀ ਹਨ। ਇਕ ਲੇਖ ਦੂਜੇ ਲੇਖ ਦੀ ਕੜੀ ਹੀ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਮੁਤਾਬਿਕ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਨੂੰ ਢਾਲਣ ਦੀ ਤਾਗੀਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿਥੇ ਸ਼ੁੱਭ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਭ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਉਸੇ ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ, ਲੋਭ, ਮੋਹ, ਹੰਕਾਰ, ਈਰਖਾ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾੜਾ ਆਦਿ ਤਿਆਗਣ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉੱਚੀਆਂ-ਸੁੱਚੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰਾਂਗੇ ਤਾਂ ਹੀ ਚੰਗੇਰੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਭ ਅਮਲ ਹੀ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਉਚਾਈਆਂ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਵੀ ਸਵੱਛ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਦੌੜ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਹ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਕੰਡੇ ਵੀ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ਪਰ ਹੱਥਕੰਡਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜੇਕਰ ਮਿਹਨਤ, ਲਗਨ, ਉੱਦਮ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਨਾਲ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਇਹ ਵੀ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਜ ਨਹੀਂ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਪਛਤਾਉਣਾ ਪਵੇ। 23 ਲੇਖਾਂ ਅਤੇ 7 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲੇਖਕ ਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਮਨੋਰਥ ਬਾਰੇ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਲਈ ਆਪਣਾ ਮਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਕਰਦੀ ਹੈ।

-ਡਾ. ਸਰਦੂਲ ਸਿੰਘ ਔਜਲਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98141-68611

ਮਰਣਾ ਮੁਣਸਾ ਸੂਰਿਆ
ਲੇਖਕ : ਪ੍ਰੋ. ਨਿਰੰਜਣ ਸਿੰਘ ਢੇਸੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਿਰੰਜਣ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 200
ਸੰਪਰਕ : 98140-16875

ਅਕਲ ਇਲਮ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਸੁਚੱਜੜੇ ਸੁਮੇਲ ਪ੍ਰੋ. ਨਿਰੰਜਣ ਸਿੰਘ ਢੇਸਾ ਤਹਿਸੀਲ ਸ਼ਾਹਕੋਟ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੇਦਾ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਬੇਬਾਕੀ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕਰ ਕੇ ਨਵੇਂ ਦਿਸਹੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸਾਰਨ 'ਚ ਜੀਵਨ ਭਰ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਦਕ ਵਜੋਂ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਿਆ ਹੈ। ਲਗਭਗ 35 ਸਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਨਣ ਵੰਡਿਆ। ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਝੱਖੜ ਸਮੇਂ ਆਪਣੀ ਉਸਾਰੂ ਸੋਚ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉਜਲੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਜਦੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੋਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਆਦਿ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਪੱਖਪਾਤ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਉਠ ਕੇ, ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਮਾਹੌਲ ਲਈ ਫਿਕਰਮੰਦੀ ਰੱਖਦਿਆਂ, ਆਪਣੀ ਬੁੱਧ-ਬਿਬੇਕ ਰਾਹੀਂ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਢੇਸੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਚਰਚਿਤ ਰਚਨਾਂ 'ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਵਿਚ ਫੁੱਟ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ' ਜੋ 1988 'ਚ ਛਪੀ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ 'ਮਰਣਾ ਮੁਣਸਾ ਸੂਰਿਆ' ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਭਾਗ 'ਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪ੍ਰੋ. ਢੇਸੀ ਦੇ ਸਪੁੱਤਰ ਜਗਰੂਪ ਸਿੰਘ ਢੇਸੀ ਨੇ ਯਤਨ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਵਡਮੁੱਲੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸਾਂਭ ਕੇ ਵੱਡਾ ਉੱਦਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 32 ਮੁੱਲਵਾਨ ਲੇਖ ਰੂਪੀ ਲਿਖਤਾਂ ਹਨ। ਹਰ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਢੁਕਵੀਆਂ ਤੁਕਾਂ (ਪ੍ਰਵਚਨ) ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਡਾ. ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਲਾਬੜਾ ਨੇ ਪ੍ਰੋ. ਢੇਸੀ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਬਾਰੇ ਤੇ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਬਾਰੇ ਬਾਕਮਾਲ ਲਿਖਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਥ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਵੀ ਪ੍ਰੋ. ਢੇਸੀ ਦੀ ਹੀ ਦੇਣ ਹੈ। ਅਡੰਬਰੀ, ਕਰਮਕਾਂਡੀ, ਭੁੱਲ-ਭਲੱਈਆ 'ਚੋਂ ਕੱਢ ਗੁਰਮਤਿ ਦੀ ਰੂਹ ਪਛਾਣਨ ਤੇ ਉਹਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਜਿਹੜੀ ਰੂਪ-ਰੇਖਾ ਪ੍ਰੋ. ਢੇਸੀ ਨੇ ਉਲੀਕੀ ਹੈ, ਉਹ ਕਾਬਲ-ਏ-ਤਾਰੀਫ਼ ਹੈ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲੇਖ ਪੰਥਕ ਏਕਤਾ ਦਾ ਮਸਲਾ, ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਮਸਲਾ, ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਤੇ ਡੋਜ਼ੀਅਰ ਸੰਬੰਧੀ ਰਿਪੋਰਟ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੈਲੀ ਤੇ ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੋਣ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੰਭੀਰ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਬੁਹਤ ਬੇਧੜਕ ਹੋ ਕੇ ਉਸਾਰੂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇੰਜ ਹੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ) ਦੇ ਆਦਿ ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਝਗੜਿਆਂ 'ਤੇ ਆਪ-ਹੁਦਰੇਪਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੁੱਚਤਾ, ਸਾਦਗੀ, ਕਰਮ-ਫਲ, ਸਤਿਗੁਰੂ/ਗੁਰੂ, ਦਇਆ, ਕੁਰਬਾਨੀ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਪਰਿਪੇਖ 'ਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਬੜੇ ਠੋਸ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰੋ. ਢੇਸੀ ਨੇ ਨਿਰਣਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹਾਕਮ ਜਮਾਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਬਾਰੇ ਮੌਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭੁਲਾਂਦਰੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਟਲ ਨੀਤੀਆਂ ਨਾਲ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ, ਸੰਤਾਂ ਤੇ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਮੂਹਰੇ ਬਣਾ ਕੇ ਵਰਤਿਆ। ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਪੜ੍ਹਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

-ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾਊਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98151-23900

 ਇਲਾਹੀ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸਾਗਰ
ਆਦਿ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ
ਸਰਬ-ਸਾਂਝੀ ਗੁਰਬਾਣੀ
ਲੇਖਕ : ਅਨੁਰਾਗ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟ, ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਰਕਬਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 3100 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 144
ਸੰਪਰਕ : 98728-23277

ਆਰਟ ਪੇਪਰ ਉੱਪਰ ਛਪੀ ਰੰਗਦਾਰ, ਅਨਮੋਲ ਚਿੱਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮੂੰਹੋਂ ਬੋਲਦੀ, ਈਸ਼ਵਰੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਬਿਆਨਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸੁਹਿਰਦ ਲੇਖਕ ਦੀ ਘਾਲਣਾ ਦਾ ਉੱਤਮ ਤੇ ਅਨੂਠਾ ਉੱਦਮ ਹੈ। ਇਸ ਤਿੰਨ ਭਾਸ਼ਾਈ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਹਿੰਦੀ) ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਹਿਰਦੇ ਵਾਂਗ ਧੜਕਦੇ ਬਹੁਮੁੱਲੇ ਚਿੱਤਰ, ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਦੇ ਮੁਖਾਰਬਿੰਦ ਤੋਂ ਨਿਕਲੇ ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਬੋਲ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਰਕਬਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਇਤਿਹਾਸਕ ਖਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਦਿਲਕਸ਼ ਤਸਵੀਰ ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸੁਹਿਰਦ ਲੇਖਕ ਗੁਰਮਤਿ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋ ਕੇ ਪ੍ਰਚਾਰਨ ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤਤਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਦਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਇਲਾਹੀ ਗਿਆਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਾਗਰ ਹੈ। ਆਦਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਰੱਬੀ-ਪੈਗ਼ਾਮ ਅਤੇ ਰੱਬੀ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਨੌਂ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀਆਂ (ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ) ਤੇ ਆਤਮਿਕ ਉੱਚਤਾ ਅਤੇ ਯਥਾਰਥਕ ਸਮਾਜ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਆਤਮਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਭਾਈ ਏਕਤਾ ਲਈ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਰਹਿ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਆਤਮਿਕ ਮੰਡਲ ਦਾ ਵਾਸੀ ਬਣਾਇਆ। ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹੋਂਦ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਅਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਧਰਮਾਂ ਵਾਂਗ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਦਸਤੂਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਉਸ ਸਥਿਰ ਰੂਹਾਨੀ ਸਿਧਾਂਤ 'ਤੇ ਰੱਖੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮੁੱਚੀ ਮਾਨਵ ਜਾਤੀ ਵਿਚ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਜਾਤ, ਧਰਮ ਜਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭੇਦ ਦੇ ਪਰਮ-ਪਿਤਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਜੋਤਿ ਦਾ ਵਾਸ ਹੈ।
ਲੇਖਕ ਨੇ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਕਾ ਸਿਰਲੇਖ ਅਧੀਨ ਕੁਝ ਕੁ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਆਦਿ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਭਾਵਪੂਰਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਤੱਤ ਗਿਆਨ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸੰਕਲਨ ਦੱਸਦਿਆਂ ਮੰਨਿਆ ਇਹ ਮਹਾਨ ਗ੍ਰੰਥ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਮਾਨਵਤਾ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਦੇ ਇਕ ਈਸ਼ਵਰ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਵਿਚ ਜੁੜ ਕੇ ਬੈਠਣ ਦਾ ਸਬੱਬ ਬਖਸ਼ਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਸੱਚ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿਚ ਤੁਰਿਆ ਕੋਈ ਜਗਿਆਸੂ ਆਦਿ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਨਤਮਸਤਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਪਰਮ-ਪਿਤਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਬ੍ਰਹਮ ਰੂਪੀ ਇਲਾਹੀ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੰਜ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਪਾਵਨ ਬਾਣੀ ਦੇ ਰਚਨਹਾਰ ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਸੰਖੇਪ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪੂਰਵ ਬਾਰਾਂ ਭਗਤ ਸਾਹਿਬਾਨ ਭਗਤ ਜੈਦੇਵ ਜੀ, ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਤ ਸ਼ੇਖ ਫ਼ਰੀਦ ਸਾਹਿਬ, ਭਗਤ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਜੀ, ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ, ਭਗਤ ਸਧਨਾ ਜੀ, ਭਗਤ ਬੇਣੀ ਜੀ, ਭਗਤ ਰਾਮਾਨੰਦ ਜੀ, ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ, ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ, ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ, ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ, ਭਗਤ ਧੰਨਾ ਜੀ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸੰਖੇਪ ਤੇ ਭਾਵਪੂਰਤ ਜੀਵਨਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਤੀਜੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਸਮਕਾਲੀ ਭਗਤ ਸਾਹਿਬਾਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਭਗਤ ਭੀਖਣ ਜੀ, ਭਗਤ ਪਰਮਾਨੰਦ ਜੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਚਿੱਤਰ-ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੰਪੇਖ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਚੌਥੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਦਰਬਾਰ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਗੁਰਸਿੱਖ ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸੰਖੇਪ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਤਸਵੀਰਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ, ਭਾਈ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਰਾਏ ਬਲਵੰਡ ਜੀ, ਬਾਬਾ ਸੁੰਦਰ ਜੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਅਗਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਉਪਮਾ ਅਤੇ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਭੱਟ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਭੱਟ ਕਲਸਹਾਰ ਜੀ, ਭੱਟ ਜਾਲਪ ਜੀ, ਭੱਟ ਕੀਰਤ ਜੀ, ਭੱਟ ਭਿਖਾ ਜੀ, ਭੱਟ ਸੱਲ੍ਹ ਜੀ, ਭੱਟ ਭੱਲ ਜੀ, ਭੱਟ ਨਲ੍ਹ ਜੀ, ਭੱਟ ਗਯੰਦ ਜੀ, ਭੱਟ ਮਥੁਰਾ ਜੀ, ਭੱਟ ਬੱਲ੍ਹ ਜੀ ਅਤੇ ਭੱਟ ਹਰਿਬੰਸ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸੁੰਦਰ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਇਕ ਪੰਨੇ ਉੱਪਰ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹਨ। ਭੱਟ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦਾ ਕੁਰਸੀਨਾਮਾ ਵੀ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਅੰਤਿਕਾ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਰਕਬਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ 'ਚ ਮੁੱਖ ਸੇਵਾਦਾਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਵਲੋਂ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਵਪੂਰਤ ਸਾਂਝ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਹਾਇਕ ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ, ਟਰੱਸਟ ਦੇ ਟਰੱਸਟੀਜ਼ ਮੈਂਬਰ, ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਆਏ ਉੱਘੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਭਵਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਕੁ ਅਹਿਮ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਹਸਤਾਖ਼ਰਾਂ (ਨਿਸ਼ਾਨ) ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਵੀ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹਨ। ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਹ ਬਹੁਮੁੱਲੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਇਹ ਤਿੰਨ ਭਾਸ਼ਾਈ ਪੁਸਤਕ ਰੂਪੀ ਗੁਲਦਸਤਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸਲਾਹਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

-ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-24040

-ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਦੀਆਂ ਦਲਿਤ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ 'ਉੱਨੀ ਕਹਾਣੀਆਂ'
ਅਨੁਵਾਦਕ : ਡਾਕਟਰ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਦਨ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ: 186
ਸੰਪਰਕ : 99588-31357

ਅਨੇਕ ਵਿਧਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਥਾਪਿਤ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਸਾਧਨਾ ਵਿਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਡਾਕਟਰ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਦਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਚਰਚਿਤ ਸਾਹਿਤਕ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਹਨ। ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋਏ ਡਾਕਟਰ ਬੱਦਨ ਖੁੱਦ ਇਕ ਨਾਮੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅਨੇਕਾਂ ਲੇਖਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਨਰਸਰੀ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾ ਵੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਸਿਰਜਿਆ ਸਾਹਿਤ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ 'ਚ ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਨੁਵਾਦਕ ਦੀ ਦੋਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਪੂਰੀ ਪਕੜ, ਦੋਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਪੁਖਤਾ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਕਲਾ 'ਚ ਪੂਰੀ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਦੀਆਂ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਉੱਨੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਬੱਧਣ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਗਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਕਲਾ ਵਿਚ ਵੀ ਮਾਹਿਰ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਦੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾ ਪੂਰਵਕ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਬੱਦਨ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਕਾਰ ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਜਿਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਡਾ. ਬੱਦਨ ਨੇ ਸਮੁੱਚੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਕੇ ਸ਼ਲਾਘਾ ਯੋਗ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿਆਰੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰ ਕੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਿਤ ਵਿਚ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਦਾ ਮੁੱਲ, ਠਾਕੁਰ ਦਾ ਖੂਹ, ਸਦਗਤੀ, ਸਵਾ ਸੇਰ ਕਣਕ ਵਰਗੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਬਿਆਂ ਕੁਚਲਿਆਂ, ਅਣਡਿੱਠ, ਦਲਿਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹਨ। ਅਨੁਵਾਦਕ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮਾਜ ਦੇ ਦਲਿਤ, ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਅਤੇ ਦੱਬੇ ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪੁਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਨੂੰ ਭਾਂਪਦਿਆਂ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਅਨੁਵਾਦਕ ਨੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਲਈ ਉਚਿਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕਿਤੇ ਵੀ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਉਦੇਸ਼, ਅਰਥ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਔਖ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇਗੀ। ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਬੱਦਨ ਕਹਾ ਣੀਆਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਲ ਰਹੇ ਹਨ।

-ਪ੍ਰਿੰ. ਵਿਜੈ ਕੁਮਾਰ
ਮੋਬਾਈਲ : 98726 27136

ਅੰਬਰ ਤੇ ਧਰਤੀ
ਲੇਖਕ : ਪ੍ਰੋ. ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕੰਗ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਗੋਸਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਪਾਇਲ (ਲੁਧਿਆਣਾ)
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 144
ਸੰਪਰਕ : 98785-03673

ਸ਼ਾਇਰ ਪ੍ਰੋ. ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਹਥਲੇ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਅੰਬਰ ਤੇ ਧਰਤੀ' ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਸੰਗਰਹਿਾਂ 'ਸ਼ਮ੍ਹਾਂ ਤੇ ਪਰਵਾਨੇ', 'ਮਾਲਾ ਤੇ ਤਲਵਾਰ', 'ਦਸਮੇਸ਼ ਮਹਿਮਾ' (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ), ਸੰਪਾਦਨਾ, 'ਨਿਰੰਤਰ ਵਗਦੀ ਨਦੀ' (ਸੋਵੀਨਾਰ) ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਦਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਮਹਾਂਕਾਵਿ 'ਸੱਚ ਦਾ ਸੂਰਜ' ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਕਿਸੇ ਰਸਮੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦਾ ਮੁਹਥਾਜ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਕਸਰ ਹੀ ਸਟੇਜੀ ਰੁਮਾਂਚਿਕਤਾ ਦੇ ਪੰਥਕ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰਾਂ ਦੀ ਰੂਹੇ ਰਵਾਂ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਮੱਸ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਦਸ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਵਿਮੋਚਨੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਕਾਵਿ-ਪ੍ਰਵਚਨ ਦੀ ਥਾਹ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਅੰਬਰ ਤੇ ਧਰਤੀ' ਤੋਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਇਸ ਦੀ ਤੰਦ ਸੂਤਰ ਅਸਾਡੇ ਹੱਥ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਬਰ ਤੇ ਧਰਤੀ ਸਾਣੀ ਨੂੰ ਅਰਸ਼ ਤੇ ਫ਼ਰਸ਼ ਦਰਮਿਆਨ ਜੋ ਵੀ ਸੰਮਤੀਆਂ ਵਿਸੰਗਤੀਆਂ ਦੇ ਸਰੋਕਾਰ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਕਲਮ ਚਲਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਹੀ ਨਜ਼ਮ 'ਪੰਜਾਬ' ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਹਾਸਿਲ ਹੋ ਨਿਬੜਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਗੁਰੂਆਂ ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਜਿਥੇ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਦੀ ਜੰਗ ਹੋਈ, ਗੀਤਾ ਉਚਾਰੀ ਗਈ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਹੋਈ, ਇਸ ਖੜਗ ਭੁਜਾ ਤੇ ਬਾਬਰ ਵਰਗੇ ਧਾੜਵੀਆਂ ਨਾਲ ਯੋਧਿਆਂ ਦੇ ਟੱਕਰ ਲਈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਨੂੰ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਤੋਂ ਹੀ ਵਾਪਸ ਕਰਾਇਆ। ਸ਼ਾਇਰ ਅਧਿਆਤਮਵਾਦ ਦੇ ਆਭਾ ਮੰਡਲ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਭਿੰਨ ਸਰੋਕਾਰ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਕਲਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਰ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਜਿਥੇ ਜਨੂੰਨ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਵੀ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵਗ ਰਹੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹ ਪਾਉਣ ਲਈ ਜਿਥੇ ਆਪਣਾ ਕਾਵਿ-ਤਰੱਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਲੋਂ ਚੰਗੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਆਸ ਵਿਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜਾ ਰਹੀ ਹੋੜ 'ਤੇ ਕਿੰਤੂ ਪ੍ਰੰਤੂ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੇ ਨਜ਼ਲਾ ਝਾੜਦਿਆਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਇਥੇ ਹੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਵਸੀਲੇ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦੇਣ ਤਾਂ ਇਹ ਮੁਹਾਣ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਪ੍ਰੀਤਾਂ ਦੇ ਬੋਹੜ ਦੀ ਛਾਂ ਮਾਣਨ ਦਾ ਤਲਬਗਾਰ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ ਉਥੇ ਅੱਜ ਦੀ ਦਰੋਪਦੀ ਤੇ ਅੱਜ ਦੀ ਸੀਤਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਅੱਜ ਦੇ ਦੁਸ਼ਾਸਨਾਂ ਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਰਾਵਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵੰਗਾਰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਭਾਰਤੀ ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਰਮਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਗਲ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਗੂੜ੍ਹ ਗਿਆਨੀ ਹੈ। ਨਿਕਟ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਰ ਤੋਂ ਅਧਿਆਤਮਵਾਦੀ ਸੁਰ ਤੋਂ ਵਿਥ ਸਿਰਜ ਕੇ ਸਮਕਾਲੀ ਤਰਕ ਸੰਗਤ ਤੇ ਬਿਹਤਰ ਕਲਾਤਮਿਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਰਹੇਗੀ। ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਉਸ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਰੰਗ ਦੇਖੋ :
'ਨਫ਼ਰਤਾਂ ਕਰਕੇ ਦੂਰ ਦਿਲਾਂ 'ਚੋਂ, ਆਓ ਮਨਾਂ 'ਚ ਨੂਰ ਵਸਾਈਏ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਹ ਅਣਮੋਲ ਬੜੀ ਏ, ਆਓ ਇਸ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲ ਬਣਾਈਏ।
ਅਮਨ ਏਕਤਾ ਦੇ ਰਾਹ ਚੱਲ ਕੇ, ਮੁੱਕ ਜਾਣ ਸਭ ਝਗੜੇ ਝੇੜੇ,
ਰਚ ਕੇ ਨਵ-ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨੇ, ਸੂਲੀ ਤੋਂ ਮਨਸੂਰ ਬਚਾਈਏ।'

-ਭਗਵਾਨ ਢਿੱਲੋਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-78254

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ
ਦੇ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬਾਰਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦਾ ਵੇਰਵਾ
ਲੇਖਕ : ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁੱਡੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਲੇਖਕ ਖ਼ੁਦ, ਸਫ਼ੇ : 36
ਸੰਪਰਕ : 98725-45131

ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਬਰਨਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅੰਦਰਲੇ 12 ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਬਾਬਤ ਇਸ 36 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਚ ਸੰਜਮੀ ਤੇ ਭਾਵਪੂਰਤ ਸ਼ੈਲੀ 'ਚ ਲਿਖ ਕੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁੱਡੀ ਨੇ ਗਾਗਰ 'ਚ ਸਾਗਰ ਭਰਨ ਵਾਲਾ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾਮਈ ਸ਼ੈਲੀ ਲਿਖਤ ਦਾ ਰੰਗ ਹੋਰ ਵੀ ਗੂੜ੍ਹਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਪ੍ਰਤੀ ਬਦੋਬਦੀ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਝੁਕਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। 'ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ' ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਚਰਨਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਰਨਾਲਾ ਅੰਦਰਲੇ ਜਿਹੜੇ 12 ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦਾ ਇਸ ਪੁਸਤਕ 'ਚ ਵੇਰਵਾ ਹੈ ਉਹ ਹਨ : 'ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ', ਪਿੰਡ ਸੇਖਾ, ਗੁ: ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂਸਰ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ ਪਿੰਡ ਕੱਟੂ, ਗੁ: ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ ਪਿੰਡ ਫਰਵਾਹੀ, ਗੁ: ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂਸਰ ਪੱਕਾ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ ਹੰਡਿਆਇਆ, ਗੁ: ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂਸਰ ਕੱਚਾ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ ਹੰਡਿਆਇਆ, ਗੁ: ਅੜੀਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਕੋਠੇ ਚੂੰਘਾਂ-ਹੰਡਿਆਇਆ-ਧੌਲਾ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੋਹੀਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ ਪਿੰਡ ਧੌਲਾ, ਗੁ: ਕੈਲੋਂ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ ਪਿੰਡ ਢਿੱਲਵਾਂ, ਗੁ: ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ ਪਿੰਡ ਢਿੱਲਵਾਂ, ਗੁ: ਦੁੱਲਮਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ ਕੋਠੇ ਦੁੱਲਮਸਰ (ਮੌੜ-ਨਾਭਾ), ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਤਣਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਭਗਤਪੁਰਾ (ਮੌੜ-ਨਾਭਾ), ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ ਪਿੰਡ ਪੰਧੇਰ (ਬਰਨਾਲਾ)। ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਬਾਰੇ ਢੁਕਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸੰਤ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਘੁੰਨਸ, ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਟੇਕ ਸਿੰਘ ਧਨੌਲਾ, ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਲਾਡੀ, ਜਥੇਦਾਰ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ, ਡਾ. ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਟੱਲੇਵਾਲੀਆ, ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਧੌਲਾ, ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਬਰਨਾਲਾ (ਯੂ.ਐੱਸ.ਏ.), ਪੱਤਰਕਾਰ ਬੰਧਨਤੋੜ ਸਿੰਘ ਤੇ ਕੁਝ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਬਾਰੇ ਸ਼ਰਧਾ ਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਵਿਚਾਰ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਖ਼ੁਦ ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁੱਡੀ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਬਾਰੇ ਕਮਾਲ ਦੀ ਲਿਖਤ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨੀ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਭੰਡਾਰੀ ਨੇ ਬੜੇ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। 'ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਚ ਵਿਲੱਖਣਤਾ' ਸਿਰਲੇਖ ਤਹਿਤ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਨੇ ਪੁਸਤਕ 'ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ, ਜੀਵਨ, ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਵਾਰਤਕ ਵਿਚ ਵਿਲੱਖਣਤਾ' ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਅੰਸ਼ ਇਸ ਪੁਸਤਕ 'ਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਕਈ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਤੇ ਪਤਵੰਤੇ ਸੱਜਣਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਪੂਰੀ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਅਰਥਾਂ ਵਾਲੀ ਹੈ ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

-ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98155-05287

ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟ ਸੌਂ ਗਿਆ
ਲੇਖਿਕਾ : ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 100
ਸੰਪਰਕ : 99141-27999

ਇਹ ਲੇਖਿਕਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਕਾਰਾ ਮੀਡੀਆ ਕਰਮੀ ਹੈ ਤੇ ਇਕ ਚੈਨਲ ਦੀ ਖੋਜੀ ਰਿਪੋਰਟਰ ਤੇ ਨਿਊਜ਼ ਰੀਡਰ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਜਸਵੀਰ ਰਾਣਾ ਨੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸੂਖਮ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਕਰਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਅਪਰਾਧਿਕ ਬਿਰਤੀ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਰੁਝਾਨ ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਧ ਰਿਹਾ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ, ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆ ਵਿਚ ਫ਼ਿਲਮੀ ਰੰਗ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਲੇਖਿਕਾ ਦਾ ਸਵੈ-ਕਥਨ ਹੈ...। ਪੁਸਤਕ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੱਚ ਦੇ ਬੂਹੇ ਅਗੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਕਿੱਟੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਨਵੀ (ਨਵਜੀਤ) ਘਰ ਦੀ ਮਾੜੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਕਰਕੇ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਕਿੱਟੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਵਿਆਹ ਪਿੱਛੋਂ ਵੀ ਪਤੀ ਕਿੱਟੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਜਾਣ ਨੂੰ ਫਜ਼ੂਲ ਖਰਚੀ ਤੇ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਚੋਚਲੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿਵੇਂ ਉਹ ਨਵੀ (ਪਤਨੀ) ਨੂੰ ਕਿੱਟੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਭੇਜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿੱਟੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਕਮ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਹੋਟਲ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਹਿੱਸੇ 343 ਰੁਪਏ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਐਨੇ ਰੁਪਏ ਨਾਲ ਘਰ ਦੀ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਆ ਜਾਣ ਦਾ ਸੋਚ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਕਹਾਣੀ ਲੁਕਣ-ਮੀਚੀ ਵਿਚ ਬਿੰਦਰ ਦਾ ਉਸ ਦੇ ਮਾਮੇ ਵਲੋਂ ਜਬਰ ਜਨਾਹ ਹੋਣ ਦਾ ਕੁਰੱਖਤ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਸਹੇਲੀ ਪਰਮਿੰਦਰ ਨੂੰ ਇਹ ਘਟਨਾ ਸੁਪਨੇ ਵਿਚ ਵੀ ਤੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਵਿਆਹ ਪਿੱਛੋਂ ਵੀ।
ਪੁਸਤਕ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਇਕੋ ਇਕ ਧੀ ਰੀਟਾ ਨਸ਼ੇ ਵਿਚ ਹੀ ਮੌਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਜਾ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਘਰ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੀਟਾ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਨਸ਼ਾ ਕਰਦੀ ਗੈਂਗ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਰੱਬ ਦੀ ਕਚਹਿਰੀ ਫ਼ਿਲਮੀ ਰੰਗ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਕੁੜੀ ਦੀ ਸਕੂਟਰੀ ਨਾਲ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਗੱਡੀ ਦਾ ਹਾਦਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੁੰਡਾ, ਕੁੜੀ ਦੀ ਗੱਡੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਵਾ ਕੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਉਸ ਨੂੰ ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਣ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨੇੜਤਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਆਹ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਮਾਂ ਦਾ ਐਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਖਲ ਕੁੜੀ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਦੀ ਨੌਬਤ ਤੱਕ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਔਰਤ ਦੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਪਿਸਦੀ ਹੈ। ਫ਼ਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਵਿਚ ਡਿੰਪਲ (ਕਹਾਣੀ ਆਖਰਕਾਰ ਇਨਸਾਫ ਕਦੋਂ) ਕਿਰਨ (ਪੀ. ਜੀ. ਹੋਸਟਲ ਦੀ ਕਾਲੀ ਰਾਤ) ਕਮਲਜੀਤ (ਕਹਾਣੀ ਏ. ਟੀ. ਐਮ.) ਨੀਰੂ (ਪਿੰਜਰਾ) ਦੀ ਦੁੱਖਾਂ ਮਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਔਰਤਾਂ, ਮਰਦ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਨ। ਦਿਲਚਸਪ ਤੇ ਕਥਾ ਰਸ ਭਰਪੂਰ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ।

-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 9814856160

ਮੇਰਾ ਹੱਕ ਬਣਦਾ ਏ ਨਾ?
ਲੇਖਕ : ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਰੌਂਤਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਮੋਗਾ
ਮੁੱਲ : 170 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 98764-86187

ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਰੌਂਤਾ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਪੁਸਤਕ 'ਮੇਰਾ ਹੱਕ ਬਣਦਾ ਏ ਨਾ?' ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸੂਖ਼ਮ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਤਸੱਲੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਾਵਿਕਤਾ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਧੜਕਦੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਜੋ ਕੁਝ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਹੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਰਤਕ ਕਹਿਣ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ:
ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿਓ
ਕਿ ਲੋਕ ਜਾਣ ਚੁੱਕੇ ਨੇ...
ਫ਼ਿਰਕੂ ਹਵਾਵਾਂ ਵਗਦੀਆਂ ਨਹੀਂ
ਵਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ।
ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਰੱਬ ਵਰਗੇ ਪਾਕ-ਪਵਿੱਤਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਉਹ ਕੇਵਲ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਮਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਰੌਂਤਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ, ਮਾਂ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਸੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮਾਂ ਤਾਂ ਰੱਬ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ। ਰੱਬ ਘਟ-ਘਟ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਰੱਬ ਨਿਰਮੋਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਲਈ ਹੀ ਧੜਕਦਾ ਹੈ:
ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ ਰੂਪ ਇਲਾਹੀ
ਚਿਹਰਾ ਪੜ੍ਹ ਦੁੱਖ ਜਾਣੇ।
ਮਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਏ
ਆਖਣ ਲੋਕ ਸਿਆਣੇ।
ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਰੌਂਤਾ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਦਬਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਔਰਤ ਦੀ ਚਰਚਾ ਵੀ ਛੇੜਦੇ ਹਨ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਮਲ ਮਨ ਤੜਫ਼ਦਾ ਹੈ, ਜਾਤਾਂ-ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਵਿਤਕਰੇਬਾਜ਼ੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਕੁਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੌੜੇ ਸਿਆਸੀ ਹਿਤਾਂ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਲਦੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਦੇਣਾ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸ਼ੋਰ-ਸ਼ਰਾਬੇ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲੀ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਹਾਰਦਿਕ ਸਵਾਗਤ ਹੈ।

-ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98146-28027

ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ
ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਦਾ
ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ
ਲੇਖਿਕਾ : ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ: ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 240 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 175
ਸੰਪਰਕ : 98153-54141

ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਦਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਅਧਿਐਨ ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ ਦੀ ਖੋਜ ਭਰਪੂਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਦਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸਫਲ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸਰਬਾਂਗੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂਅ ਬੜਾ ਉੱਘਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸਮਾਂ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਗੜ੍ਹ ਪਿੰਡ ਜੈਤੋ ਵਿਚ ਬਿਤਾਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿਚ ਜੈਤੋ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਮਲਵਈ ਨੂੰ ਬੜੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਡਾ. ਧਾਲੀਵਾਲ ਵਲੋਂ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਬੜਾ ਅਹਿਮ ਅਤੇ ਸਲਾਹੁਣਯੋਗ ਕਾਰਜ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਤਿੰਨ ਅਧਾਰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਾਵਲਾਂ ਦਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਧੁਨੀ ਵਿਉਂਤ ਪੱਧਰ ਉਤੇ, ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਅੰਦਰਲੀ ਬਣਤਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਉਤੇ ਅਤੇ ਵਾਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੱਧਰ ਉਤੇ ਫੋਕਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੁਜੀਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਸ੍ਵਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਦਾ ਨਿਖੇੜਾ ਕਰਕੇ ਅਖੰਡੀ ਧੁਨੀ ਗ੍ਰਾਮਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਵਿਉਂਤਪਤ ਤੇ ਵਿਕਾਰ ਪੱਖੋਂ ਵਿਧਾਨ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ। ਵਿਆਕਰਣਕ ਕਾਰਜ ਵਿਚ ਵਾਕ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਹੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਅਧਿਐਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵਾਕ ਅਧਿਐਨ ਬੜੀ ਰੌਚਿਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਅਨੇਕਾਂ ਭਾਸ਼ਾਈ ਪੈਟਰਨ ਘੋਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਕਲਤਾਮਿਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਲਾਕਾਰੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਨਿੱਖਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਖੰਡ ਵਿਚ ਧਾਲੀਵਾਲ ਨੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵਾਕਾਤਮਕ ਪੈਟਰਨ ਲੱਭਣ ਦਾ ਸਫਲ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬੜਾ ਗੂੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਾਣੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਸ਼ਾਈ ਪ੍ਰਾਣੀ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਸਿਰਜਣਾਵਾਂ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਉਤੇ ਉਸਰੀਆਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਖੰਡ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਪੱਖੋਂ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਦਾ ਮਾਈਕ੍ਰੋ ਪੱਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਭਾਸ਼ਾਈ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਪੈਟਰਨ ਜਿਵੇਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਅਮਲੀਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਤਰਖਾਣਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਪੁਲਸੀਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਘੋਖਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਵਚਨ ਵਕਤਾ ਅਤੇ ਸਰੋਤੇ ਦਰਮਿਆਨ ਭਾਸ਼ਾਈ ਸੰਸਾਚਰ ਦਾ ਵਟਾਂਦਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਉਦੇਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਥਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਡਾ. ਧਾਲੀਵਾਲ ਨੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ-ਮੂਲਕਤਾ ਦੇ ਲੱਛਣ ਪਛਾਣ ਕੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਅੰਤਿਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਰੇਕ ਖੋਜ ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਪਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਇਹ ਖੋਜ ਭਰਪੂਰ ਪੁਸਤਕ ਪਾਠਕਾਂ ਅਤੇ ਖੋਜੀਆਂ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗੀ।

ਡਾ. ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਸਕਰੌਦੀ।
ਮੋਬਾਈਲ : 84276-85020

ਬੁੱਝ ਕੇ ਬੱਚਿਓ ਤੁਸੀਂ ਦਿਖਾਓ
ਲੇਖਕ : ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਚਿੱਟੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਹਜ਼ੂਰੀਆ ਐਂਡ ਸਨਜ਼, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 140 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 32
ਸੰਪਰਕ : 99184-69564

ਉਤਸੁਕਤਾ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੱਛਣ ਹੈ। ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਗੁਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਿਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਇਸ ਵੰਨਗੀ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਝ ਵਧੇਰੇ ਜਿਗਿਆਸਾਮਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਤਰ ਦੇਣ ਲਈ ਤਤਪਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਇਸ ਅਹਿਮ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ਪੁਸਤਕ 'ਬੁੱਝ ਕੇ ਬੱਚਿਓ ਤੁਸੀਂ ਦਿਖਾਓ' ਜੋ ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਚਿੱਟੀ ਵਲੋਂ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਾਵਿਮਈ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਸਿਰਜੀ ਗਈ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਚਿੱਟੀ ਪਿਛਲੇ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬੜੀ ਪ੍ਰਤਿਬੱਧਤਾ, ਲਗਨ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਬਾਲ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਗੀਤ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਲੀਹਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਤੋਰਨ ਵਾਲਾ ਕਲਮਕਾਰ ਹੈ। ਤੇਜ਼ ਤਰਾਰੀ ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਹੁਣ ਫਿਰ ਇਸ ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 12 ਕਾਵਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬੁਝਾਰਤ-ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਸਿਰਜਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਹਰ ਕਾਵਿ ਬੁਝਾਰਤ ਦਾ ਆਗ਼ਾਜ਼ ਉਤਸੁਕਤਾ ਭਰਪੂਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਦਿਆਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਸਤੂ ਬਾਰੇ ਸੰਕੇਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ 'ਗਰਮੀ ਰੁੱਤ' ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਵੀ ਬੁਝਾਰਤ ਦੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਇਉਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ :
ਕਿਹੜੀ ਰੁੱਤ ਕਹਾਏ ਬੱਚਿਓ
ਕਿਹੜੀ ਰੁੱਤ ਕਹਾਏ?
ਤਿੱਖੀਆਂ ਧੁੱਪਾਂ ਪੈਣ ਲੱਗੀਆਂ
ਸਭ ਦਾ ਚਿੱਤ ਘਬਰਾਏ।'( ਪੰਨਾ 27)
ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਵਿ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਵਿਚ ਕਵੀ ਨੇ ਲਗਭਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਅਹਿਮ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਾਲਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ, ਕੁਦਰਤੀ ਵਰਤਾਰੇ, ਪੌਣ ਪਾਣੀ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਵਿਦਿਅਕ ਪਾਸਾਰੇ, ਵੰਨ ਸੁਵੰਨੀਆਂ ਰੁੱਤਾਂ, ਫ਼ਲਾਂ-ਫੁੱਲਾਂ, ਜੀਵ ਜੰਤੂਆਂ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ, ਕਾਢਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ੍ਰੋਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਾਵਿ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਦੇ ਉਤਰ ਰੰਗਦਾਰ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਜਿੱਥੇ ਮੱਠੀ ਪੈਂਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਬੁਝਾਰਤ-ਵੰਨਗੀ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਉਥੇ ਬਾਲ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸਨੇਹ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਸਤੂ ਗਿਆਨ ਵਿਚ ਇਜ਼ਾਫ਼ਾ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖਿੱਤੇ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਹੋਰ ਵਧੇਰੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਭਾਸਦੀ ਹੈ।

-ਡਾ. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ 'ਆਸ਼ਟ'
ਮੋਬਾਈਲ : 98144-23703

ਸੋਚ ਕੇ ਦੱਸੋ
ਇਹ ਹਨ ਕੌਣ?
ਲੇਖਕ : ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਚਿੱਟੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਹਜ਼ੂਰੀਆ ਐਂਡ ਸਨਜ਼, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 140 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 28
ਸੰਪਰਕ : 99884-69564

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਲੇਖਕ ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਚਿੱਟੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਨਿਰੰਤਰ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਲੱਖਣ ਗੱਲ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਾਲ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮੇਚ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੌਧਿਕਤਾ ਦਾ ਬੋਝ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਤੇ ਥੋਪਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਾਲ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਾਲ ਵਰਗ ਨੂੰ ਖ਼ੂਬ ਪਸੰਦ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ 'ਸੋਚ ਕੇ ਦੱਸੋ ਇਹ ਹਨ ਕੌਣ?' ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਡੀ ਲੋਕ ਧਾਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ 'ਬੁਝਾਰਤਾਂ' ਨੂੰ ਕਾਵਿ-ਰੰਗਤ ਦੇ ਕੇ ਕਾਵਿ-ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਵਜੋਂ ਬਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੇ ਦੌਰ 'ਚ ਜਦ ਹਰ ਹੱਥ 'ਚ ਮੋਬਾਈਲ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਲੋਕ ਧਾਰਾ ਦਾ ਅਹਿਮ ਅੰਗ 'ਬੁਝਾਰਤਾਂ' ਦਾ ਵਿਸਰ ਜਾਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਲੇਖਕ ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਚਿੱਟੀ ਨੇ ਬਾਲ ਪਾਠਕਾਂ 'ਚ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਨਵੀਆਂ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਕੇ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ 'ਚ 9 ਕਾਵਿ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੰਨਗੀ ਵਜੋਂ ਇਕ ਨਮੂਨਾ ਪੇਸ਼ ਹੈ :
ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਘਰ-ਘਰ ਆਵੇ।
ਗੱਲਾਂ ਨਵੀਆਂ ਨਿੱਤ ਸੁਣਾਵੇ।
ਸਾਰੇ ਕਹਿੰਦੇ ਕਿੱਥੋਂ ਆਈ?
ਸਾਰੀ ਖ਼ਲਕਤ ਪਿੱਛੇ ਲਾਈ। (ਅਖ਼ਬਾਰ )
ਇਕ ਹੋਰ ਵੰਨਗੀ ਵੇਖੋਂ :
ਤਿੰਨੇ ਸੂਈਆਂ ਚੱਕਰ ਲਾਉਣ।
ਸਹੀ ਟਾਈਮ ਦਾ ਬੋਧ ਕਰਾਉਣ।
ਸੂਈਆਂ ਦੇਖਾਂ ਲਾ ਕੇ ਨੀਝ।
ਸੋਚ ਕੇ ਬੁੱਝੋ ਕੀ ਹੈ ਚੀਜ਼ ?
(ਗੁੱਟ ਘੜੀ)
ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਵਿ-ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਕਸਰਤ ਹੋਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਪੱਧਰ, ਸੋਚ, ਸੂਝ-ਬੂਝ ਹੋਰ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਬਾਲ ਪੁਸਤਕ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਅਨਮੋਲ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ। ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ 'ਚ ਅਜਿਹੀ ਰੌਚਿਕ ਕਾਵਿ-ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ।

-ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਘੜੈਲੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98153-91625

ਸੰਸਾਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖੇਡ
ਕਹਾਣੀਆਂ
ਅਨੁਵਾਦਕ : ਗੁਰਮੇਲ ਮਡਾਹੜ
ਸੰਪਾਦਕ : ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 112
ਸੰਪਰਕ : 98146-28027

'ਸੰਸਾਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖੇਡ ਕਹਾਣੀਆਂ' ਬਹੁਪੱਖੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਗੁਰਮੇਲ ਮਡਾਹੜ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤੀ ਅਜਿਹੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਲਿਖੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰੂਸ, ਬਰਤਾਨੀਆ, ਅਮਰੀਕਾ, ਪੁਰਤਗਾਲ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਫਰਾਂਸ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਜਰਮਨੀ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਇਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਇਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਨੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੇਡ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਦਰਪੇਸ਼ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਬੜੇ ਹੀ ਵਿਵੇਕਪੂਰਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ 'ਖੂਨੀ ਮੈਚ' ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਹੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹਾਰਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 'ਮਾਸ ਦਾ ਟੁਕੜਾ' ਅਤੇ 'ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਦਿਲ' ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ 'ਏਕਲਵਯਾ' ਵੀ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚਲੇ ਪਾਤਰ ਖਿਡਾਰੀ ਜਾਨ ਤੋਂ ਹੱਥ ਇਸ ਕਰਕੇ ਵੀ ਧੋ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਨਾਲ ਜਿਊਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਨ੍ਹ 'ਤੇ ਵਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਖੇਡ ਵਿਚ ਵੀ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਤੋਂ ਵਿਰਵੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗਲੈਮਰ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹੋਰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਸੱਚ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 22 ਕਹਾਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਜੋ ਇਕੋ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਇਕ ਨਵੀਨ ਕਾਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਏਨੀਆਂ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹਨ ਕਿ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤੋਰ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਗੁਰਮੇਲ ਮਡਾਹੜ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਮੂੰਹ ਬੋਲਦੀ ਮਿਸਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਨੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵਧੀਆ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।

-ਡਾ. ਸਰਦੂਲ ਸਿੰਘ ਔਜਲਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98141-68611

ਨਾਨਕ ਦਰਸ਼ਨ ਤੇ ਸਹਿਜ-ਸੁਭਾਅ
ਲੇਖਕ : ਚਰਨ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰ, ਫਗਵਾੜਾ
ਮੁੱਲ : 350 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 140
ਸੰਪਰਕ : 98156-04864

ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸਰੀ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਣਾ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਦੋ ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ ਹਨ, ਪਹਿਲਾ 'ਨਾਨਕ ਦਰਸ਼ਨ' ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ 'ਸਹਿਜ-ਸੁਭਾਅ'।
ਨਾਟਕ 'ਨਾਨਕ ਦਰਸ਼ਨ' ਦੀ ਆਰੰਭਤਾ ਵਿਚ ਨਾਟਕਕਾਰ ਪਾਠਕ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੇ ਆਤਮਾ ਰਾਹੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਹਮ ਨੂੰ ਪਾਇਆ, ਫਿਰ ਜਪੁਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਪ੍ਰਭੂ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੋ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਿਆ, ਹੰਢਾਇਆ ਤੇ ਅਹਿਸਾਸਿਆ, ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਉਤਾਰਿਆ। ਨਾਟਕ ਦੇ ਛੇ ਪਾਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਪਿੱਠਵਰਤੀ ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਇਕ ਥੀਮ ਗੀਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਨਾਟਕਕਾਰ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦਾ ਨਾਨਕ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਾਟਕ ਦੇ ਹੋਰ ਦੋ ਪਾਤਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਨਾਨਕ ਕਾਲ ਨੂੰ ਉਭਾਰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਧੂ ਅਤੇ ਅਭਿਵਿਅਕਤੀ ਨਾਂਅ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਾਟਕਕਾਰ ਨਾਟਕ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਛੇ ਪਾਤਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਨਾਨਕ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਵਾ ਕੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਿਚ ਸਮੋਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਨਾਟਕ ਵਿਚ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਅਵਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਭਾਰਨ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਨਾਟਕ ਦੇ ਮੰਚਨ ਸਮੇਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਸਹਾਈ ਹੋਣਗੇ।
ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲਾ ਦੂਸਰਾ ਨਾਟਕ 'ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ' ਹੈ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰਕ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅੱਠ-ਦਸ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਾਤਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਨੂੰ ਪਿਠਵਰਤੀ ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਥੀਮ ਗੀਤ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਰੂਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਕੈਥੀ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਵਿਆਹੀ ਵਰੀ ਲੜਕੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ ਜਾਰਜ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਮਿੱਤਰ ਜੋਨ ਅਤੇ ਮਾਈਕ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਕੈਥੀ ਦੇ ਪੇਕਿਆਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸਟੀਵ, ਮਤਰੇਈ ਮਾਂ ਜੈਕਲੀਨ, ਸਕਾ ਭਰਾ ਰਿਚਰਡ ਅਤੇ ਨੌਕਰਾਨੀ ਜੈਸਮੀਨ। ਜਾਰਜ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਜੋਨ ਦਾ ਵਪਾਰੀ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਵਿਚ ਤਬਾਹ ਹੁੰਦੇ ਆਮ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਕੈਥੀ ਚਰਚਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਾਰਜ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਮਿੱਤਰ ਮਾਇਕ ਦੀ ਕਲਾ ਕ੍ਰਿਤ ਬਾਰੇ ਸਹਜ ਚਰਚਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕੈਥੀ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੈ।
ਕੈਥੀ ਮਾਨਸਿਕ ਉਲਝਣ ਵਿਚ ਹੈ ਕਿਉਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਰਿਚਰਡ ਪ੍ਰਤੀ ਉਲਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭੈਣ ਭਰਾ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਨਕਾਰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਉਸ ਦੇ ਬਾਪ ਦੀ ਕੀਤੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਪਲੀਤ ਕਰਨ ਦੀ ਗ਼ਲਤੀ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਕੈਥੀ ਦੀ ਇਹ ਸੋਚ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੀ ਲਾਲ ਸੁਰਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਚਾਨਕ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ ਉਸ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਸੋਚਾਂ ਵਿਚ ਘਿਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਭਟਕਣ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਪਰਤਦੀ ਹੋਈ, ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਜਾਰਜ ਦੇ ਗਲ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਨਾਟਕ ਦੀ ਇਕ ਵਿਲੱਖਣ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਾਟਕਕਾਰ ਨੇ ਅੰਤ ਤੇ ਨਾਟਕੀ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

-ਨਿਰਮਲ ਜੌੜਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98140-78799

 ਭੁਲਿਓ ਨਾ ਕੁਰਬਾਨੀ
ਲੇਖਕ : ਰਤਨ ਟਾਹਲਵੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਮਿਸਟਰ ਸਿੰਘ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਬਠਿੰਡਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 160
ਸੰਪਰਕ : 81462-10637

ਹਥਲੇ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਕਵੀ ਵਲੋਂ 6 ਦਰਜਨ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਭਾਵਪੂਰਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਵੀ ਨੇ ਦਰਜਨ ਦੇ ਲਗਭਗ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਕਵੀ ਰਤਨ ਟਾਹਲਵੀ ਸੂਖਮ ਭਾਵੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਸ਼ਾਇਰ ਵਜੋਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘੇ ਵਹਿਣ ਵੱਲ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਧਾਰਮਿਕ ਗੀਤਾਂ ਤੇ ਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਯੋਗ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੁਹਿਰਦ ਸ਼ਾਇਰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ-ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੰਨਗੀਆਂ ਨੂੰ ਕਲਮ ਦੀ ਛੋਹ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਪਾਠਕ ਤੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਸੂਫ਼ੀ ਸ਼ਾਇਰ ਅਤੇ ਕਵੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਬਣਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਵਿਤਾਵਾਂ 'ਨੌਵਾਂ ਨਾਨਕ', 'ਮੱਖਣ ਸ਼ਾਹ ਲੁਬਾਣਾ', 'ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਸਿੰਘ', 'ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਮਤੀ ਦਾਸ', 'ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਦਿਆਲਾ ਜੀ', 'ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜੈਤਾ ਜੀ', 'ਲੱਖੀ ਸ਼ਾਹ ਵਣਜਾਰਾ', 'ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ', 'ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ', 'ਸਾਕਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ', 'ਧਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ', 'ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ', 'ਨੀਲੇ ਦਾ ਸ਼ਾਹ ਅਸਵਾਰ', 'ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ', 'ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਜੀ', 'ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ', 'ਧੰਨ ਬਾਬਾ ਮੋਤੀ ਰਾਮ ਮਹਿਰਾ', 'ਦੀਵਾਨ ਟੋਡਰ ਮੱਲ', 'ਮਾਤਾ ਭਾਗੋ ਜੀ', 'ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ' ਆਦਿ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਸੁਹਜ ਸਵਾਦ, ਬਿੰਬ ਅਤੇ ਤਸ਼ਬੀਹਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਵੀ ਦੀ ਵਿਦਵਤਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਵੰਨਗੀਆਂ ਵਿਚਾਰਨਯੋਗ ਹਨ।
-ਸਿਜਦਾ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੂੰ,
ਦੁਨਿਆਵੀ ਜਾਮੇ ਆਇਆ ਹੂ।
ਕਲਿਤਾਰਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਆਇਆ,
ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਸੁਨਾਇਆ ਹੂ।
ਸ਼ਬਦ, ਹਲੀਮੀ, ਸੱਚ ਦੇ ਰਸਤੇ, ਮੱਕਾ ਉਸ ਘੁਮਾਇਆ ਹੂ।
'ਰਤਨ' ਹੱਥੀ ਕਰਕੇ ਖਾਉ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਮਝਾਇਆ ਹੂ।
(ਸੂਫ਼ੀਆਨਾ ਦੋਹੜੇ)
-ਸੁਣੋ ਖ਼ਾਲਸਾ, ਸੁਣੋ ਸੁਣਾਵਾਂ,
ਗੁਰੂ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਵਿਥਿਆ,
ਬਹੁਤ ਸੌਦਾਗਰ ਵੱਡਾ ਸੀ ਉਹ,
ਵਿਚ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਲਿਖਿਆ।
ਲੱਖਪਤੀ ਵੀ ਹੋ ਕੇ ਸੀ ਉਹ, ਰਹਿੰਦਾ ਸਦਾ ਨਿਮਾਣਾ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਸਿੱਖ ਹੋਇਆ ਇਕ,
ਮੱਖਣ ਸ਼ਾਹ ਲੁਬਾਣਾ। (ਕਵਿਤਾ-ਮੱਖਣ ਸ਼ਾਹ ਲੁਬਾਣਾ)
-ਕਰੇ ਸੂਬਿਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਖੌਫ਼ ਦੀਆਂ
ਨਾਲੇ ਦੇਵੇ ਧਮਕੀਆਂ, ਮੌਤ ਦੀਆਂ।
ਰੱਖ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਜੰਮ ਜੰਮ ਕੇ, ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਹਟ ਕੇ,
ਅਸੀਂ ਵਾਰਿਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ, ਲੜੇ ਚਮਕੌਰਗੜ੍ਹ ਜੋ ਡੱਟ ਕੇ।
(ਕਵਿਤਾ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ)
ਅਦਬੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵਿਚਰਨ ਵਾਲੇ, ਕਾਵਿ-ਰਸੀਏ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਵਾਚ ਕੇ ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਹੌਸਲਾ ਅਫ਼ਜ਼ਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਜੀ ਆਇਆਂ ਕਹਿਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦੀ ਰੰਗਦਾਰ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

-ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-24040

ਮਨ-ਕਸੁੰਭਾ
ਕਵਿਤਰੀ : ਦਲਵੀਰ ਕੌਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਰਵੀ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
ਮੁੱਲ : 275 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 65
ਸੰਪਰਕ : 089304-08546

ਇਹ ਕਾਵਿ-ਨਿਬੰਧ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਲੱਖਣ ਭਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਅ ਹੈ। ਮਨ ਇਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬੁਝਾਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਖੋਲ੍ਹਣੀਆਂ ਬਹੁਤ ਔਖੀਆਂ ਹਨ। ਮਨ ਕਸੁੰਭਾ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋਤਿ-ਸਰੂਪ ਵੀ ਹੈ। ਕਸੁੰਭੇ ਦੇ ਫੁੱਲ ਬਹੁਤ ਭੜਕੀਲੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਧੁੱਪ ਨਾਲ ਜਾਂ ਮੀਂਹ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਫਿੱਕਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਇਆ ਦੇ ਰੰਗ ਕਸੁੰਭੇ ਵਾਂਗ ਥੋੜ੍ਹ ਚਿਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦ ਕਿ ਇਬਾਦਤ ਦੇ ਰੰਗ ਪੱਕੇ ਮਜੀਠੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਅਤੇ ਚਿੰਤਨ ਨੂੰ ਟੁੰਬਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਵਿ ਟੁਕੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਝਲਕਾਂ ਪੇਸ਼ ਹਨ :
ਸੁਭਾ ਸ਼ਾਮ ਸੂਰਜ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਾਂਗ ਅਸਾਂ...
ਜਾਗਣਾ ਸੀ - ਸੌਣਾ ਸੀ - ਖਿੜਨਾ ਸੀ
ਸਾਡੇ ਵਿਹੜੇ... ਕਸੁੰਭ ਰੰਗ...!
ਧਰਤ ਦਾ ਸੀਨਾ ਕਦ ਫਟਿਆ - ਕਦ ਪੱਥਰ-ਅੱਗ
ਪੱਥਰ ਹੋਈ... ਜੀਵਨ ਕਦ-ਕਿੱਥੇ ਡੁੱਲ੍ਹਿਆ...
-ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਅਜ਼ਲਾਂ ਤੋਂ ਪਿਆ ਸੀ...
ਜਾਂ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਸ਼ਾਖ 'ਤੇ, ਫੁੱਟਣਾ ਚਾਹਿਆ ਸੀ ਕਦੀ!
-ਤੈਨੂੰ ਕਹਿਣਾ ਕੀ-ਤੈਨੂੰ ਲਿਖਣਾ ਕੀ!
ਤੈਨੂੰ ਤੇ ਸੋਚਣ ਜਿੰਨੀ ਵੀ ਵਿੱਥ ਨਹੀਂ...!
-ਧੰਨਵਾਦ ਤੇਰਾ ਚੇਤੇ 'ਚ ਵਸਣ ਲਈ
ਧੰਨਵਾਦ ਤੇਰਾ ਚਿੱਤ ਹੋਣ ਲਈ!
ਇਸ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਹੈ।

-ਡਾ. ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਸੰਧਾਵਾਲੀਆ

ਚਿੜੀਏ
ਤੇਰਾ ਕੌਣ ਵਿਚਾਰਾ?
ਲੇਖਕ : ਮੁਖਤਿਆਰ ਸਿੰਘ ਅਰਸ਼ੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਅਰਸ਼ੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਖੰਨਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 64
ਸੰਪਰਕ : 94657-08424

ਹਥਲੇ ਲੇਖ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਗੁਰਬਤ ਨਾਲ ਜੂਝਦੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਦਾਸਤਾਂ ਚਿੜੀ-ਚਿੜੇ ਨੂੰ ਪਾਤਰ ਬਣਾ ਕੇ ਬਹੁਤ ਕਾਰੀਗਰੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਗ਼ਰੀਬੀ ਕਰਕੇ ਨਾ ਪੈਸਾ ਸੀ ਨਾ ਪੈਸੇ ਦਾ ਸਰੋਤ ਸੀ। ਕੱਖਾਂ ਕਾਨਿਆਂ ਤੇ ਸ਼ਤੀਰਾਂ ਬਾਲਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਅੱਜ ਵਾਂਗ ਪੱਕੇ ਮਹਿਲਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਕੋਠੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਸ 'ਚ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਕੱਚੀਆਂ ਛੱਤਾਂ 'ਚ ਚਿੜੀ-ਚਿੜੇ ਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜਿਥੇ ਉਹ ਆਂਡੇ ਦਿੰਦੇ ਤੇ ਬੱਚੇ ਪਾਲਦੇ ਸਨ। ਇਸ 10 ਪੰਨਿਆਂ ਦੇ ਲੇਖ 'ਚ ਚਿੜੀ-ਚਿੜੇ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ 'ਚ ਪੂਰੀ ਬੇਵਸੀ ਤੇ ਮਜਬੂਰੀ ਦਾ ਚਿਤਰਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਵਧੀਆ ਨਿਭਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। 'ਅਪੀਲ' ਲੇਖ ਵੀ ਪਹਿਲੇ ਲੇਖ ਦਾ ਹੀ ਹਿੱਸਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। 'ਆਰੀਆ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਆਉਣ ਦਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ' ਸਿਰਲੇਖ ਨਾਲ ਕੋਈ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨਿਰਮਾਤਾ ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਤਵਾਰੀਖੀ ਪਿਛੋਕੜ 'ਤੇ ਝਾਤ ਮਾਰਨਾ, ਪਾਰਟੀ ਵਾਈਜ਼ ਵੇਰਵਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਡਰਾਫਟਿਡ ਕਮੇਟੀ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਣਾ ਗਿਆਨ ਵੰਡਣ ਵਾਲੇ ਲੇਖ ਵਧੀਆ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੇਖ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਜ਼ਾਕਤ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਖ਼ੂਬ ਨਿਭੇ ਹਨ ਪਰ ਚਿੜੀਏ ਤੇਰਾ ਕੌਣ ਵਿਚਾਰਾ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ। ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਅੰਤਿਕਾ 'ਚ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਜਾਂ ਬੁੱਤ ਤੇ ਰੂਹ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਅਲੱਗ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਤਾਂ ਹੋਰ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ। ਫਿਰ ਵੀ ਲੇਖਕ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਹੈ। ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅੱਗੋਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਨਿਰੰਤਰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਦਿੰਦੀ ਰਹੇਗੀ।

-ਡੀ.ਆਰ. ਬੰਦਨਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 94173-89003

ਗੱਡਿਆਂ ਤੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਤੱਕ
ਲੇਖਕ : ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜੈਂਟਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 695 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 198
ਸੰਪਰਕ : 98152-98459

ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜੈਂਟਲ ਨੇ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਚਾਰ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਲਿਖਦੇ ਨੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੜਦਾਦੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸੰਨ 1849 ਤੋਂ ਸਮਾਜ 'ਚ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸਮਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂਅ ਨਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਂ ਸੀ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਪਿਛੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਬੜੀ ਵਿਉਂਤਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੰਨ 1849 'ਚ ਪੰਜਾਬ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਆਰੰਭਿਆ। ਸਿਆਸੀ ਹਮਲੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ। ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬ ਜੋ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਿਸ਼ੌਰ ਤੋਂ ਅਗੇਰੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਸੀ, ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਿਆਸੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੁਦਰਤੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਰਕੇ ਬਦਲਾਅ ਆਉਂਦੇ ਗਏ। ਉਦੋਂ ਸਫ਼ਰ ਭਾਵੇਂ ਪੈਦਲ ਅਤੇ ਗੱਡਿਆਂ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਹੁਤ ਸਸਤੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਆਪਸੀ ਪਿਆਰ ਸੀ। ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਨਾਬਰਾਬਰ ਸੀ। ਪੈਦਲ ਅਤੇ ਗੱਡਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿਰ ਮੋਟਰ ਗੱਡੀਆਂ, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼, ਰੇਡੀਓ, ਟੈਲੀਵੀਜ਼ਨ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ। ਹੱਥੀਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਖੇਤੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਗਈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ, ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਆਦਿ 'ਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਨਸਾਨੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਲਪਨਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਕਿ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਕਿਹੜੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਗੀਆਂ।
ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਕੁਲ 198 ਪੰਨਿਆਂ 'ਚੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਕੇਵਲ 30 ਕੁ ਪੰਨੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਲਗਭਗ 100 ਪੰਨੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਪੰਨਿਆਂ 'ਚ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ 'ਚ ਛਪੇ ਲੇਖ, ਪਰਿਵਾਰਕ, ਵਿੱਦਿਅਕ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਮੁੱਖਬੰਧ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਾਰਾ ਮੈਟਰ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ 'ਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਖੈਰ, ਸਮਿਆਂ ਦੇ ਵਹਾਅ 'ਚ ਬਦਲਦੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਵਧੀਆ ਹੈ।

-ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਕਾਈਨੌਰ'
ਮੋਬਾਈਲ : 98888-42244

ਬਰਫ਼ 'ਚ ਉੱਗੇ ਅਮਲਤਾਸ
ਲੇਖਕ : ਗੁਰਿੰਦਰਜੀਤ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਪ੍ਰਤੀਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਪਟਿਆਲਾ
ਮੁੱਲ: 300 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ: 256
ਸੰਪਰਕ: 98773-58869

ਗੁਰਿੰਦਰਜੀਤ ਦਾ ਇਹ ਪਲੇਠਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਬਰਫ਼ 'ਚ ਉੱਗੇ ਅਮਲਤਾਸ' ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਰਤਕ ਵੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਵਿ ਟੁਕੜੀਆਂ ਵੀ ਹਨ, ਜੋ ਓਪਰੀ
ਨਜ਼ਰੇ ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਠ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ-ਮੋਟੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੱਕ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਬੜੇ ਹੀ ਸਹਿਜ, ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਿਆਨਣ ਦੀ ਸਫ਼ਲ ਅਤੇ ਸੁਚੱਜੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੂਠੇ ਤਾਣੇ ਬਾਣੇ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਉੱਕਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਅਤੀਤ, ਨਵਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣਾ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਜਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸ ਸਾਰੇ ਹੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਇਕਸੁਰ ਹੁੰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਦੀਵਾਰ, ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਜੰਗ, ਭਾਈ ਮਤੀਦਾਸ ਦਾ ਆਰੇ ਨਾਲ ਚੀਰਿਆ ਜਾਣਾ, ਭਾਈ ਦਿਆਲੇ ਦਾ ਦੇਗ 'ਚ ਉੱਬਲਣਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਜੈਤੇ ਦਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸੀਸ ਲੈ ਕੇ ਕੀਰਤਪੁਰ ਪਹੁੰਚਣਾ ਵੀ ਇਸੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਗੁਰਿੰਦਰਜੀਤ ਫ੍ਰੈਂਚ-ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਮਾਂਟਰੀਅਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਉੜਾਪੜ ਅਤੇ ਪੰਡੋਰੀ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਜੂਹਾਂ ਵਿਚ ਖੇਡਦੇ-ਖੇਡਦੇ ਹੋਸਟਲਾਂ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਵੱਸ ਪਏ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਜਾ ਕੇ ਵਸ ਗਏ। ਕਿੱਤੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਮੈਰਿਟਿਵ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਨ। ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰੇਕ ਰੰਗ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਬੜੀ ਸੂਖਮ ਅਤੇ ਪਰਿਪੱਕ ਹੈ। ਉਹ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਤਾਂ ਹਨ ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਵਿਵੇਕ ਦਾ ਪੱਲਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕਹਿਣ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ ਅਤੇ ਕਹਿਣ ਦਾ ਹੁਨਰ ਵੀ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਸੁਹਿਰਦ ਪਾਠਕ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪਿੜ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਨਿਵੇਕਲੇ ਤਜਰਬੇ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨਗੇ।
ਸੁਹਾਗਿਆ ਵੇ ਕਰ ਦੇ ਮੁਲਾਇਮ ਮਿੱਟੀ ਮੇਰੀ
ਮੇਰੇ ਪਿੰਡੇ ਉੱਤੇ ਖੁੰਘੇ ਹੰਕਾਰ ਦੇ।
ਜੋਤਾ ਲਾ ਵੇ ਹਾਲੀਆ ਸਿਆੜ 'ਚ ਬਖੇਰ ਚੰਨਾ
ਬੀਅ ਕੋਈ ਸੱਜਰੇ ਪਿਆਰ ਦੇ।

-ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98146-28027

ਸੇਈ ਪਿਆਰੇ ਮੇਲ
ਲੇਖਕ : ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਲੋਚਨ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਭੇਟਾ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 103
ਸੰਪਰਕ : 98781-76608

ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਸਰਹਾਲੀ ਵਾਲੇ ਅਜਿਹੇ ਅਦੁੱਤੀ ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਜਾਗ ਲਾਈ ਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਭਲਾ ਕੀਤਾ। ਮਹਾਂਪੁਰਖਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਸੇਧ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਵਰ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ 31 ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਰਹਾਲੀ ਕਲਾਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ, ਪਿੰਡ ਸਰਹਾਲੀ ਕਲਾਂ ਵਿਚ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ, ਬੰਸਾਵਲੀ ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਉਧੈ ਸਿੰਘ, ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਬਾਬਾ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ, ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ, ਜਮਰੌਦ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਫ਼ਤਹਿ ਹੋਣਾ, ਭੋਰੇ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸੱਪ ਦਾ ਪਹਿਰਾ, ਪੋਤਰੇ ਦਾ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ, ਰਿਆਸਤ ਨਾਭਾ ਦੇ ਸਮਾਗਮ 'ਤੇ ਰਾਜਾ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਜਾਣਾ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਰਹਾਲੀ ਕਲਾਂ ਆਉਣਾ, ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਸਾਹਨ ਦੀ ਜੂਨੀ ਤੋਂ ਖਲਾਸੀ ਦਿਵਾਉਣ ਦੀ ਸਾਖੀ, ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ, ਤਾਂਤਰਿਕ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨਾ, ਰਹਿਤ ਮਰਿਆਦਾ 'ਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ, ਸਿੱਖ ਸੇਵਕ ਦੀ ਪੀਰਾਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿੱਦ, ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ ਪਾਸੋਂ ਬੰਦੂਕ ਖੋਹਣੀ, ਇਕ ਰੁਪਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਉਗਰਾਹੀ ਦੀ ਘਟਨਾ, ਗਾਗਰਾਂ ਵਿਚ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਛਕਾਉਣਾ, ਬੀਕਾਨੇਰ (ਰਾਜਸਥਾਨ) ਦੇ ਕਾਲ-ਪੀੜਤਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ, ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ ਮਨਾਉਣਾ ਤੇ ਰਿਆਸਤ ਪਟਿਆਲਾ, ਨਾਭਾ ਦੇ ਰਾਜ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ ਜਾਣਾ, ਬਾਬਾ ਜੀ ਵਲੋਂ ਘੋੜਾ ਫੇਰ ਕੇ ਕੱਲਰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ, ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਚ ਸਰਹਾਲੀ ਦਾ ਬੁੰਗਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ, ਬਾਬਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ, ਨਿਹੰਗ ਮਾਖੇ ਦੈਂਤ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ, ਮਾਸਟਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਫ਼ਰੀਦ ਜੀ) ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਆਉਣਾ, ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਘਟਨਾ, ਨਵੇਂ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਸਾਰੀ, ਮਾਸਟਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਫ਼ਰੀਦ ਜੀ) ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ, ਬਾਬਾ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਇਸ ਡੇਰੇ (ਗੁਰੂਘਰ) ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਮਾਤਾ ਗੁੱਜਰ ਕੌਰ ਦੇ ਉਦਰ ਤੋਂ 1851 ਈਸਵੀਂ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਸਰਹਾਲੀ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਆਪ ਨੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੀ ਵਿੱਦਿਆ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚੋਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਇਕ ਉੱਚ-ਕੋਟੀ ਦੇ ਭਜਨੀਕ ਅਤੇ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਵਿਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ-ਪੋਸ਼ਣਾ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਅਤੇ ਆਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਵਾਲੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ ਜਵਾਨ ਹੋਏ। ਜਵਾਨ ਹੁੰਦਿਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਘੋੜਸਵਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਵਿਚ ਪ੍ਰਬੀਨਤਾ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੰਤ ਸਿਪਾਹੀ ਵਾਲੀ ਸਰੂਪਤਾ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਉੱਚ ਕੋਟੀ ਦੇ ਭਜਨੀਕ ਅਤੇ ਬਿਬੇਕੀ ਸਿੰਘ ਹੋਏ ਹਨ ਜੋ ਜੀਵਨ ਭਰ ਨਿਹੰਗੀ ਬਾਣੇ ਵਿਚ ਵਿਚਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਪ ਇਕ ਨਿਡਰ, ਰੋਹਬ ਭਰਪੂਰ, ਸੂਰਬੀਰ ਅਤੇ ਅਦੁੱਤੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਨੇਹ ਸੀ । ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਤਾ-ਉਮਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਕਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨ ਹੀ ਸੇਵਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ਭਗਤੀ, ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਕੁੱਟ-ਕੁੱਟ ਕੇ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਰਹਾਲੀ ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਨਗਰ ਵਿਚੋਂ ਅੱਗੇ ਅਬਾਦ ਹੋਏ ਬਾਈ ਪਿੰਡਾਂ (ਬਾਹੀਆ) ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾਪੂਰਵਕ ਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਨੇ 40 ਸਾਲ ਇੱਥੇ ਕੱਚੇ ਭੋਰੇ ਵਿਚ ਸਖ਼ਤ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜੋਗੀ ਭੀਮ ਨਾਥ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀ ਸਰਹਾਲੀ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹੜਾ ਗੱਡਿਆ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਧਦਾ ਗਿਆ, ਇੱਥੋਂ ਸੰਧੂਆਂ ਦੇ ਕਈ ਟੱਬਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਕਈ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ (ਪਿੰਡਾਂ) 'ਚ ਵੱਸਦੇ ਗਏ । ਸਮਾਂ ਪਾ ਕੇ ਇਹ ਬਾਈ ਪਿੰਡ ਬਣ ਗਏ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਸੰਤਾਂ, ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਲਮਬੱਧ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਇਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜੀਵਿਆ ਅਗੰਮੀ ਜੀਵਨ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਵਾਸਤੇ ਇਕ ਚਾਨਣ-ਮੁਨਾਰਾ ਬਣੇ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਸਫ਼ਲ ਕਰ ਸਕਣ। ਇਸੇ ਪ੍ਰਥਾਏ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਜੀ (ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ), ਪਿੰਡ ਸਰਹਾਲੀ ਕਲਾਂ (ਤਰਨ ਤਾਰਨ) ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ-ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਉਲੀਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

-ਦਿਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98148-98570

ਬਾਲ ਤਰੰਗਾਂ
ਲੇਖਕ : ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੰਮੂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਆਜ਼ਾਦ ਬੁੱਕ ਡਿਪੂ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
ਮੁੱਲ : 160 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 56
ਸੰਪਰਕ : 094196-36562

'ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਬਹਾਰਾਂ' ਬਾਲ ਗੀਤ ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੰਮੂ ਦੀ ਦੂਜੀ ਬਾਲ ਗੀਤ ਪੁਸਤਕ 'ਬਾਲ ਤਰੰਗਾਂ' ਛਪੀ ਹੈ। ਪ੍ਰੌੜ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਮਨ ਮੰਦਿਰ' ਅਤੇ 'ਯਾਦਾਂ' ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਹਥਲੀ ਕਿਤਾਬੜੀ 'ਚ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ 24 ਬਾਲ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਸੰਬੋਧਨੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਬੱਚਿਓ ਰੱਖੋ ਸਾਫ਼-ਸਫਾਈ, ਆਓ ਬੱਚਿਓ ਮੈਂ ਸੁਣਾਵਾਂ, ਬੱਚਿਓ ਰੋਜ਼ ਪੀਓ ਦੁੱਧ ਤੇ ਖ਼ੂਬ ਕਰੋ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰਤਾ ਮਾਨਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਬਸੰਤ ਬਹਾਰ, ਮਾਨਸਰ ਝੀਲ, ਹਰਿਆਵਲ, ਬੱਦਲਾ ਬੱਦਲਾ ਹੋਰ ਨਾ ਵਰ੍ਹ ਅਤੇ ਆਈ ਠੰਢ ਮਾਰੋ ਮਾਰ, ਬਾਲ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਕਈ ਵਿਸ਼ੇ ਬੱਚੇ ਰਾਹੀਂ ਉਪਦੇਸ਼-ਆਤਮਿਕ ਸ਼ੈਲੀ 'ਚ ਢੁਕਵੇਂ ਨਹੀਂ, ਜਿਵੇਂ ਪਾਪਾ ਨਸ਼ਾ ਨਾ ਕਰੋ ਤੇ ਪਾਪਾ ਨਵਾਂ ਘਰ ਬਣਾਓ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਮਾਸੀ ਦੇ ਘਰ ਜਾਵਾਂ, ਮੇਰੀ ਮੰਮੀ, ਵੀਰ ਦਾ ਵਿਆਹ, ਮੈਂ ਚੱਲਿਆ ਦਾਣੇ ਭੁਨਾਉਣ ਅਤੇ ਮੰਮੀ ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾਓ, ਸਾਰਥਿਕ ਤੇ ਰੌਚਿਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾਸੂਮੀਅਤ ਅਤੇ ਅਪਣੱਤ ਝਲਕਦੀ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਕਾਲ 'ਚ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ, ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਪ੍ਰਜਵੱਲਤ ਕਰਨੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਰੋਈਆਂ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਬਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲੇਖਕ ਵਲੋਂ ਮੇਰਾ ਸਕੂਲ, ਮੇਰਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰਾ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹਨ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਸਮਝਣ ਲਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ ਮੋਹ ਜਗਾਉਣ ਲਈ ਲੇਖਕ ਦਾ ਇਹ ਉਦਮ ਪ੍ਰਸੰਸਾਮਈ ਹੈ।

-ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾਊਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98151-23900

ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਸੰਪਾਦਕ : ਡਾ. ਭਗਵੰਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਡਾ. ਰਮਿੰਦਰ ਕੌਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਲੋਕ ਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਮੋਹਾਲੀ
ਮੁੱਲ : 350 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 304
ਸੰਪਰਕ : 98148-51500

ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਿਕ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕੱਦ-ਬੁੱਤ ਏਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਵਿਚ 'ਰਾਮ ਰਾਜ' ਅਤੇ 'ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜ' ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਦੀ ਚੋਣ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋਈ ਪਈ ਹੈ। 'ਰਾਜ ਕਰੇਗਾ ਖ਼ਾਲਸਾ' ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ. ਵਰਗੇ ਹਿੰਦੂ ਸੰਗਠਨ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਰਾਮ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਪਾਲੀ ਬੈਠੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਹਕੀਕਤ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਪੁਰਾਣਾ ਮਾਡਲ ਵਰਤੋਂ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੱਦ ਹੈ। ਕੀ ਕਰੀਏ? ਡਾ. ਭਗਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ, ਚੜ੍ਹਦੀ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ, ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਅਧਿਐਨ-ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਬੰਧਿਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਮੰਤਵ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਨਿੱਠ ਕੇ ਪੂਰੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ, ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ, ਨਿਡਰਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਾਤੰਤਰ ਦਾ ਵਿਵਰਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਉਸ ਨੇ ਡਾ. ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ, ਸੀਤਾ ਰਾਮ ਕੋਹਲੀ, ਜੀ.ਐਲ. ਚੋਪੜਾ, ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ, ਸੱਯਦ ਅਬਦੁੱਲ ਕਾਦਿਰ, ਪ੍ਰੋ. ਗੁਲਸ਼ਨ ਰਾਇ, ਸ. ਗੁਰਮੁਖ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ, ਬਾਵਾ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹੋਤੀ ਅਤੇ ਸ. ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਹਥਲੇ ਸੰਕਲਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਅੰਕਿਤਾਵਾਂ (ਛੇ) ਵਿਚ ਵੀ ਬਹੁਮੁੱਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਕਲਿਤ ਹੈ।
ਲੇਖਕ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ-ਬਿੰਬ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ, ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਬਣੀ ਧਾਰਨਾ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲਿਆ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ ਡਾ. ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹੋਤੀ, ਸੀਤਾ ਰਾਮ ਕੋਹਲੀ ਅਤੇ ਡਾ. ਜੇ.ਐਸ. ਗਰੇਵਾਲ ਨੇ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੋਮਿਆਂ ਦੇ ਪੁਨਰ ਅਧਿਐਨ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੇ ਬਿੰਬ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਪਰਿਪੇਖ ਅਤੇ ਗੌਰਵ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜੇ ਦਾ ਧਰਮ-ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਜ, ਅੱਜ ਤੱਕ ਵੀ ਇਕ ਮਾਡਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਡੋਗਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ 'ਸਥਾਨ' ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਕ ਤਾਂ ਉਹ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਲੇਹ-ਲੱਦਾਖ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤ ਤੋਂ ਵਾਕਫ ਸਨ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਉਹ ਇਕ ਜੰਗਜੂ (ਕਸ਼ਤਰੀ) ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿਚੋਂ ਸਨ। ਪਰ ਆਖਰ ਇਹੀ ਕੌਮ ਉਸ ਦੇ ਰਾਜ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੀ। ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਆਇਆ ਹੈ।

-ਬ੍ਰਹਮ ਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ
ਮੋਬਾਈਲ : 98760-52136

ਖੇਡਾਂ ਮਿੰਕੂ ਤੇ ਚਿੰਟੂ ਦੀਆਂ
ਕਥਾਕਾਰ : ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਯੂਨੀਸਟਾਰ ਬੁੱਕਸ, ਮੁਹਾਲੀ
ਮੁੱਲ : 125 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 32
ਸੰਪਰਕ : 98150-18947

ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸਰਗਰਮ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਸਮਾਜਿਕ, ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਤੇ ਖੇਡ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਦੇਣ ਕਾਬਲੇ ਗੌਰ ਹੈ। ਉਹ ਅੱਜ ਤੱਕ 21 ਮੌਲਿਕ ਪੁਸਤਕਾਂ, 7 ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ 35 ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇੰਡੀਆ ਬੁੱਕ ਆਫ਼ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਪ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਬਾਲ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਵੱਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਸਨਮਾਨ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਖੇਡਾਂ ਮਿੰਕੂ ਤੇ ਚਿੰਟੂ ਦੀਆਂ ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਨਿਵੇਕਲਾ ਤਜਰਬਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਬਾਲ ਚਿੱਤਰਕਥਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕਾਰਜ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ ਨੇ ਨਿੱਕੀ ਪਨੀਰੀ ਵਾਸਤੇ ਇਹ ਰੰਗਦਾਰ ਬਾਲ ਚਿੱਤਰਕਥਾਵਾਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਕਥਾਵਾਂ ਬੜੀਆਂ ਰੌਚਕ ਹਨ, ਉਥੇ ਸੁਖਮਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਵੀ ਕਮਾਲ ਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਚਿੱਤਰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਚਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਕਥਾ ਪੜ੍ਹਦੇ-ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੱਚੇ ਮੰਤਰਮੁਗਧ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਿਥੇ ਭਰਪੂਰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ 'ਖੇਡਾਂ ਮਿੰਕੂ ਤੇ ਚਿੰਟੂ ਦੀਆਂ' ਵਿਚ ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ ਦੀਆਂ 10 ਚਿੱਤਰ ਕਥਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਆਰਟ ਪੇਪਰ 'ਤੇ ਛਪੀ ਇਹ ਰੰਗਦਾਰ ਪੁਸਤਕ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇਕ ਸੁਗਾਤ ਹੈ। ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰਨ-ਫਿਰਨ, ਬੋਲਣ-ਚੱਲਣ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਿਚਰਨ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਲ ਪਾਤਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਉਂਗਲੀ ਫੜ ਕੇ ਤੋਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਖੇਡਣ ਦਾ ਚਾਅ, ਖੇਡ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਬੋਲ ਬਾਣੀ, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਦਾ ਚਾਅ, ਖੇਡਾਂ ਮਿੰਕੂ ਅਤੇ ਜਿੰਟੂ ਦੀਆਂ, ਸਮਾਨਤਾ, ਖਿਲਾਰਾ ਅਤੇ ਰਾਹ ਦਸੇਰੇ ਚਿੱਤਰਕਥਾਵਾਂ ਬੜੀਆਂ ਰੌਚਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹਨ। ਨਿੱਕੇ ਨਿਆਣਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਇਕ ਰਾਹ ਦਸੇਰੇ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ ਵਲੋਂ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿਚ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਇਕ ਹੋਰ ਸੁਨਹਿਰੀ ਪੰਨਾ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਬਾਲ ਮਨਾਂ ਦੀ ਹਾਣੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ।

-ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਤਲਵੰਡੀ ਕਲਾਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 94635-42896

ਦਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇ
ਲੇਖਕ : ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਗਰਚਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਲਿਟਰੇਚਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ : 136
ਸੰਪਰਕ : 99156-01274

ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਲੇਖਕ ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਗਰਚਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਹਿਊਸਟਨ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਉਹ ਟੈਕਸੀ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਸਵਾਰੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਡਰਾਈਵਰ ਸਾਥੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਗੱਲਾਂਬਾਤਾਂ ਕਰਦੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਤਜਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਦਾ ਇਕ ਮਿੱਤਰ ਸਫ਼ਦਰ ਹੁਸੈਨ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੁੰਦਿਆਂ ਵੀ ਗੁਰੂ ਘਰ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਉਥੋਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਬਣਾਇਆ। ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ। ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਤੇ ਸਾਰਾ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਰਗਾ ਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਉਥੋਂ ਦੇ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਉਹ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋਏ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਲ ਲੀਲ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬ ਅਸਥਾਨ ਵਿਖੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਬਚਪਨ ਬੀਤਿਆ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਟੀ ਸਾਹਿਬ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਪਾਂਧੇ ਨੂੰ ੴ ਦੇ ਅਰਥ ਸਮਝਾਏ ਸਨ। ਗੁਰੁਦਆਰਾ ਕਿਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਮੱਝਾਂ ਚਰਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਭੁੱਖੇ ਸਾਧੂਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਛਕਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੰਜਾ ਸਾਹਿਬ ਹਸਨ ਅਬਦਾਲ ਜਾਂਦਿਆਂ ਇਕ ਪੁਰਾਤਨ ਸ਼ਿਵਜੀ ਦਾ ਮੰਦਰ ਕਟਾਸਰਾਜ ਦੇ ਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ। ਪੰਜਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਲੱਗੀ ਕਿ ਛੋਟੇ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹੀ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਚੀਆਂ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਪਰੰਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਬੀਬਾ ਸਿੰਘ ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਵਿਖੇ ਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰੋਹਤਾਸ ਪਹੁੰਚੇ, ਜਿਥੇ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਗਲਾ ਸਫਰ ਐਮਨਾਬਾਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੋੜੀ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਮਗਰੋਂ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨਾਰੋਵਾਲ ਵਿਖੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਪਹੁੰਚੇ। ਫਿਰ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ, ਜਿਥੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਮਾਧ ਸੈਂਟਰਲ ਜੇਲ੍ਹ, ਜਿਥੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨ ਵੇਖੇ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਬੜੀ ਸੌਖੀ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਰੌਚਕ ਸ਼ੈਲੀ ਦੁਆਰਾ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਬੁਹਮੁੱਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

-ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੂਰੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 93573-24241

ਗੀਤ ਗੁਲਜ਼ਾਰ
ਲੇਖਕ : ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਦੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੁਖਮਨੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 93
ਸੰਪਰਕ : 94173-10492

ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਦੀ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 9 ਗੀਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਹਥਲੇ ਗੀਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਰੁਮਾਂਟਿਕ ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ ਲਏ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ, ਪ੍ਰੋ. ਰਵਿੰਦਰ ਭੱਠਲ, ਡਾ. ਫਕੀਰ ਚੰਦ ਸ਼ੁਕਲਾ, ਹਰਦੇਵ ਦਿਲਗੀਰ, ਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਭੰਮਰਾ ਨੇ ਸਰਬਜੀਤ ਵਿਰਦੀ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਣੀ ਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਦੀ ਨੇ 'ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵਰਤਮਾਨ ਤਸਵੀਰ, ਮਾਲਕ ਬਣ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਬਹਿ ਗਏ, ਰੇਸ਼ਮ ਪਰਾਂਦੇ, ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ, ਬੇਸਹਾਰਾ ਬਾਪੂ' ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਹਨ।
ਮਾਪੇ ਹੋ ਗਏ ਬੁੱਢੇ ਮਸਲਾ ਬਣ ਗਿਆ ਰੋਟੀ ਦਾ,
ਹੁਣ ਤੁਰਨ ਵਾਸਤੇ ਬਾਪੂ ਲਵੇ ਸਹਾਰਾ ਸੋਟੀ ਦਾ
ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਹੋਕਾ ਦਿੰਦਾ ਇਹ ਗੀਤਕਾਰ ਸਭ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ:
ਵੱਢ ਵੱਢ ਕੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿਰ ਇਹ ਨਾ ਢਾਹੋ ਲੋਕੋ
ਜੇਕਰ ਸੁਖੀ ਹੈ ਜਿਊਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਚਾਓ ਲੋਕੋ।
ਅੰਨਦਾਤਾ ਕਿਸਾਨ ਬਾਰੇ ਕਵੀ ਲਿਖਦਾ ਹੈ:
ਸਿੱਧਾ ਸਾਦਾ ਭੋਲਾ ਭਾਲਾ ਪੁੱਤ ਤੂੰ ਕਿਸਾਨ ਦਾ
ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਪੇਟ ਭਰੇ ਸਾਰੇ ਤੂੰ ਜਹਾਨ ਦਾ
ਰੱਬ ਦਾ ਤੂੰ ਭਾਣਾ ਲਵੇ ਮੰਨ ਅੰਨ-ਦਾਤਿਆ
ਕਿਉਂ ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਹੋਵੇਂ ਤੂੰ ਗ਼ਰੀਬ ਅੰਨ ਦਾਤਿਆ।
ਕਵੀ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਤੇ ਆਪਸੀ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। 'ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਖੇ ਬਣ ਕੇ' ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਕਵੀ ਬੜੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ:
ਮੈਂ ਵੀ ਝਾਂਸੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹਾਂ
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਵਾਂਗ ਲੜ ਸਕਦੀ ਹਾਂ।
ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਖਾ ਜੇ ਹਾਰ
ਧੀਆਂ ਦੇ ਪੇਕਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਭਾਵ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕਵੀ ਨੇ ਭਾਵਪੂਰਤ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਹਨ।
ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਚੰਬਾ ਵੇ ਬਾਬਲਾ, ਲੈ ਅੰਮੀਏ ਮੈਂ ਤੁਰ ਚੱਲੀ, ਮੇਰੇ ਪੇਕਿਆਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀਏ ਹਵਾਏ, ਮੈਂ ਚੱਲੀ ਤੈਥੋਂ ਦੂਰ ਅੰਮੀਏ, ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਜੱਗ ਦੀ ਜਣਨੀ ਔਰਤ, ਮਾਪੇ ਬਣਦੇ ਕਾਤਲ ਧੀਆਂ ਦੇ, ਬਾਬਲਾ ਵੇ ਬਾਬਲਾ, ਆਦਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੀ ਇਸੇ ਲੜੀ ਵਿਚ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ੂਗਰ ਭਜਾਓ ਕਵਿਤਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰਹਿਤ ਦੀਵਾਲੀ, ਲੋਕ ਤੱਥ, ਜੱਟ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਗੀਤ ਵੀ ਸਮਾਜਿਕ ਮਸਲਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੇਖਕ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ ਤੇ ਰੂਪਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਵੀ ਇਹ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ 'ਤੇ ਪੂਰੇ ਉਤਰਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਗੀਤ ਵਧੀਆ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਨਚੇਤਨਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲ ਜਾਣ ਦੀ ਦੌੜ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਦਾ ਵੀ ਡਟ ਕੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਿਹਨਤ, ਕਿਰਤ ਕਮਾਈ ਬਾਰੇ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ, ਰੁੱਖਾਂ ਕੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੱਚਮੁੱਚ ਹੀ ਲੇਖਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ ਵਧਾਈ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।

-ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ

ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਰਚਿਤ ਨਾਵਲਾਂ ਦੇ ਨਾਰੀ ਪਾਤਰ
ਲੇਖਿਕਾ : ਡਾ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਬਰਾੜ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ: 240 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ: 152
ਸੰਪਰਕ: 94638-36591

'ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਰਚਿਤ ਨਾਵਲਾਂ ਦੇ ਨਾਰੀ ਪਾਤਰ' ਡਾ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਬਰਾੜ ਦੀ ਖੋਜ ਭਰਪੂਰ ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਨਾਰੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਰੇਕ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿਚ ਨਾਰੀ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਮਾਨਸਿਕ, ਭਾਵਨਾਤਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਲਈ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਚਾਰ ਅਧਿਆਇਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਆਇ 'ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿਚ ਨਾਰੀ ਪਾਤਰ: ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਦਰਭ' ਵਿਚ ਨਾਰੀ ਦੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਨਾਵਲੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਨਾਰੀ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਭਾਵਨਾਤਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਵਾਲੀ ਅਵੱਸਥਾ ਦੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿਚ 'ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿਚ ਨਾਰੀ ਪਾਤਰ: ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਚੋਣ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਸੰਦਰਭ' ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਨਾਰੀ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਬੇਟੀ, ਭੈਣ, ਮਾਂ, ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਅਤੇ ਨਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੀਜੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿਚ 'ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾਇਕਾਵਾਂ' ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਉਸ ਦੀ ਨਾਇਕਾ ਸਿਰਜਣ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਉਲੀਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਆਦਰਸ਼ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾਵਾਂ ਦੀ ਪਿਆਰ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਦਰਸ਼ ਪ੍ਰੇਮੀ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਰੂਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਇਕਾਵਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਪਛਾਣ, ਸਵੈ-ਚੋਣ ਅਤੇ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਚੌਥੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿਚ 'ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਨਾਰੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੀ ਵੱਖਰਤਾ' ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੀ ਨਾਰੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੇ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੀ ਮੌਲਿਕਤਾ ਤੇ ਵੱਖਰਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਚੁਣਨ ਦੀ ਲੋੜ, ਚਾਹਤ ਅਤੇ ਨਾਰੀ ਦੀ ਸੁਖਾਵੀਂ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਮਰਦ ਮਨੋ ਬਣਤਰਾਂ ਦੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਦਾ ਵੀ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਡਾ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਬਰਾੜ ਨੇ ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿਚ ਨਾਰੀ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਨਾਰੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਾਰੀ ਮਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੋਮਲ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਨਾਰੀ ਪੱਖੀ ਸਮਾਜ ਸਿਰਜਣਾ ਲਈ ਮਰਦ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ, ਨਾਰੀ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ, ਉਸ ਦੀ ਬੰਧਨ ਯੁਕਤ ਹੋਂਦ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਸਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਨਾਰੀ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਉਭਾਰਦੀ ਹੈ। ਨਾਰੀ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦਿਕ ਸਥਿਤੀ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸਿਰਜਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਨਾਇਕਾ ਪਿਆਰ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋ ਕੇ ਜਿਸਮ ਦੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਨਾਲ ਜਿਊਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਨ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਤੱਕ ਪਿਆਰ ਵੀ ਲੱਭਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਡਾ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਬਰਾੜ ਦੀ ਇਹ ਖੋਜ ਭਰਪੂਰ ਪੁਸਤਕ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਖੋਜਾਰਥੀਆਂ ਲਈ ਬੜੀ ਅਹਿਮ ਅਤੇ ਮੁੱਲਵਾਨ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗੀ।

-ਡਾ. ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਸਕਰੌਦੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 84276-85020

ਜੀਵਨ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ
ਸ਼ਾਇਰ : ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਭੰਡਾਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 98726-37177

ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਭੰਡਾਲ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਸ਼ਾਇਰ ਹੈ। 'ਜੀਵਨ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ' ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਛਪ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਭੰਡਾਲ ਦੀਆਂ ਸੱਠ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕੁਝ ਇਕ ਗ਼ਜ਼ਲਨਾਮਾ ਤੇ ਬਹੁਤੀਆਂ ਗੀਤ ਵਿਧਾ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਭੰਡਾਲ ਛੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਜ਼ਬ ਹੈ, ਜੋ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਹਿ ਤੁਰਿਆ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭੰਡਾਲ ਖੁਦ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੂੰਦ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਵਾ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਏਧਰ-ਉਧਰ ਉਡਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦੇ ਵੀ ਗੁਣ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਮੁਤਾਬਿਕ ਜੋ ਮਾਂ ਜਾਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦਾ ਸਕਾ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਿਆ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਤੋਂ ਉਕਤਾਇਆ ਸ਼ਾਇਰ ਉਥੇ ਨਿਵਾਸ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਮਿਹਰਾਂ ਦੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਿਬ ਹੋਇਆ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਦੀ ਨਸੀਹਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਰੋਣ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੱਸ ਕੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਿਤਾਉਣ ਦਾ ਹਾਮੀ ਹੈ। ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਭੰਡਾਲ ਨੇ ਵਸੀਹ ਵਿਸ਼ੇ ਲਏ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਮਾਜਿਕ ਵੀ ਹਨ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵੀ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਰਿਵਾਜ ਨਹੀਂ ਬਦਲੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਮਾੜੇ ਆਗੂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੂਹ ਦਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੰਵਾਰ ਸਕਦੇ ਤੇ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਦਾ ਦੌਰ ਖਤਮ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇੰਜ ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਭੰਡਾਲ ਬਿਹਤਰ ਤੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਹੋਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਵੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਗ਼ਜ਼ਲਨੁਮਾ ਰਚਨਾਵਾਂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਵਿੱਥ 'ਤੇ ਹਨ। ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਗਾਇਤਾ ਹੈ। ਉਂਜ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਿਆ ਤੇ ਹੋਰ ਸੰਵਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।

-ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ
ਮੋਬਾਈਲ : 99884-44002

ਕਹਾਣੀ ਚਾਰ ਵਾਕਾਂ ਦੀ
ਲੇਖਕ : ਨੱਛਤਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ :250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 136
ਸੰਪਰਕ : 88722-18378

ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਲੱਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਧਾਵਾਂ ਵਿਚ ਕਲਮ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਸੰਪਾਦਨ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਦਾ ਹੁਨਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਲੇਖਕ ਨੱਛਤਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਦੀ ਸਨ 2023 'ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਫਿਲਾਲਾਸਫ਼ੀ ਦੀ ਇਹ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਚਿੰਤਕ ਅਤੇ ਆਲੋਚਕ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਘੋਲੀਆ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ 'ਚ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਪੱਛਮੀ ਚਿੰਤਕ ਫਰੈਂਕ-ਏ ਕਲਾਰਕ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਦੇ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਤਰਕ ਵਿਤਰਕ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉਤੇ ਦੋ ਵਿਚਾਰਧਰਾਵਾਂ ਜਾਂ ਫਿਲਾਸਫ਼ੀਆਂ ਦਾ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦ ਨੂੰ ਨਕਾਰਦਿਆਂ ਨਾਸਤਿਕਤਾ ਦੇ ਪੱਖ 'ਚ ਹਾਮੀ ਭਰਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ 'ਚ ਸੋਚਣ ਦੀ ਚਿਣਗ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦੀ ਹੈ। ਦੋ ਵਿਚਾਰਧਰਾਵਾਂ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਕਰਦੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਦੋ ਪਾਤਰ ਅਨੰਦਾ ਅਤੇ ਸੁਕਰਮਾ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੇ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਰਾਹਾਂ ਉੱਤੇ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹੋ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਚਾਰਵਾਕਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਅਤੇ ਫਿਲਾਸਫੀ ਦੀ। ਦੋ ਵਿਚਾਰਧਰਾਵਾਂ ਜਾਂ ਫਿਲਾਸਫ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤੱਥਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ 'ਚ ਚਾਰਵਾਕਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਇਹ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵੇਦਾਂ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪਿਤਾ ਪੁਰਖੀ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਚਾਰਵਾਕਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਇਕ ਸਕੂਲ ਸੀ। ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਧਰਤ ਉੱਤੇ ਚਾਰਵਾਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਇਹ ਸਕੂਲ ਨਾਸਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਉਪਜ ਸੀ। ਇਸ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਪਾਖੰਡਵਾਦ ਦਾ ਨਾਂਅ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਪਾਲੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲੋਕਅਤਾ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਕੁਦਰਤਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਅਨੁਸਾਰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਢੁਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ ਪਰ ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਹਿੰਦੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਪਰੀਤ, ਨੇਤਰਤੱਵ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲਿਖਣਾ ਸੌਖਾ ਕਾਰਜ ਨਹੀਂ ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਲੇਖਨ ਦੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾ ਪੂਰਵਕ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ 'ਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਿਜੈ ਕੁਮਾਰ
ਮੋਬਾਈਲ : 98726-28136

ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਗਲਪ-ਵਿਭਿੰਨ ਪਾਸਾਰ
ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ : ਡਾ. ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ
ਸੰਪਾਦਕ : ਪ੍ਰੋ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ, ਪ੍ਰੋ. ਦਿਨੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਲੋਚਨ ਪਬਲਿਸ਼ਰ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 400 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ :120
ਸੰਪਰਕ : 98146-73236

ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਤੇ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਬਹੁਮੁਖੀ ਅਧਿਐਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਜੋ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਵੱਡਾ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਨਾਵਲ 'ਏਹ ਹਮਾਰਾ ਜੀਵਣਾ' ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ (ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ), 'ਅੱਧ ਚਾਣਨੀ ਰਾਤ' ਨਾਵਲ ਦਾ ਅਧਿਐਨ (ਡਾ. ਅਨਦੀਪ ਹੀਰਾ), 'ਬੋਲ ਮਰਦਾਨਿਆ' ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਨਾਇਕਤਵ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣਕਾਰੀ (ਡਾ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ), ਪਿੰਜਰ ਨਾਵਲ ਨਾਰੀਵੇਦਨਾ (ਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ), ਬੋਲ ਮਰਦਾਨਿਆ ਨਾਵਲ ਦੀਆਂ ਕਲਾਤਮਿਕ ਜੁਗਤਾਂ (ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ), ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਰਚਿਤ ਪਰਸਾ : ਵਿਸੰਗਤ ਅਧਿਐਨ (ਡਾ. ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ), ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਥਾਨ (ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ), ਪਰਸਾ ਨਾਵਲ-ਨਾਇਕ ਤੇ ਨਾਇਕਤਵ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣਕਾਰੀ (ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ), ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ-ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਐਨ (ਦਿਨੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ), ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ ਦਾ ਸਥਾਨ (ਡਾ. ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਕੌਰ), ਲੰਘ ਗਏ ਦਰਿਆ : ਸਮਾਜਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਰੋਕਾਰ (ਡਾ. ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਕੌਰ), ਸੰਤਾਪੇ ਲੋਕ - ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਸਮਾਜਿਕ ਯਥਾਰਥ (ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ), ਚਾਦਰ ਹੇਠਲਾ ਬੰਦਾ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰੋਕਾਰ (ਡਾ. ਅਮਨਦੀਪ ਹੀਰਾ), ਹਮਦਰਦਵੀਰ ਨੌਸ਼ਹਿਰਵੀ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਤੇ ਵਿਅੰਗ (ਡਾ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ), ਕਹਾਣੀ ਸੱਪ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰ-ਸਵੈ ਦੁਖਾਂਤ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ (ਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ), ਉੱਚਾ ਬੁਰਜ ਲਾਹੌਰ ਦਾ - ਨਵਤੇਜ ਪੁਆਧੀ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਆਲੋਚਨਾਤਮਿਕ ਅਧਿਐਨ (ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ), ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸ਼ੈਲੀ (ਡਾ. ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ/ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰੋਕਾਰ ਮੇਰੀਆਂ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ (ਡਾ. ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ), ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸਥਾਨ (ਡਾ. ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ), ਮਾਨਸਿਕ ਸੱਧਰਾਂ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਤੁਮ ਕਿਉਂ ਉਦਾਸ ਹੋ (ਦਿਨੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ) ਨੇ ਜੋ ਬੜੀ ਡੂੰਘੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਕੇ ਹਰ ਪੱਖ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹਵਾਲੇ ਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਵੀ ਦੇ ਕੇ ਹੋਰ ਸੋਹਣਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੁੱਚਾ ਕਾਰਜ ਸਲਾਹੁਣਯੋਗ ਹੈ।

-ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ (ਮੀਰਹੇੜੀ)
ਮੋਬਾਈਲ : 092105-88990

ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਣਖੀਲਾ ਸੂਰਬੀਰ
ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ
ਲੇਖਕ : ਭੁਪਿੰਦਰ ਉਪਰਾਮ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 195 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 112
ਸੰਪਰਕ : 73550-14055

ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਣਖੀਲਾ ਸੂਰਬੀਰ 'ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ' ਭੁਪਿੰਦਰ ਉਪਰਾਮ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਜੀਵਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਦੇ ਮਾਤ-ਭੂਮੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ, ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੀ ਆਨ-ਮਾਣ-ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਬਲੀਦਾਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ, ਉਸ ਦੀ ਸੈਨਾ, ਸੈਨਾ ਵਿਚਲੇ ਸਰਦਾਰ ਅਤੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਬਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਥ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਜੀਵਨੀ ਨੂੰ 10 ਪਾਠਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਪਾਠ ਵਿਚ ਉਹ ਮੇਵਾੜ ਰਾਜ ਘਰਾਣੇ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਗ੍ਰਹਾਦਿਤ ਤੋਂ ਗੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਪਾ ਰਾਵਲ, ਰਤਨ ਸਿੰਘ, ਹਮੀਰ ਸਿੰਘ, ਖੇਤਰ ਸਿੰਘ, ਰਾਇਮਲ, ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣਾ ਉਦੈ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਤੱਕ ਪੁੱਜਦਾ ਹੈ। ਅਗਲੇ ਪਾਠਾਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਦੇ ਜਨਮ, ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਵਿਅਕਤਿਤਵ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਦੇ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬੈਠਣ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਵੀ ਕਲਮਬੱਧ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਰਿਆਸਤ ਮੇਵਾੜ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਹੋਰ ਵਧਾਉਣ ਪੱਖੋਂ ਮਾੜੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਵਰਗਾ ਯੋਧਾ ਬਾਬਰ ਹੱਥੋਂ ਖਾਨਵਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਹਾਰ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਉਸ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੰਮਾਯੂ ਅਤੇ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਰਾਜਪੂਤ ਦੁਬਾਰਾ ਪੈਰਾਂ ਸਿਰ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ। ਅਕਬਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤਾਂ ਕਈ ਰਾਜਪੂਤ ਰਾਜਿਆਂ ਵਲੋਂ ਉਸ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸੈਨਿਕ ਤਾਕਤ ਕਾਰਨ ਈਨ ਮੰਨ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਕਬਰ ਵਲੋਂ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਧੀ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਪਰ ਇਹ ਸੰਭਵ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਨੇ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਵੀ ਵਿੱਢ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹਲਦੀ ਘਾਟੀ ਦਾ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਸਾਰੇ ਯੁੱਧ ਦੇ ਹਾਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਵਿਚ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਦੀ ਕੁੰਬਲਗੜ੍ਹ ਵਿਚ ਤੇ ਕਦੀ ਮੇਵਾੜ ਵਿਚ ਕਦੀ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਖ਼ਾਨ ਅਤੇ ਕਦੀ ਰੁਸਤਮ ਖ਼ਾਨ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਮਹਾਰਾਣਾ ਨੇ ਅਕਬਰ ਦੀ ਈਨ ਨਾ ਮੰਨੀ। ਇਹ ਗੱਲ ਹੁਣ ਅਕਬਰ ਵੀ ਜਾਣ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਹਮਲੇ ਕਰਨੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ। ਮਹਾਰਾਣਾ ਦੀ ਮੌਤ 57 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੋਈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਸਬੂਤਾਂ ਸਮੇਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।

-ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਰਾਣਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98728-87551

ਸੰਗੀਤ ਚੇਤਨਾ
ਲੇਖਕ : ਪ੍ਰੋ. ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਅਲੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਰੈੱਡ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਰਾਮਪੁਰ (ਲੁਧਿਆਣਾ)
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 112
ਸੰਪਰਕ : 98725-72737

ਪ੍ਰੋ. ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਅਲੀ, ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ, ਸੰਗੀਤ ਵਿਭਾਗ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਲਜ ਮੁਕੰਮਦਪੁਰ ਵਿਖੇ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਪੂਰੀ ਲਗਨ ਅਤੇ ਤਨਦੇਹੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਅ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਝ ਕਰ ਗੁਜ਼ਰਨ ਦੀ ਚੇਸ਼ਟਾ ਕਰਕੇ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਹਰ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਖੋਜ ਕਰਕੇ ਹੋਰਨਾਂ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਫੀਲਡ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬੜਾ ਕੁਝ ਸੂਝ ਭਰਿਆ ਤਰਕਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਕੇ ਸੰਗੀਤ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੱਲਵਾਨ ਅਗਵਾਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ 24 ਕਾਂਡਾਂ ਵਿਚ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਸ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ, ਸਿਧਾਂਤ, ਥਿਊਰੀ ਦੇਣ ਉਪਰੰਤ, ਹਰ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਅਨੁਭਵ ਅਨੁਸਾਰ ਹੱਲ ਸੁਝਾਉਂਦਿਆਂ ਬੜੀਆਂ ਵਿਹਾਰਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਾਰਜ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਚਾਲੂ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸੇ ਮਨੋਰਥ ਲਈ ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ 'ਸੰਗੀਤ ਚੇਤਨਾ ਸਭਾ' ਬਣਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਉਥਾਨ ਅਤੇ ਪਤਨ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਾਡਾਂ ਵਿਚ ਬਾਖੂਬੀ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਕੁਲ/ ਸ਼ਿਸ਼ ਪਰੰਪਰਾ / ਘਰਾਣੇਦਾਰ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਜੋਕਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵੇਖ ਕੇ, ਲੇਖਕ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੀ ਪੱਲੇ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਸੰਗੀਤ ਕੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਰੂਪ ਹਨ, ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸੰਗੀਤ ਕਿਵੇਂ ਸਾਰਥਿਕ ਰੋਲ ਨਿਭਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ 'ਕੇਂਦਰੀ ਸਥਾਨ' ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਨ-ਸਾਧਾਰਨ ਵੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ, ਸੁਗਮ ਸੰਗੀਤ, ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਰਹੇ। 'ਸੰਗੀਤ ਭਾਵੇਂ ਗਾਇਨ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਵਾਦਕ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚ ਗਲੇ ਅਤੇ ਹੱਥ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।' ਪੰਨਾ.77 ਸੁਰਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰਾਗ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਰਨਾ ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦਾ ਮੰਤਵ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਉਭਾਰਨਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਯੁਵਕ ਮੇਲਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਨਿਰਪੱਖ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ ਅਤੇ ਰੀਮਿਕਸ ਤੋਂ ਚਿੰਤਤ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਗੁਰਮਤਿ ਸੰਗੀਤ, ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਗੀਤ, ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ, ਤਬਲਾ ਵਾਦਨ, ਸੰਗੀਤ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਇਤਿਆਦਿ ਫੁਟਕਲ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਮੁੱਲਵਾਨ/ਵਿਚਾਰਨਯੋਗ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਅੰਤ 'ਤੇ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ, ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਹ ਪੁਸਤਕ 'ਸੰਗੀਤ ਚੇਤਨਾ' ਬਾਰੇ ਬਹੁਮੁੱਲਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੋ ਨਿੱਬੜੀ ਹੈ।

-ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼
ਈ-ਮੇਲ : vatish.dharmchand@gmail.com

 ਕੁਸ਼ਤਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰ : ਮੌਲਾ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੁਸ਼ਤਾ
ਲਿਪੀਅੰਤਰ : ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਭਰਤ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 295 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 192
ਸੰਪਰਕ : 94635-26893

1903 ਵਿਚ ਛਪਿਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੀਵਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਦੀਵਾਨ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗ਼ਜ਼ਲ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋਈਆਂ ਨਵੀਆਂ ਕਲਮਾਂ ਕੁਸ਼ਤਾ ਦੇ ਨਾਂਅ ਤੋਂ ਤਾਂ ਵਾਕਿਫ਼ ਹੋਣਗੀਆਂ ਕੁਝ ਨੇ ਕੁਸ਼ਤਾ ਦੀਆਂ ਇਕਾ-ਦੁੱਕਾ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਪਰ ਇਕ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦਾ ਮਿਲਣਾ ਸ਼ਾਇਦ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੈਂ 'ਕੁਸ਼ਤਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ' ਨੂੰ ਏਸੇ ਲਈ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਉਂਨੀਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮੌਲਾ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੁਸ਼ਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੀ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਜਾਨਣ ਲਈ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਬਹੁਤ ਲਾਹੇਬੰਦੀ ਸਾਬਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਚੌਧਰੀ ਮੁਹੰਮਦ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਖ਼ਾਂ (ਸਪੁੱਤਰ ਮੌਲਾ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੁਸ਼ਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੀ) ਤੇ ਡਾ. ਦੀਵਾਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੁਸ਼ਤਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਲੇਖ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਕੁਸ਼ਤਾ ਦੀਆਂ 133 ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਛਾਪੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸੂਫ਼ੀਆਨਾ ਜਲੌਅ, ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਜਲਾਲ, ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ ਤੇ ਉੱਚ ਮਾਨਵੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਕਾਇਮੀ ਲਈ ਨਸੀਹਤਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਹੁਣ ਕਿਤੇ ਦੀ ਕਿਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਦੌਰ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਿਆ ਤੇ ਮਾਣਿਆਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਂਝ ਵੀ ਕੁਸ਼ਤਾ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਡੇਰੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਲਾਮ ਦਾ ਪਾਠ ਤੇ ਅਧਿਐਨ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਕਾਬਿਲ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕੁਸ਼ਤਾ ਦੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਿਬੂਬ ਨੂੰ ਮਖ਼ਾਤਿਬ ਹਨ ਸਗੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਰਵਾਸ ਦਾ ਦਰਦ, ਅਮੀਰੀ-ਗ਼ਰੀਬੀ ਤੇ ਮਿੱਤਰਘਾਤ ਦਾ ਵਰਨਣ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਉਸ ਦੌਰ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਣ ਥੀਣ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਭਰਤ ਤੇ ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ।

-ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ
ਮੋਬਾਈਲ : 99884-44002

ਸਪਤ ਸ੍ਰਿੰਗ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਲੇਖਕ : ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਭਗਰੱਥ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਮਨੀਸ਼ਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਭੇਲਾਂ, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 97799-76307

ਲੇਖਕ ਦਾ ਹਥਲਾ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਉਸ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ ਨੂੰ ਪੁਸਤਕ ਰੂਪ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉੱਪਰ ਕਿਸ਼ਤਵਾਰ ਲਗਾਤਾਰ ਲਿਖ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਤੁਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਪੁਸਤਕ ਰੂਪ ਦੇ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਘੁਮੱਕੜ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 2007 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ 'ਚੋਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਬਿਨਾਂ ਤਨਖਾਹ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਾਈਕਲ ਉੱਪਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਲਗਭਗ 5000 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਕਰਨਾਟਕ, ਕੇਰਲਾ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਓਡੀਸ਼ਾ, ਬੰਗਾਲ, ਬਿਹਾਰ, ਯੂ.ਪੀ. ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਆਦਿ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਏਕਤਾ, ਅਖੰਡਤਾ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਉਹ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਤਕਲੀਫ਼ਾਂ, ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਅਤੇ ਕਠਿਨਾਈਆਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਲੇਖਕ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਪਿਆਰ ਉਸ ਦੀ ਰਗ-ਰਗ ਵਿਚ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ 59 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਕੇ ਆਪਣੇ ਇਸ ਅਨੋਖੇ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੱਸਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਰੂਪ ਲਾਲ ਰੂਪ ਨੂੰ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਪਾਸੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦੀ ਰੁਚੀ ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲਦੀ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਸ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਬਾਬਾ ਬੂਟ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਆਖ਼ਰੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਤੈਅ ਕੀਤਾ। ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਆਏ ਗੁਰਧਾਮਾਂ, ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨਾਂ, ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਡੈਮਾਂ, ਨਦੀਆਂ-ਨਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਬਾਰੀਕਬੀਨੀ ਨਾਲ ਤੱਕਿਆ। 'ਸਪਤਸ੍ਰਿੰਗ' ਦੀ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਤੋਂ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਇਕ ਸਾਥੀ ਸਮੇਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਬਾਬਾ ਸ੍ਰੀਚੰਦ ਜੀ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਠ ਸਾਹਿਬ, ਡਲਹੌਜ਼ੀ, ਖਜਿਆਰ, ਪਾਲਮਪੁਰ, ਮੰਡੀ, ਸੁੰਦਰ ਨਗਰ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਨਾਢਾ ਸਾਹਿਬ, ਸ੍ਰੀ ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ, ਦੇਹਰਾਦੂਨ, ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼, ਬਿਆਸੀ, ਤੀਨਧਾਰਾ, ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ, ਰੁਦਰ ਪ੍ਰਯਾਗ, ਨਗਰਾਸੂ, ਸ੍ਰੀਨਗਰ, ਕਰਨ ਪ੍ਰਯਾਗ, ਚਮੋਲੀ, ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗ, ਪਿੱਪਲੀ, ਜੋਸ਼ੀ ਮੱਠ ਤੇ ਗੋਬਿੰਦਘਾਟ ਤੱਕ ਕੀਤੀ। ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਮੀਂਹ, ਹਨੇਰੀ, ਠੰਢੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ, ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਆਈਆਂ ਕਠਿਨਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਉੱਪਰ ਹੰਢਾਇਆ। ਸ੍ਰੀ ਹੇਮਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੈਦਲ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਵੀ ਸਰਬੰਸਦਾਨੀ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਸੰਪੂਰਨ ਕੀਤਾ।
ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਸਮੇਂ ਰੌਚਕਿਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਲੇਖਕ ਦਾ ਮੀਰੀ ਗੁਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਵਿਚ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦੇ ਉਸਤਾਦ/ਟੀਚਰ ਨੇ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਭੂਮਿਕਾ ਵਜੋਂ ਲਿਖ ਕੇ ਲੇਖਕ ਦੀ ਹੌਸਲਾ ਅਫ਼ਜ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ, ਮਾਸਟਰ ਸਕੱਤਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਔਜਲਾ ਯੂ.ਐਸ.ਏ. ਨੇ ਵੀ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਲੇਖਕ ਦੇ ਉੱਦਮ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਹੇਮਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਾਹ-ਦਸੇਰੇ ਵਜੋਂ ਮਾਰਗ-ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ।

-ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-24040

ਦਾਸਤਾਨ-ਏ... ਗ਼ਦਰੀ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਭਾਨ ਸਿੰਘ
ਲੇਖਕ : ਬਲਬੀਰ ਲੌਂਗੋਵਾਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਗ਼ਦਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਟਰੱਸਟ (ਰਜਿ.), ਸੁਨੇਤ (ਲੁਧਿਆਣਾ)
ਮੁੱਲ : 100 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 101
ਸੰਪਰਕ : 98153-17028

ਲੇਖਕ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵੱਲ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਸਮੀਖਿਆ ਲਈ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਇਹ ਉਸ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਪੁਸਤਕ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਇਹ ਤੱਥ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਤਰ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੀ ਆਪਣੀ ਉਪਜ ਤਾਂ ਬੱਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨ ਦੀ ਬਾਕਮਾਲ ਕਲਾ ਹੈ। ਗ਼ਦਰੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਸੁਨੇਤ ਪਿੰਡ ਦਾ ਜੰਮਪਲ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ 'ਘੋੜ ਸਵਾਰ' ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। 1913 'ਚ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 1914 ਵਿਚ 173 ਜੁਝਾਰੂ ਫੌਜੀ ਫੜੇ ਗਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਬਾਬਾ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਵੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ 24 ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਤੇ 27 ਨੂੰ ਕਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਬਾਬਾ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਤੋਂ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਪਿੰਜਰੇ 'ਚ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਆਖ਼ਿਰ 2 ਮਾਰਚ, 1918 ਨੂੰ ਇਹ ਜੁਝਾਰੂ ਯੋਧਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀ ਗਿਆ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਪੁਸਤਕ ਸੈਲੂਲਰ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਨਾਇਕ ਵਿਚੋਂ ਪੰਨਾ 163 ਤੋਂ 167 ਤੱਕ ਗ਼ਦਰੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲਾ ਪਾਠ 'ਚੋਂ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਤਸੀਹਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਠਕ ਦੇ ਲੂ-ਕੰਡੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਲੇਖਕ ਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਵੀ ਬਾਕੀਆਂ ਵਾਂਗ ਨਿੱਠ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਨਿਵੇਕਲੇ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਲਈ ਲੇਖਕ ਵਧਾਈ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।

-ਡੀ. ਆਰ. ਬੰਦਨਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 94173-89003

ਗੁਰਬਾਣੀ ਲਿਪੀ ਗੁੱਝੇ ਭੇਦ
ਲੇਖਕ : ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 300 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 168
ਸੰਪਰਕ : 99157-20743

ਹਥਲੀ ਪੋਥੀ ਵਿਚ ਸ. ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਦੇ ਕੁਝ ਨਿਰਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਇਧਰ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ 'ਗੁਰੂ' ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਨੇ 1708 ਈ. ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਾਅਰਫਤ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦਾ ਅਭਿਸ਼ੇਕ 'ਗੁਰੂ' ਵਜੋਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ ਪ੍ਰਥਮ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ 'ਗੁਰੂ ਪਦ' ਨਾਲ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਪਰੰਤ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਨੇ 'ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ' ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਉਪਰ ਨਿਰੰਤਰ ਪਹਿਰਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਸ. ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੁਝ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਰਹੱਸ ਲੱਭ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਗਵਾਈ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਿੰ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤਲਵਾੜਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਅਭਿਲਾਖੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਹਥਲੀ ਪੋਥੀ ਵਿਚ ਔਂਕੜ-ਅੰਤ, ਸਿਹਾਰੀ-ਅੰਤ ਅਤੇ ਮੁਕਤਾ-ਅੰਤ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਿਆਕਰਣਿਕ ਜੁਗਾਉ ਅਤੇ ਸੰਰਚਨਾ ਬਾਰੇ ਸੁਚੱਜੀ ਤੇ ਸੁਖੈਨ ਚਰਚਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਨਾਂਵ-ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ 'ਜੈਂਡਰ' ਅਤੇ 'ਵਚਨ' ਸੰਬੰਧੀ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਕੀ ਰੂਪ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਥੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਚੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਕਿਰਤਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਯੋਗਾਤਮਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਜੁਗਤ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਲਿਖਤ ਦੌਰਾਨ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਹੀਂ ਵਰਤੀ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਉੱਪਰ ਡਟ ਕੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਨੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਆਕਰਣਿਕ, ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਪਰਿਪੇਖ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੁਆਰਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਰਥ-ਬੋਧ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੂਹ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਸਰਦਾਰ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਦੇ ਇਸ ਸੁਹਿਰਦ ਯਤਨ ਦੀ ਸ਼ੋਭਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਸਾਬਾਸ਼!

-ਬ੍ਰਹਮ ਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ
ਮੋਬਾਈਲ : 98760-52136

ਗੁਰਬਾਣੀ ਚਿੰਤਨ
ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਦਨ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਮਾਣਾ
ਭੇਟਾ : 450 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 290
ਸੰਪਰਕ : 99588-31357

ਹੱਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਕਰਤਾ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸਥਾਪਤ ਤੇ ਕਾਫੀ ਮਾਨ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਚਰਚਿਤ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਅਲੋਚਨਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਚੰਗਾ ਨਾਂਅ ਹੈ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਲੋਚਨਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਦਰਜਨਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਹਨ। ਕਾਵਿਤਾ, ਕਹਾਣੀ, ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ, ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਜੀਵਨੀਆਂ ਤੇ ਫਖ਼ਰਯੋਗ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਦਰਜਨਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟਰੱਸਟ ਇੰਡੀਆਂ ਨਵੀਂ ਦਿਲੀ ਸੰਪਾਦਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਅ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ 'ਬੱਦਨ' ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੇਤਰ ਧਰਮ ਤੇ ਧਰਮ ਵਿਗਿਆਨ ਹੈ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਹਿਬਾਨ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪਾਸਾਰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ 18 ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ 'ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਸਤਿ ਸੰਗਤ ਦਾ ਸੰਕਲਪ, ਸੁਖਮਨੀ-ਰਸ-ਮੀਸਾਂਸਾ, ਗੁਰਬਾਣੀ-ਰਾਜਸੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਸੰਗਿਕਤਾ, ਦਲ ਭੋਜਨ ਗੁਰ ਸੂਰਮਾ ਵਡ ਜੋਧਾ ਬਹੁ ਪਰਉਪਕਾਰੀ, ਅੱਠਵੀਂ ਨਾਨਕ ਜੋਤਿ-ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ-ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਖ਼ਾਲਸਾ ਮੇਰੋ ਰੂਪ ਹੈ ਖਾਸ, ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼, ਸਮਕਾਲੀ ਸਮਾਜ ਤੇ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ, ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਅਗਰਦੂਤ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ, ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਬਾਣੀ ਦਾ ਸਮਾਜਕ ਸੰਦਰਭ, ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ਼ ਫਰੀਦ ਬਾਣੀ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਪੱਖ, ਭਗਤ ਸਧਨਾ ਜੀ, ਸੇਵਾ ਦਾ ਗੁਰਮਤਿ ਸੰਦਰਭ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਆਦਰਸ਼ ਮਨੁੱਖ-ਗੁਰਮੁਖ ਆਦਿ। ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਭਗਤੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੋਢੀ ਸਨ। ਉਹ ਵਾਰਕਰੀ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇ ਦੀ ਵਿੱਠਲ ਭਗਤੀ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਸਾਧਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਨਾਮ-ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਨਿਰਗੁਣ ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਅਵਧਾਰਨਾ ਵਾਲੇ ਵੇਦਾਂਤ-ਗੁਰਮਤਿ ਮਤ ਦੇ ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ' ਨੂੰ ਆਪਣਾਉਣ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਨੈਤਿਕ ਧਾਰਮਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਸਤ ਮੌਲਾ ਤੇ ਬ੍ਰਹਮਗਿਆਨੀ'' ਸੰਤ ਸਨ। ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਪ੍ਰਭੂ ਲਈ ਜੋ ਨਾਂ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਹਨ, ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ: ਬੀਠਲ, ਬੀਠੁਲਾ, ਬਾਪ ਬੀਠੁਲਾ ਦੇਵ, ਦੇਵਾ, ਸੁਆਮੀ, ਕੇਸ਼ਵ, ਕੇਸ਼ੋ ਰਾਮ, ਰਾਮ ਸਨੇਹੀ, ਰਾਮਾ, ਪ੍ਰਭੂ, ਦੁਲਹ ਪ੍ਰਭੂ, ਰਾਜਾ ਰਾਮ, ਗੋਬਿੰਦ, ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਇ, ਬ੍ਰਹਮ, ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ, ਬ੍ਰਹਮਜੋਤੀ, ਤੱਤ, ਪਰਮਤੱਤ, ਮੁਰਾਰੀ, ਗੋਪਾਲ, ਗੁਪਾਲ, ਗੋਪਾਲ ਰਾਇ, ਸ੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ, ਗੋਸਾਈਂ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ, ਸਿਆਮ, ਕੇਸੋ ਸਾਂਵਲੀਓ, ਬੀਠੁਲਾਇ, ਜਾਦਮ ਰਾਇਆ, ਪਤਿਤ ਮਾਧਉ, ਦੀਨ ਕਾ ਦਇਆਲ ਮਾਧੋ, ਠਾਕੁਰ, ਹਰਿ, ਖਸਮ, ਰਮਈਆ, ਰਾਮਈਆ, ਬੇਢੀ (ਬਢਾਈ), ਪ੍ਰਾਣ ਆਧਾਰ, ਨਾਰਾਇਣ, ਸ੍ਰੀ ਨਾਰਾਇਣ, ਅਲਖ, ਨਿਰੰਕਾਰ, ਨਿਰੰਜਨ, ਕਵਲਾਪਤੀ, ਕਰੀਮਾਂ, ਰਹੀਮਾਂ, ਅਲਾਹ, ਗਨੀ, ਖੁਦਾਇ, ਪਾਤਿਸਾਹ, ਸਾਂਵੇਲ ਬਰਨਾ, ਅਨੰਤਾ, ਗੁਰਦੇਵ, ਨਰਹਰੀ, ਸ੍ਰੀਰੰਗ, ਸਚਿਨਾਇ, ਭਗਵਾਨ, ਅੰਤਰਯਾਮੀ, ਜਗਜੀਵਨ, ਅਕਲ ਪੁਰਖ, ਨਰ ਸਿੰਘ, ਅਭੈ ਪਦ ਦਾਤਾ, ਅਤਿਭੁਜ, ਸੰਖ ਚਕ੍ਰ ਮਾਲਾ ਤਿਲਕੁ ਬਿਰਾਜਿਤ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਸੰਕਲਿਤ ਨਾਮਦੇਵ ਬਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਲਏ ਗਏ ਹਨ, ਮਰਾਠੀ ਅਭੰਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਂਅ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਨੀਝ ਨਾਲ ਤੱਕਿਆਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਮਦੇਵ ਲਈ ਸਰਗੁਣੀ ਤੇ ਨਿਰਗੁਣੀ ਨਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਾ ਕਿਸੇ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਿੱਚ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਲਕੀਰਾਂ ਖਿੱਚਣ ਦਾ ਜਤਨ ਹੀ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਗਤੀ ਭਾਵ ਦੇ ਆਵੇਸ਼ ਵਿਚ ਜਾਂ ਸਮੇਂ, ਸਥਾਨ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਜਿਹੜਾ ਨਾਂਅ ਵਧੇਰੇ ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ ਉਹੋ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਗੁਰਮਤਿ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਹੋਵੇਗੀ।

-ਦਿਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98148-98570

ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਪੰਛੀ ਚੰਗੇ
ਲੇਖਕ : ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਬਿੰਦੀ ਪੰਧੇਰ'
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 175 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 92
ਸੰਪਰਕ : 95011-45039

ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ 'ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਪੰਛੀ ਚੰਗੇ' ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਬਿੰਦੀ ਪੰਧੇਰ' ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਪੁਸਤਕ ਸੰਬੰਧੀ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦੇਣਾ ਉੱਚਿਤ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਪਰ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪਾਠ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦਿਆਂ ਪਾਠਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸਹਿਜ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਹਜ ਵੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਭਾਰਨ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨਣ ਦਾ ਹੁਨਰ ਵੀ:
ਪੱਥਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਖਾਣ ਨੂੰ ਅੰਨ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ,
ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਖੋਹ ਖੋਹ ਖਾਂਦੈ ਅੰਨ ਬੰਦਾ ਧਰਮਾਤਮਾ।
ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਬਿੰਦੀ ਪੰਧੇਰ' ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ ਘਰ ਕੇਵਲ ਇੱਟਾਂ, ਸੀਮਿੰਟ ਜਾਂ ਰੇਤੇ-ਬਜਰੀ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਉਸ ਘਰ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਵੱਖਰੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਘਰ ਵੀ ਸਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦੁਖੀ ਅਤੇ ਸੁਖੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਉਤਰਾਅ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਾਅ ਵਿਚ ਘਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਕਸੁਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਘਰ ਅਤੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿਚਲੀ ਸੂਖਮ ਤੰਦ ਬਾਰੇ ਵੀ ਉਹ ਬੜੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ:
ਪੰਛੀ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ 'ਆਲ੍ਹਣਾ'
ਘਰ ਤੁਹਾਡਾ,
ਛੱਡ ਕੇ ਘਰ ਤੁਸੀਂ 'ਆਲ੍ਹਣਾ'
ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋ ਜਦ ਕਿਧਰੇ।
ਇਹ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਵਿਕਤਾ ਦਾ ਹੀ ਹਾਸਿਲ ਹੈ ਕਿ ਖੂਹ, ਖੇਤੀ, ਚਰਖੇ ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਾਡੀ ਬੋਲਚਾਲ ਵਿਚੋਂ ਗੁਆਚ ਚੁੱਕੇ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੈਂਕੜੇ ਸ਼ਬਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਤੁਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਾਨੂੰ ਸਾਡੇ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੁਝ ਨਿੱਕੀਆਂ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਟੁਕੜੀਆਂ ਵੀ ਹਨ, ਜੋ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿਚ ਬੜੇ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਅਹਿਮ ਪ੍ਰਵਚਨ ਸਮੋਈ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਹਿਤਕ ਸਫ਼ਰ ਵਿਚ ਅਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹੋਰ ਮਿਆਰੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁਰਜ਼ੋਰ ਸਵਾਗਤ ਹੈ।

-ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98146-28027

ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸੂਰਜ
ਲੇਖਕ : ਸੁਰਿੰਦਰ ਮਕਸੂਦਪੁਰੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 127
ਸੰਪਰਕ : 99187-10234

ਵੇਦਨਾ, ਹੂਕ, ਦੁਮੇਲ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਅਕਵਿਤਾ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਰਚੇਤਾ ਸੁਰਿੰਦਰ ਮਕਸੂਦਪੁਰੀ 'ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸੂਰਜ' ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਦੂਜੀ ਛਾਪ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕਾਵਿ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦੇਣ ਲਈ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਮਹਿਮਾ, ਸ਼ਕਤੀ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਸੰਦਰਭ 'ਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸਿਰਜਣੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਦੌੜਾਕ ਹੈ ਕਿ ਕਦੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰਦਾ ਤੇ ਉਥੋਂ ਮਨ-ਭਾਉਂਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਾਵਿਕ-ਰੂਪਾਂਤਰ 'ਚ ਬਦਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ 'ਚ ਲਾਸਟ ਰਾਈਡ, ਜਾਗਦੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਿਲਦਿਆਂ (ਅਮਰੀਕਾ) ਅਤੇ ਆਈ ਐਮ ਲੌਸਟ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਸੱਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ : 'ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੀ ਕਵਿਤਾ, ਇਹ ਬੰਦਗੀ ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ।' ਹੋਰ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ 'ਕਲਮ ਕਵੀ ਦੀ' ਅਤੇ 'ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਜਨਮ' ਕਾਫ਼ੀ ਹਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣ ਦੀ ਵੀ ਤਲਬ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ 'ਤਲਖ ਤਜਰਬਾ' ਅਤੇ 'ਰੂਹ ਦੀ ਗੱਲ' ਕਵਿਤਾਵਾਂ। ਮਕਸੂਦਪੁਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨਾਲ ਗੁਫ਼ਤਗੂ ਕਰਨੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਦ੍ਰਿਸ਼-ਵਰਣਨ ਚਿਤਰਨੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਮੁਹੱਬਤ 'ਚ ਕੁਦਰਤ ਵਸਦੀ। ਅੱਜ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਕੁਦਰਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਡੰਬਨਾ ਦੀ ਰੁੱਤ ਨੂੰ ਉਹ ਕਦੇ ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ, ਪਵਨ ਗੁਰੂ, ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਕਾਰਜਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਵਾਪਰਦੇ ਅਣਸੁਖਾਵੇਂ ਹਾਲਾਤ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ, ਕੋਰੋਨਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਰੂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪੱਲੂ ਫੜਦੀਆਂ ਹਨ। 'ਆਓ ਦੋਸਤੋ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਕਰੀਏ, ਜੀਵਨ ਚਿੰਤਨ-ਮੰਥਨ ਕਰੀਏ', 'ਮੈਂ, ਮਾਂ ਤੇ ਕਵਿਤਾ' ਬੜੀ ਮੁਹੱਬਤੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ। 'ਪਿਆਰ ਦਾ ਪੈਗਾਮ' ਕਵਿਤਾ ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦੀ : ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ, ਕੱਪੜੇ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ, ਘਰੋਂ ਬੇਘਰ ਹੋਵੇ ਨਾ ਕੋਈ।' 'ਬੀਹੀ 'ਚ ਬਲਦੀ ਬੱਤੀ' ਕਵਿਤਾ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਕਵਿਤਾ 'ਬੀਹੀ ਦੀ ਬੱਤੀ' ਯਾਦ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇੰਝ ਹੀ 'ਤਿੜਕੇ ਘੜੇ ਦਾ ਪਾਣੀ' ਕਵਿਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਅਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਬਿੰਦਰਖੀਆ ਦੇ ਗੀਤ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਾਉਂਦੀ। 'ਮੈਂ ਪਿੰਡ ਬੋਲਦਾ' ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਦੁਖਾਂਤ ਤੇ ਸੰਤਾਪ ਨੂੰ ਬੜੀ ਡੂੰਘੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ : 'ਮੇਰੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਇਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੁੱਤਰ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੈ, ਦੂਸਰਾ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਰਿਆ 'ਚ ਹੜ੍ਹਿਆ ਹੈ।' ਮਕਸੂਦਪੁਰੀ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ਾਇਰੀ ਸਮਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨੀ ਸੁਰ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਵਕਤ ਦੀਆਂ ਵੰਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸੂਰਜ ਉਦੈ ਹੋਣ ਦੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਹੈ। 'ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਬਨਾਮ ਮਾਂ ਦਿਵਸ' ਉਸ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਸੰਵੇਦਨਾ ਨਾਲ ਓਤ-ਪੋਤ ਹੈ। 'ਰੁੱਖ ਤੇ ਮਨੁੱਖ' ਚੰਗਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹ ਸ਼ਾਇਰੀ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਸੁਹਜ, ਬਰਾਬਰਤਾ ਤੇ ਚੰਗੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਹੋਣੀ ਲਈ ਬੰਦਗੀ ਹੈ।

-ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾਊਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98151-23900

ਨਜ਼ੀਰਾ ਬੇਗ਼ਮ
ਨਾਟਕਕਾਰ : ਮੋਹੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਲਿਟਰੇਚਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 63
ਸੰਪਰਕ : 85690-63627

'ਨਜ਼ੀਰਾ ਬੇਗਮ' ਮੋਹੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਚਿਆ ਨਾਟਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ 'ਤਪੱਸਿਆ' ਅਤੇ 'ਨਜ਼ੀਰਾ ਬੇਗਮ' ਦੋ ਨਾਟਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਟਕ ਅਜੋਕੀ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਉੱਥਲ-ਪੁੱਥਲ ਨੂੰ ਬੜੇ ਯਥਾਰਥਮਈ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਾਟਕਕਾਰ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨਾਟਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਵਾਦ ਨੂੰ ਵੀ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸੱਚ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਜਿੰਨਾ ਵਧੀਆ ਰੋਲ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਰੰਗਮੰਚ ਅਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਹੋਰ ਕੋਈ ਵਿਧਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨਾਟਕਾਂ ਨੂੰ ਕਈ-ਕਈ ਵਾਰੀ ਰੰਗਮੰਚ ਉੱਪਰ ਸਫ਼ਲਤਾ ਸਹਿਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ 'ਤਪੱਸਿਆ' ਨਾਟਕ ਵਿਚ ਬੜੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਮਾਪੇ ਆਪਣੀ ਜੱਦੀ ਪੁਸ਼ਤੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਮੋਟੀ ਰਕਮ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਇਕਲੌਤੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਘੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜਾ ਕੇ ਮਿਹਨਤ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਜਨਮੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਔਲਾਦ ਪੰਜਾਬ, ਪੰਜਾਬੀ, ਪੰਜਾਬੀਅਤ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ, ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੀ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਪਿੱਛੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਰਹਿ ਗਏ ਬੇਬੇ ਬਾਪੂ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿਚ ਇਕੱਲਤਾ ਦਾ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਿਹਾਰ ਤੋਂ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਨ ਆਇਆ ਰਾਮਪਾਲ ਰਾਮੂ ਅਤੇ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਵੀਹ ਸਾਲ ਸੀਰੀ ਰਲਿਆ ਰਿਹਾ ਨਾਜਰ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾ ਕੇ ਮਾਸਟਰਨੀ, ਡਾਕਟਰਨੀ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ 'ਨਜ਼ੀਰਾ ਬੇਗਮ' ਨਾਟਕ ਵਿਚ ਮੋਹੀ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਵਾਦ ਨੂੰ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦ ਤੋਂ ਹਾਰਦੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਇਹ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਮੋਹੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਟਕ ਰੰਗਮੰਚ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸਫ਼ਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ 'ਨਜ਼ੀਰਾ ਬੇਗਮ' ਨਾਟਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸੁਹਿਰਦ ਪਾਠਕ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਗਾਰਾ ਦੇਣਗੇ।

-ਡਾ. ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਸਕਰੌਦੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 84276-85020

ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼
ਲੇਖਕ : ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਸਹੋਤਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਭਾਰਤੀਆ ਵਾਲਮੀਕਿ ਸਭਾ (ਰਜਿ.)
ਮੁੱਲ : 501 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 94
ਸੰਪਰਕ : 99154-78300

'ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼' ਸੰਨ 2023 ਤੱਕ ਦੇ ਵਾਲਮੀਕਿ ਸਭਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਭਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਸਹੋਤਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਮੁਕਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕੀਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਹੈ। ਨਾਲ਼ ਹੀ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਦਾ ਬਿਓਰਾ ਹੈ ਜੋ ਲੇਖਕ ਵਲੋਂ ਵਾਲਮੀਕਿ ਅਤੇ ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਵਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ 35 ਪਾਠਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਵਿੱਦਿਆ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਸਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਗੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਸਿਵਲ ਸਕੱਤਰੇਤ ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਤੋਂ ਗੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਿਆਂ ਲੇਖਕ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਲੀਡਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਮਨਵਾਉਣ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਕਦੀ ਕੋਈ ਮੰਗ ਪੱਤਰ ਅਤੇ ਕਦੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਵਾਲਮੀਕਿ ਅਤੇ ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੰਡਤ ਬਖ਼ਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਵੀ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਸਹੋਤਾ ਵਲੋਂ ਆਪਣਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਵਾਲਮੀਕਿ ਸਭਾ ਦਾ ਸੌ ਸਾਲਾ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਨੋਰਮਾ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਐਕਟ ਪਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ 12.5 ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਸਹੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਸਭਾ ਦਾ ਸੌ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵੀ ਕਲਮਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਭਾ ਦੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਾਹਿਬਾਨ ਬਾਬੂ ਗੰਡੂ ਦਾਸ, ਬਾਬੂ ਚੂਨੀ ਲਾਲ ਥਾਪਰ, ਚੌਧਰੀ ਡੋਗਰ ਰਾਮ, ਪੰਡਤ ਬਖ਼ਸ਼ੀ ਰਾਮ, ਭਗਤ ਗੁਰਾਂਦਾਸ ਹੰਸ, ਮਾਸਟਰ ਗਿਆਨ ਚੰਦ ਅਤੇ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਸਹੋਤਾ ਵਲੋਂ ਕੀਤੇ ਉਪਰਾਲੇ ਵੀ ਕਲਮਬੱਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕੁਝ ਵਾਲਮੀਕਿ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਇਸ ਸਭਾ ਦਾ ਅਹਿਮ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

-ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਰਾਣਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98728-87551

ਸ਼ੁਭ ਕਰਮਨ
ਲੇਖਕ : ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਢੁੱਡੀਕੇ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : 5 ਆਬ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 95
ਸੰਪਰਕ : 94178-55876

ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਵਲ, ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਕਾਲੀ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ, ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਇਸ ਨੂੰ ਗਲਪ ਕਲਾ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਵਲਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਹਿਤ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਢੁੱਡੀਕੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਨਾਵਲ 'ਸ਼ੁਭ ਕਰਮਨ' ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਕਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲਿਖਤਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਵਲ ਦਾ ਨਾਇਕ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਮੁਖੀ ਸੂਰਬੀਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਹੈ। ਪਿਛੋਕੜ ਵਿਚ ਅਹਿਮਦਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੇ ਭਾਰਤ ਉਤੇ ਕੀਤੇ ਹਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰਦਿਆਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹਾਦਰ ਸਿੱਖਾਂ ਵਲੋਂ ਟੱਕਰ ਲੈਂਦਿਆਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਜੂਝ ਮਰਨ ਦੀ ਰੂਹ ਭਰ ਦਿੱਤੀ। ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ ਜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਰਸੇ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਨਾਵਲ ਦੇ ਇਸ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲੇਖਕ ਨੇ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ, ਨਵਾਬ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ, ਮਤਾਬ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ, ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਮਾੜੀ, ਜ਼ਕਰੀਆ ਖ਼ਾਨ, ਮੀਰ ਮੰਨੂੰ, ਅਦੀਨਾ ਬੇਗ, ਚੜ੍ਹਤ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਾਤਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਵਾਈ ਹੈ। ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹਾਹਾਕਾਰ ਮਚ ਗਈ। ਖ਼ਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਦੋ ਦਲ (ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਤੇ ਤਰਨਾ ਦਲ) ਬਣਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਭਤੀਜੇ ਭਾਈ ਅਘੜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਬਦੁਲ ਰੱਜਾਕ ਤੇ ਕਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਕੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈ ਲਿਆ। ਨਾਦਰਸ਼ਾਹ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਭਾਰੀ ਕਤਲੇ-ਆਮ ਤੇ ਲੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਉਤੇ ਤੀਰਾਂ ਦੀ ਵਰਖਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਗਦੜ ਮਚ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਮਤਾਬ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ ਤੇ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੱਸਾ ਰੰਗੜ ਦਾ ਸਿਰ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਬੀਰਤਾ ਭਰਪੂਰ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੇ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਲੇਖਕ ਦਸਦਾ ਹੈ ਕਿ 20 ਅਕਤੂਬਰ, 1783 ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੇਟ ਦਰਦ ਦੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਹ ਮਹਾਨ ਸਪੂਤ, ਸੂਬਰੀਰ ਯੋਧਾ, ਅਦੁੱਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਤੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਤਰਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਪਿਛੋਂ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਅੱਜ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਾਸਾਨੀ ਵਿਰਸੇ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਇਕ ਵਡਮੁੱਲੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਛਪਾਈ ਅਤੇ ਦਿੱਖ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਹੈ। ਪਰੂਫ਼ ਰੀਟਿੰਗ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਇਕ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਪੰਨਾ 18 ਉਤੇ 'ਵਾਰ ਦੀਏ ਸੁੱਤ ਚਾਰ' ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ 'ਵਾਰ ਦੀਏ ਮੁਠ ਚਾਰ' ਛਪ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੇਖਕ ਵਲੋਂ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਵਲ ਲਿਖਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਪ੍ਰਸੰਸਾਯੋਗ ਹੈ।

-ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੂਰੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 93573-24241

ਭੂਤਾਂ ਦੇ ਸਿਰਨਾਵੇਂ
ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗੇਆਣਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਲੋਕਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 120
ਸੰਪਰਕ : 98781-17285

ਚਿੰਤਕ ਤੇ ਲੇਖਕ ਡਾ. ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗੇਆਣਾ ਵਿਅੰਗ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਇਕ ਜਾਣਿਆ-ਪਹਿਚਾਣਿਆ ਚਰਚਿਤ ਨਾਂਅ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਸੇਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ 3 ਵਾਰਤਕ ਵਿਅੰਗ ਪੁਸਤਕਾਂ, 4 ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ-ਕਾਵਿ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਇਕ ਪੁਸਤਕ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਰਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਬਾਲ ਨਾਵਲ 'ਭੂਤਾਂ ਦੇ ਸਿਰਨਾਵੇਂ' ਲੈ ਕੇ ਲੋਕ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ਪਾਖੰਡਵਾਦ, ਟੂਣੇ ਟਾਮਣਾਂ ਦੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਜਾਲ ਨੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤ ਵਿਚ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਕੋਹੜ ਨੂੰ ਧੋਣ ਲਈ ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਾਲਾਘਾਯੋਗ ਬੀੜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਵਲੋਂ ਨਾਵਲ ਨੂੰ 8 ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਖ਼ੀਰ ਤੱਕ ਇਕ 'ਲਾਜੋ' ਨਾਂਅ ਦੀ ਬਿਰਧ ਮਾਤਾ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਾਤਾਂ ਪਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭੂਤਾਂ, ਪ੍ਰੇਤਾਂ, ਵਹਿਮਾਂ-ਭਰਮਾਂ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੋਚ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦਾ ਬਾਕਮਾਲ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਅੰਦਰਲੇ ਕਈ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਜਦੋਂ ਭੂਤਾਂ, ਪ੍ਰੇਤਾਂ, ਪਾਖੰਡੀ ਤਾਂਤਰਿਕਾਂ ਦਾ ਪਰਦਾ ਫਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਜਿਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਅੰਦਰ ਇਕਦਮ ਚੇਤਨਤਾ ਬਾਰੇ ਹੈਰਾਨਗੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਾਲ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਿਆਂ ਨਾਲ ਖਿੜ ਖਿੜ ਕਰਕੇ ਹੱਸਣ ਲਈ ਵੀ ਖ਼ੂਬ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਅੰਦਰ ਰੌਚਿਕਤਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲੇਖ਼ਕ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਦਾ ਢੰਗ ਵਧੀਆ ਤੇ ਸਰਲ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿਚ 'ਤਾਈ ਨਿਹਾਲੀ' ਅਤੇ 'ਤਾਇਆ ਨਰੈਣਾ' ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਸਿਰਜੇ ਗਏ ਹਨ। ਨਾਵਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ 'ਰੋਹੀ ਵਾਲਾ ਖੂਹ' ਅਤੇ 'ਤ੍ਰਿਵੈਣੀ' ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨੀ ਲਾਭ, ਭਾਗ ਦੋ ਵਿਚ 'ਭੂਤਾਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ', 'ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਸੁਫ਼ਨਾ', ਭਾਗ ਤਿੰਨ ਵਿਚ 'ਪੱਥਰ ਦਾ ਆਨਾਂ', ਭਾਗ ਚਾਰ ਵਿਚ 'ਸ਼ਰਾਧ', 'ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ', ਭਾਗ ਪੰਜ ਵਿਚ 'ਔਂਤਰਾ ਬਾਬਾ', 'ਗੋਲਕ ਬਾਬੇ ਦੀ', ਭਾਗ ਛੇ ਵਿਚ 'ਚੌਕੀ ਇੰਚਾਰਜ', ਭਾਗ ਸੱਤ ਵਿਚ 'ਰਾਸ਼ੀਫਲ', ਭਾਗ ਅੱਠ ਵਿਚ 'ਪੁੱਠੇ ਪੈਰਾਂ ਵਾਲੀ ਭੂਤ', ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਾਬਲੇ ਤਾਰੀਫ਼ ਮੁੱਲਵਾਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲੇਖਕ ਵੱਲੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਸਾਧ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਘੋਲ ਕੇ ਪਿਲਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤਵੀਤਾਂ ਦੀ ਅਤੇ ਸਵਾਹ ਦੀਆਂ ਪੁੜੀਆਂ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਢੁੱਕਵੇਂ ਵਿਸਥਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਘਰੇਲੂ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਸ਼ੂ, ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਵਹਿਮ-ਭਰਮ ਬਾਰੇ ਵਾਰਤਕ ਅਤੇ ਕਾਵਿ ਚਿੱਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਵਲੋਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਕਰਮ ਕਾਂਡਾਂ ਦਾ ਪਰਦਾਫ਼ਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿਚਲੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਫਿਲਮਾਂਕਣ ਯੋਗ ਵੀ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਅੰਦਰ ਸੱਚ ਲਿਖਣ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਪੜ੍ਹਨਯੋਗ ਅਤੇ ਸਾਂਭਣਯੋਗ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਡਾ. ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗੇਆਣਾ ਦੇ ਇਸ ਬਾਲ ਨਾਵਲ 'ਭੂਤਾਂ ਦੇ ਸਿਰਨਾਵੇਂ' ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿਚ ਭਰਪੂਰ ਸਵਾਗਤ ਹੋਵੇਗਾ।

ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਣਮਾਲਾ
ਸੰਪਾਦਕ : ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਬਰੇਟਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 80
ਸੰਪਰਕ : 94786-35500

ਸਮੀਖਿਆ ਅਧੀਨ ਪੁਸਤਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਮਾਰਟ ਸਕੂਲ ਕੁਲਰੀਆਂ (ਮਾਨਸਾ) ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਬਰੇਟਾ ਨੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਸਕੂਲੀ ਵਿਦਿਆਥੀਆਂ ਦੇ ਕੋਮਲ ਹਿਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਮਾਹੌਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤੋਤਲੀਆਂ ਵੇਦਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਹਾਅ ਟੁੱਟੇ-ਫੁੱਟੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਵਹਿਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਏਸੇ ਸੋਚ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਰੁਚੀਆਂ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਲੈ ਕੇ ਬਾਲਾਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਿਆਰੀ ਅਤੇ ਨਿਆਰੀ ਪੁਸਤਕ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਚੌਵੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਗੀਤ ਪੰਜ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਛੇ ਵਾਰਤਕ ਲਿਖਤਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਸ਼ੇ ਆਪਣੇ ਆਸੇ-ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਭਾਵ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਲਏ ਹਨ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਭਾਸ਼ਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਰਲ ਠੇਠ ਅਤੇ ਬਾਲਾਂ ਦੇ ਹਾਣ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਫੇਰ ਵੀ ਸਾਰੇ ਬਾਲ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਚੰਗੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਗੀਤ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਵਾਰਤਕ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਚੰਗੀਆਂ ਗੀਤ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਉੱਥੇ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਵੀ ਸਿਖਿਆਦਾਇਕ ਕੱਢਿਆ ਹੈ ਵਾਰਤਕ ਵਿਚ ਵਾਰਤਕ ਵਾਲੇ ਗੁਣ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਚੰਗੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਬਣਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ੁਭਾਵਨਾਵਾਂ ਛੁਪੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਅਭਿਆਸ ਅਤੇ ਤਜਰਬੇ ਨਾਲ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਆਵੇਗੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਟੀਮ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅੰਦਰ ਛੁਪੀ ਸਿਰਜਣਾਤਿਮਕ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਜਗਦੀਸ਼ ਰਾਏ ਕੁਲਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਾਹਿਤਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਖੇਡਾਂ, ਸਕਾਊਟਿੰਗ, ਐਨ.ਐੱਸ.ਐੱਸ. ਅਤੇ ਰੈਡਕਰਾਸ ਆਦਿ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਪੂਰੀ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਉਭਰਦੇ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਇਕ ਕਿਤਾਬ 'ਤਾਰੇ ਕਰਨ ਇਸ਼ਾਰੇ' ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਚਿੱਤਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਾਲਾਂ ਦਾ ਜਿੱਥੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਥੇ ਸੁਭਾਵਕ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਬਰੇਟਾ, ਅਧਿਆਪਕ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਰਾਏ, ਕੇਵਲ ਧਰਮਪੁਰਾ, ਕੁਲਜੀਤ ਪਾਠਕ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਕ ਦਿਲਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਸਾਰੇ ਹੀ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਮੁਬਾਰਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਬਾਲਾਂ ਅੰਦਰ ਛੁਪੀ ਵਿਲੱਖਣ ਕਲਾ ਨੂੰ ਉਜਗਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਿਹਨਤੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਾਲਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰੋਲ ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਲਾ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਬੀਜੇ ਬੀਜ ਵਾਂਗਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੇ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਉਸ ਬੀਜ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਵਾਤਾਵਰਨ, ਪਾਣੀ, ਖਾਦ ਆਦਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਾਏ ਅਤੇ ਗੋਡੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬੀਜ ਪੂਰਾ ਪੌਦਾ ਬਣ ਕੇ ਖਿਲਰਦਾ ਅਤੇ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਮਨ ਭਾਉਂਦਾ ਫਲ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਕਿਸਾਨ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀ ਕਰ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਓਹੀ ਬੀਜ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰਲ ਕੇ ਇਕ ਦਿਨ ਮਿੱਟੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

-ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਤਲਵੰਡੀ ਕਲਾਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 94635-42896

ਦਿਲ ਤਰੰਗ
ਕਵੀ : ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲਾਂਬੜਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਗੋਰਕੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 128
ਸੰਪਰਕ : 92177-90689

'ਦਿਲ ਤਰੰਗ' ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲਾਂਬੜਾ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਪਿਆਰ ਦੀ ਰਬਾਬ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਮੇਰੀ ਯੂਰਪ ਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਯਾਤਰਾ (ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ) ਲਿਖ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਕਿੱਤੇ ਵਜੋਂ ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸਮਾਜਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨਾਲ ਗੂੜ੍ਹੀ ਸਾਂਝ ਪਾਉਂਦਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਦਿਲ ਤਰੰਗ ਦਾ ਭਾਵ ਹੀ ਦਿਲ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਜੋ ਮਾਨਵੀ ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ ਨੇ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਸਵੈਕਥਨ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ 'ਦਿਲ ਤਰੰਗ' ਵਿਚਲੀਆਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਈ-ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿਚ ਛਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਆਰੰਭਕ ਭਾਗ ਵਿਚ ਕਵੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ, ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਿਰਜਣਾ, ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਛੋੜਾ, ਸਾਕਾ ਸਰਹੰਦ, ਸਰਬੰਸਦਾਨੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ, ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ ਆਦਿ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਾ ਮੇਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਰੁੱਤਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਲੋਕ ਕਾਵਿ ਰੂਪ 'ਜਾਗੋ' ਬੜੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਹੈ।
ਚਿੱਟੇ ਨੇ ਜਦ ਜਾਲ ਵਿਛਾ ਲਏ
ਲੋਕਾਂ ਗੱਭਰੂ ਪੁੱਤ ਗਵਾ ਲਏ
ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੋਟ ਬਣਾ ਲਏ,
ਹੁਣ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਹਿਰੇ ਲਾ ਲਏ।
ਨੱਥ ਨਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾ ਲਓ,
ਬਈ ਹੁਣ ਜਾਗੋ ਆਈ ਆ....
ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕਵੀ ਨੇ ਗੀਤ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਲੋਕ ਰੰਗ ਬੋਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ:-
ਪੁੜੀਆਂ ਪੁੜੀਆਂ ਪੁੜੀਆਂ
ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਨਾ ਮਾਰੋ, ਨਾ ਮਾਰੋ ਬਈ ਕੁੜੀਆਂ।
ਅਤੇ
ਫੋਲਾਂ ਵਰਕੇ ਫਾਈਲਾਂ ਦੇ, ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਦੌਰ ਆ ਗਿਆ
ਹੱਥ ਚੱਲਣ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ
ਕਵੀ ਨੇ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕਈ ਨੈਤਿਕ ਵਿਸ਼ੇ ਵੀ ਚੁਣੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ, ਫ਼ਰਜ਼ ਅਤੇ ਮਾਨਵੀ ਗੁਣਾਂ ਤੇ ਮਾਨਵੀ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਬਾਲ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵੀ ਚੁਣੇ ਹਨ, ਯੋਗ ਆਸਣ, ਚੰਗੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਗਿਆਨ ਦਾ ਦੀਵਾ, ਸੇਵਾ, ਧਰਤੀ ਕਰੇ ਪੁਕਾਰ, ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ 'ਚ ਸਵਾਰਥ, ਸ਼ਬਦ ਸੰਗੀਤ, ਅੱਗ ਦੀ ਖੇਡ, ਦਿਲ ਤਰੰਗ ਆਦਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਵੀ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪ੍ਰਤੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਪਾਣੀ, ਹਵਾ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹੋਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਵੀ ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਵੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰੁਮਾਂਟਿਕ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਿਲ ਤਰੰਗ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਪੱਖੋਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਪੱਖੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਹੈ ਜੋ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਮੁਬਾਰਕ।

-ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ

ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਕੈਨੇਡਾ
ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਹਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 112
ਸੰਪਰਕ : 98761-83063

ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਆਈ.ਏ.ਐੱਸ. ਵਲੋਂ ਚਲਾਈ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਹਾ ਦਾ ਉੱਘਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਆਲੋਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਵਿਚ ਬੋਹਾਸੇ ਨਿੱਠ ਕੇ, ਖੂਬ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਉਸ ਦਾ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਥੇ ਡੇਢ ਮਹੀਨਾ ਰਹਿ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਗੀਤ ਦੇ ਡਿਗਰੀ ਵੰਡ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਦੇ ਸੱਦੇ 'ਤੇ ਉਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਪਹਿਲੀ ਜਾਂ ਦੂਸਰੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਦੇਸ ਗਏ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਉਥੋਂ ਦੀ ਹਰੇਕ ਚੀਜ਼ ਹੀ ਅਨੋਖੀ ਤੇ ਲਾਜਵਾਬ ਦਿਸਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਮਾਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਯਾਤਰੀ ਉੱਪਰੋਂ-ਉੱਪਰੋਂ ਚਮਕ-ਦਮਕ ਦੇਖ ਕੇ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਹ ਉਥੋਂ ਦੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਸੰਗਤੀਆਂ ਫੜਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਪਹਾੜਾਂ, ਨਦੀਆਂ, ਚਸ਼ਮਿਆਂ, ਫਾਲਾਂ, ਝੀਲਾਂ ਨਾਲ ਖਾਸਾ ਪ੍ਰੇਮ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਇਸ ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬੇਟੇ ਦੀ ਵੀ ਭਾਵੁਕ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧ ਤੋਂ ਵਧ ਸਮਾਂ ਦੇ ਕੇ ਘੁਮਾਵੇ-ਫਿਰਾਵੇ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋ ਕੇ ਲੇਖਕ ਉਥੋਂ ਦੇ ਸਿਸਟਮ ਬਾਰੇ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮਸਲਨ ਉਥੋਂ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ, ਖੇਤੀ ਸਿਸਟਮ, ਹੈਲਥ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦੇਸੀਆਂ ਨਾਲ ਵਤੀਰਾ ਅਤੇ ਸਹਿਚਾਰ ਬਾਰੇ ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਮਨੌਤਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ. ਦੇ ਗਾਈਡ ਡਾ. ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਜਣਾ ਨਾਲ ਮਿਲਣੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਚਨਾ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਉਥੋਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲਾਂ ਮੁੱਲਵਾਨ ਹਨ। ਸਰੀ ਵਿਚ ਤਾਂ ਅਨੇਕਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਮਾਂ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਅਤੇ ਵਿਛੜਣ ਦੇ ਭਾਵੁਕ ਪਲ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਵੀ ਹਲੂਣਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਬਹੁਤ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ।

-ਕੇ. ਐਲ. ਗਰਗ
ਮੋਬਾਈਲ : 94635-37050

ਸਾਏ ਮੇਂ ਧੂਪ
ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰ : ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਕੁਮਾਰ
ਲਿਪੀਅੰਤਰ : ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 120 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 66
ਸੰਪਰਕ : 094251-38555

ਉਰਦੂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਂਗ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਵੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਮਕਬੂਲੀਅਤ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਲਕਿ ਹੁਣ ਤਾਂ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰੀ ਨਾਲ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਿਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਉਂਝ ਵੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਹਿੰਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸਤੰਭ ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਕੁਮਾਰ ਵਰਗਿਆਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਹਿੰਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਉਰਦੂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਮਹਾਂਰਥੀਆਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਮੁਕਾਮ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। 'ਸਾਏ ਮੇਂ ਧੂਪ' ਉਸ ਦਾ 1975 ਵਿਚ ਛਪਿਆ ਚਰਚਿਤ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਜੋ ਹੁਣ ਤਕ ਤਹੇਤਰ ਵਾਰ ਛਪ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਪੁਸਤਕ ਲਈ ਛੋਟੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲਿਪੀਅੰਤਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਭਾਵੇਂ ਮਹਿਜ਼ ਛਿਆਠ ਸਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਲੰਬੀ ਤੇ ਬੁਲੰਦ ਪਰਵਾਜ਼ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਕੁਮਾਰ ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਬਹੁਪਰਤੀ ਤੇ ਵਿਸਮਾਦੀ ਸ਼ਿਅਰ ਕਹਿਣ ਦਾ ਮਾਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਠਕ ਦੇ ਜ਼ਿਹਨ 'ਤੇ ਦੁਰਲੱਭ ਮੰਜ਼ਰ ਸਿਰਜਦੇ ਹਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਚਿਰਸਥਾਈ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪੁਰਾਣੇ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰਾਂ ਲਈ ਇਹ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪੜ੍ਹਨਾ ਲਾਹੇਵੰਦਾ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਲਈ ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਪੜ੍ਹਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ 'ਤੇ ਪਰਸ਼ੀਅਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਓਪਰਾ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰ ਕਲਪਨਾ, ਖ਼ਿਆਲੀ ਉਡਾਨ ਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਦਾ ਹੀ ਮਾਹਿਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਉਹ ਗ਼ਜ਼ਲ ਵਿਧਾਨ ਦਾ ਵੀ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਜ਼ਨ ਵੀ ਅਰੂਜ਼ੀ ਮਿਥਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਲਏ ਹਨ। ਮੈਂ ਲਿਪੀਅੰਤਰ ਹੋਈਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ ਪਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਨਜ਼ਰੀਂ ਪਈਆਂ ਹਨ। ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨਿਸਚੇ ਹੀ ਇਸ ਕਾਰਜ ਲਈ ਮੁਬਾਰਕ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ ਪਰ ਲਿਪੀਅੰਤਰ ਸਮੇਂ ਕਿਧਰੇ ਕਿਧਰੇ ਬੇਧਿਆਨੀ ਹੋਈ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਦੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੰਝ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਅਕੇਵੇਂ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੀ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

-ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ
ਮੋਬਾਈਲ : 98884-44002

ਬਿਸਮਿੱਲਾਹ ਖਾਂ
ਲੇਖਕ : ਸ਼ਿਵੇਂਦਰ ਕੁਮਾਰ ਸਿੰਘ
ਅਨੁਵਾਦ : ਡਾ. ਰਾਜਵੰਤ ਕੌਰ ਪੰਜਾਬੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟਰੱਸਟ ਇੰਡੀਆ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
ਮੁੱਲ : 90 ਰੁਪਏ

ਨਹਿਰੂ ਬਾਲ ਪੁਸਤਕਮਾਲਾ ਲੜੀ 'ਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟਰੱਸਟ ਇੰਡੀਆ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੇਰਾ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇਣ ਲਈ ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਮੇਤ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਾਪਣ ਦਾ ਉਦਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਯੋਜਨਾ ਅਧੀਨ ਉਘੇ ਖੇਡ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸ਼ਿਵੇਂਦਰ ਕੁਮਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬੜੀ 'ਬਿਸਮਿੱਲਾਹ ਖਾਂ' ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਡਾ. ਰਾਜਵੰਤ ਕੌਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਆਰਟ-ਵਰਕ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੇ ਕਾਰਟੂਨਿਸਟ ਇਸਮਾਈਲ ਲਹਿਰੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੁਸਤਕਾਂ ਛਪਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਨਾਈ-ਵਾਦਕ ਬਿਸਮਿੱਲਾਹ ਖਾਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਝਲਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰੌਚਿਕ ਅਤੇ ਸਰਲ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣੀ ਇਸ ਰਚਨਾ ਦਾ ਕਮਾਲ ਹੈ। ਬਚਪਨ ਦਾ ਨਾਂਅ ਅਮੀਰੂਦੀਨ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ਹਿਨਾਈ ਸਦਕਾ ਬਿਸਮਿੱਲਾਹ ਖਾਂ ਬਣਦਾ, ਇਹ ਸ਼ਾਜ਼ ਕਲਾ ਦਾ ਅਤੇ ਅਮੀਰੂਦੀਨ ਦੀ ਲਗਨ ਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਦੀ ਮਿੱਠੀ ਸੁਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਅਮੀਰੂਦੀਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਵਿਚੋਂ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸੁਰ ਦੀ ਬੁਲੰਦੀ ਸਾਰੇ ਜਗਤ ਵਿਚ ਫੈਲੀ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਘਰਾਣੇ 'ਚ ਹੁੰਦਿਆਂ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਵਰਜਿਤ ਹੁੰਦਿਆਂ ਇਕ ਸੁਰ, ਗੰਗਾਮਾਈ, ਕਾਸ਼ੀ ਤੇ ਭਾਰਤ ਬਿਸਮਿੱਲਾਹ ਲਈ ਸ਼ਹਿਨਾਈ ਹੀ ਬਣ ਗਿਆ। 1916 ਵਿਚ ਡੁਮਰਾਂਵ ਵਿਖੇ ਪਿਤਾ ਪੈਗੰਬਰ ਬਖ਼ਸ਼ ਖਾਂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਮਿਠਨ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨੇ ਅਸੀਸ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਨਾਈ ਵਜਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਭਵਿੱਖ ਬਾਣੀ ਸੱਚ ਹੋਈ। ਬਿਸਮਿੱਲਾਹ ਖਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈ ਦੀਆਂ ਧੁੰਮਾਂ ਪੈ ਗਈਆਂ। ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਕਿਲੇ 'ਤੇ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਅਤੇ ਬਿਸਮਿੱਲਾਹ ਖਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈ ਦੀਆਂ ਧੁੰਨਾਂ ਗੂੰਜੀਆਂ। ਇਸ ਕਲਾ ਸਦਕਾ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਪਦਮਸ੍ਰੀ, ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ, ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 21 ਅਗਸਤ, 2006 ਨੂੰ ਖਾਂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਆਖੀ। ਇਸ ਮਹਾਨ ਕਲਾਕਾਰ ਤੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਰਿਆਜ਼ ਨਾਲ ਨਾਮਣਾ ਪੱਟਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖਾਂ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਧਰਮਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

-ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾਊਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98151-23900

ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲੀਆ
ਲੇਖਕ : ਬਲਬੀਰ ਲੌਂਗੋਵਾਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਕ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਰਨਾਲਾ
ਮੁੱਲ : 120 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 48
ਸੰਪਰਕ : 98153-17028

ਲੇਖਕ ਦੀ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਬੜੇ ਮਹਾਨ ਤੇ ਜੁਝਾਰੂ ਯੋਧੇ ਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਲੂ-ਕੰਡੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲੀਆ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ 'ਚ ਪੈਂਦੇ ਪਿੰਡ ਲੌਂਗੋਵਾਲ ਵਿਖੇ 17 ਨਵੰਬਰ, 1896 ਨੂੰ ਜਨਮੇ। ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਏਨਾ ਕੁ ਝੰਬਿਆ ਕਿ ਨਾਗਾ ਸਾਧ ਬਣ ਕੇ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 'ਚ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਫੌਜ 'ਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਿਆ। 1916 'ਚ ਫੌਜ 'ਚੋਂ ਭਗੌੜਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਅੰਦੋਲਨ ਛੇੜ ਦਿੱਤਾ। ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਪਿੰਡ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਬਹੁਤ ਜੋਸ਼ੀਲੀਆਂ ਤਕਰੀਰਾਂ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ। ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਖਿਲਾਫ਼ 'ਬੀਰ ਅਕਾਲੀ' ਪਰਚਾ ਕੱਢਿਆ ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਛੇਤੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਟੇਟਸ ਪੀਪਲਜ਼ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨਾ ਲੌਂਗੋਵਾਲੀਆ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੀ। ... ਸਵ: ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਹਮੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਤਨੀ ਧਰਮ ਕੌਰ ਨਾਲ ਰਜ਼ਾਮੰਦੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਿਆ। ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਇਕ ਲੜਕਾ ਤੇ ਦੋ ਲੜਕੀਆਂ। 25 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 'ਚ ਲੜਕੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਪਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਇਕ ਦੁਰਘਟਨਾ 'ਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਘਰ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਲਾਹੌਰ ਰਹਿੰਦਿਆਂ 'ਜਿਮੀਂਦਾਰ' ਪਰਚਾ ਕੱਢਿਆ ਪਰ ਛੇਤੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਆਪ ਜਾਤਾਂ-ਪਾਤਾਂ ਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਿਤਕਰਿਆਂ ਦੇ ਕੱਟੜ ਵਿਰੋਧ ਸਨ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ 48 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸਮਝੋ ਕੁੱਜੇ ਵਿਚ ਸਮੁੰਦਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਕਰਦਿਆਂ ਜਿਊਂਦੇ ਜੀਅ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਘਰ ਦੀ ਕੁਰਕੀ ਹੁੰਦੀ ਵੀ ਦੇਖ ਲਈ ਪਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਈਨ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ। ਸਾਥਣ ਧਰਮ ਕੌਰ ਨੇ ਵੀ ਪੂਰਾ ਸੰਸਾਥ ਨਿਭਾਇਆ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਤੋਂ ਅੱਗੋਂ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

-ਡੀ. ਆਰ. ਬੰਦਨਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 94173-89003

ਏ... ਹੰਸਾ
ਲੇਖਿਕਾ : ਡਾ. ਗਾਰਗੀ
ਅਨੁਵਾਦਕ : ਪਰਮਜੀਤ ਪਰਮ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਲੋਚਨ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 123
ਸੰਪਰਕ : 98782-49641

'ਏ... ਹੰਸਾ' ਡਾ. ਗਾਰਗੀ ਦਾ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਰਮਜੀਤ ਪਰਮ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਜੇਲ੍ਹ ਕੱਟ ਰਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੇਦੋਸ਼ੇ ਅਤੇ ਮਜਬੂਰ ਪਾਤਰਾਂ ਦਾ ਬੇਹੱਦ ਮਾਰਮਿਕ ਚਿਤਰਣ ਬੜੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਦਰਦ ਭਰੇ ਅਹਿਸਾਸ ਅਤੇ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਚੀਸਾਂ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਝੰਜੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਪੁਲਿਸ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ, ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ, ਵਕੀਲਾਂ ਵਲੋਂ ਸੱਚ ਨੂੰ ਝੂਠ ਅਤੇ ਝੂਠ ਨੂੰ ਸੱਚ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਬੇਬਾਕੀ ਨਾਲ ਚਿਤਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਤਾਇਨਾਤ ਇਸਤਰੀ ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰਾਂ, ਹੌਲਦਾਰਾਂ ਦੇ ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਦੀ ਕਥਾ ਵਸਤੂ ਵਿਚ ਨਾਵਲ ਦੀ ਨਾਇਕਾ ਹੰਸਾ ਦੇ ਪਤੀ ਨਵਲ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੰਸਾ ਦੀ ਨਣਦ, ਦਿਉਰ ਅਤੇ ਜੇਠ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਹੀ ਮੜ੍ਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਹੰਸਾ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਉਸ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਐੱਫ. ਆਈ. ਆਰ. ਦਰਜ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰੰਤੂ ਥਾਣੇ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਮੋਟੀ ਰਿਸ਼ਵਤ ਲੈ ਕੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਵਲੋਂ ਲਿਖਵਾਈ ਐੱਫ. ਆਈ. ਆਰ. ਨੂੰ ਖ਼ੁਰਦ ਬੁਰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਹੰਸਾ ਦੇ ਸਹੁਰਿਆਂ ਵਲੋਂ ਲਿਖਵਾਈ ਝੂਠੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਉੱਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਕੇ ਹੰਸਾ ਨੂੰ ਉਮਰ ਕੈਦ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਸੁਣਾ ਕੇ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਹੰਸਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੱਤਿਆ, ਹਾਜ਼ਰਾ, ਬਿਮਲੇਸ਼, ਸ਼ਹਿਨਾਜ਼, ਸੁਰੇਸ਼, ਗੁਰਨਾਮੋ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ, ਕਾਂਤਾ ਆਦਿ ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਝੂਠੇ ਇਲਜ਼ਾਮਾਂ, ਝੂਠੇ ਗਵਾਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਸਜ਼ਾ ਦਿਵਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਹ ਨਾਵਲ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਵੀ ਇਕ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪੈਸਾ, ਅਹੁਦਾ ਅਤੇ ਰਾਜਸੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀਆਂ ਕੋਠੜੀਆਂ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਝੂਠ ਤੇ ਖਿੱਲੀ ਉਡਾਉਂਦਾ ਨਜ਼ਰੀਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੇਲ੍ਹ ਜੀਵਨ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

-ਡਾ. ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਸਕਰੌਦੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 84276-85020

ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਸਟੀਕ
ਟੀਕਾਕਾਰ : ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 160
ਸੰਪਰਕ : 98152-98459

ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਦੀ ਹੀ ਵਿਆਖਿਆ ਹੈ। ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਆਧਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਿਆਂ ਤੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਰਚਨਾ ਦੇ ਟੀਕੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੀ ਵਧੀਆ ਉਪਰਾਲਾ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਨਿਵਾਸੀ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਇਸ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲਿਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਸੋਝੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅਧਿਐਨ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਤੋਂ ਆਰੰਭ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਪਉੜੀਆਂ ਦੀ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਬਣਤਰ ਬਾਰੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮੂਲ ਸ਼ਲੋਕ 'ਆਦਿ ਸਹੁ ਜੁਗਾਦਿ ਸਚੁ ਹੈ ਭੀ ਸਚੁ ਨਾਨਕ ਹੋਸੀ ਭੀ ਸਚੁ' ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 38 ਪਉੜੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਪਉੜੀ 'ਸੋਚੇ ਸੋਚਿ ਨ ਹੋਵਈ' ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 38ਵੀਂ ਪਉੜੀ 'ਜਤੁ ਪਾਹਰਾ ਧੀਰਜੁ ਸੁਨਿਆਰ' ਆਖਰੀ ਪਉੜੀ ਹੈ। ਸਮਾਪਤੀ ਇਸ ਸ਼ਲੋਕ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ 'ਪਵਣੁ ਗੁਰੂ ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਧਰਤਿ ਮਹਤੁ।'
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਮਾਨਵ ਨੂੰ ਸਚਿਆਰਾ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਜਪੁਜੀ ਅਨੁਸਾਰ ਬੰਦਾ ਜਿਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਾਸਾਰ ਰੱਬੀ ਹੁਕਮ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਭ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਜੀਵ ਉਸ ਨੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵਾਂ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਸਭ ਜੀਵ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਹੀ ਬੰਦੇ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਭੋਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਬੰਦੇ ਨੇ ਰੱਬੀ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਐਵੇਂ ਨਹੀਂ ਬੁੱਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਦੇ ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਗਾਇਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਬਲ, ਦਾਤਾਂ, ਵਿੱਦਿਆ, ਜੀਵਨ, ਹਾਦਰਾ ਹਦੂਰਿ ਆਦਿ।
ਨਾਮ ਸੁਣਨ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਿਤ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਧਾਰਮਿਕਤਾ, ਧਰਤ ਆਕਾਸ਼ ਦੀ ਸੋਝੀ, ਦੀਪਾਂ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੀ ਸੋਝੀ, ਕਾਲ-ਮੁਕਤੀ, ਜੁਗਤੀ-ਮੁਕਤੀ, ਸਤ-ਸੰਤੋਖ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਨੰਦ ਆਦਿ। ਸੁਣਨ ਉਪਰੰਤ ਮਨਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਮਨਨ ਦੁਆਰਾ ਮਨ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਸੋਝੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 'ਤਿਸ ਊਚੇ' ਦੀ ਸਮਝ ਲਈ ਉਸ ਦੀ ਨਦਰ (ਗਰੇਸ) ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਪਰ ਨਦਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ, ਸੁਣਨ-ਮਨਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਕੇ, ਪੰਜ ਖੰਡਾਂ ਵਿਚ ਦੀ ਗੁਜ਼ਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਚਿਆਰਾ ਬਣਨ ਦੀ ਘਾੜਤ 'ਸ਼ਬਦ' ਦੀ ਟਕਸਾਲ ਵਿਚ ਘੜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੁਕਮਿ, ਹਉਮੈ, ਕਰਮ, ਨਦਰ, ਮੋਖ, ਨਾਟ, ਪੁੰਨ, ਪਾਪ ਆਦਿ। ਬੰਦਾ 'ਹੁਕਮਿ ਰਜਾਈ' ਚੱਲ ਕੇ 'ਕੂੜ ਦੀ ਪਾਲ' ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਸਚਿਆਰਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਿਰਜਨਾ 'ਕੀਤਾ ਪਸਾਓ ਏਕੋਕਵਾਉ' ਦੇ ਮਹਾਂਵਾਕ ਅਨੁਸਾਰ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਿਰਜੇ ਜਾਣ ਦੀ ਰੁੱਤ, ਵਕਤ ਥਿਤੀ, ਵੇਲੇ ਦਾ ਸਿਰਜਨਹਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ। ਸੰਸਾਰ 'ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ' ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਬੰਦੇ ਦਾ 'ਕੱਚ-ਪੱਕ' ਪਰਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਖੰਡ ਵਿਚ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਪੱਖ ਉਜਾਗਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਰਮ ਖੰਡ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਬਿਆਨ ਕਰਨਾ ਕਠਿਨ ਹੈ। ਕਰਮ ਖੰਡ ਸੱਚੇ ਅਨੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ। ਸੱਚ-ਖੰਡ ਨਿਰੰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਬੰਦਾ ਹਊਮੈ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਕੇ ਰੱਬ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਸਾਰ 'ਮਨਿ ਜੀਤੇ' ਜਿੱਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੀਰਥਾਂ 'ਤੇ ਘੁੰਮਣ ਨਾਲੋਂ 'ਅੰਤਰਗਤਿ ਤੀਰਥ ਮਲਿ ਨਾਉ' ਅਨੁਸਾਰ ਚੱਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਬੰਦੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਪੈ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਰ ਇਹ ਕਿ ਸੱਚੀ ਟਕਸਾਲ ਵਿਚ ਬੰਦੇ ਦੀ ਸ਼ਬਦ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੀ ਘਾੜਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੰਝ ਉਹ ਸਚਿਆਰਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਸਮਝ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਟੀਕਾਕਾਰ ਨੇ ਬੜੀ ਸੌਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਗੁਰਮੁਖ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਹੈ।

-ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼
ਈ-ਮੇਲ : vatish.dharamchand@gmail.com

ਅੜੇ ਥੁੜੇ
ਲੇਖਕ : ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 350 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 200
ਸੰਪਰਕ : 88728-54500

ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਸਹਿਜ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਤਿਬੱਧ ਗਲਪਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 5 ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਦੋ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਦੋ ਨਾਵਲ ਤੇ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਨਿਬੰਧ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਨਾਵਲ 'ਅੜੇ ਥੁੜੇ' ਉਸ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲ ਦੀ ਕੋਈ ਭੂਮਿਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਦੇ ਕੁੱਲ 13 ਕਾਂਡ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਨਿਵੇਕਲਾ ਹੈ। ਨਾਵਲ 'ਸੀਬੋ' ਦੁਆਰਾ ਘਰ ਛੱਡਣ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਨਾਲ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੀਬੋ ਦਾ ਪਤੀ ਜੈਲਾ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਸਮਝ ਕੇ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਤੇ ਧੀਰੋ ਨਾਂ ਦੀ ਤੇਜ਼-ਤੱਰਾਰ ਲੜਕੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਪੀਂਘਾਂ ਝੂਟਦਾ ਹੈ। ਸੀਬੋ ਦੇ ਇਕ ਪੁੱਤਰ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜੈਲਾ ਤਾਂ ਵੀ ਪਤਨੀ ਤੋਂ ਬੇਮੁਖ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੈਲੇ ਵੱਲੋਂ ਅਣਦੇਖੀ ਕਰਨ ਤੇ ਸੀਬੋ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਸ਼ਿਵ ਕੌਰ ਕੋਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਰਹਿਣ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਇਕਲੌਤੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼ੇਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਨਨਾਣ ਬੰਸੋ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੈਲੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਧੀਰੋ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਬੰਸੋ ਜੈਲੇ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼ੇਰੇ ਨੂੰ ਧੀਰੋ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਧੀਰੋ ਮਤਰੇਈ ਮਾਂ ਵਾਲਾ ਬਹੁਤ ਭੈੜਾ ਸਲੂਕ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਪਤੀ ਤੇ ਪੂਰਾ ਰੋਅਬ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਤਿੰਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਖਾਣ ਪੀਣ ਨੂੰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਸ਼ੇਰੇ ਨੂੰ ਬਿਗਾਨਾ ਸਮਝਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੇਰੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਣ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਕੰਮੋ (ਕਰਮਜੀਤ) ਨਾਲ ਵੀ ਬੁਰਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਪਿੰਡ ਬਾਠ (ਕੰਮੋ ਦੇ ਪੇਕੇ) ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਧੀਰੋ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਵੀ ਸ਼ੇਰੇ ਦਾ ਹੱਕ ਖੋਹ ਲੈਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸ਼ੇਰਾ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਝੰਡਾ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਰਾਤ ਧੀਰੋ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਭੁੰਨ ਕੇ ਬਦਲਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਲਿਸ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਣ ਤੇ ਸੀਬੋ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਣ ਤਿਆਗ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਲਾਟ ਅਤੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਬੜੀ ਕਾਰੀਗਰੀ ਨਾਲ ਵਿਉਂਤਿਆ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਕਰੁਣਾ, ਰੌਦਰ ਤੇ ਵੀਭੱਤਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ। ਜ਼ਰ, ਜ਼ੋਰੂ ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਲਿਖੇ ਇਸ ਨਾਵਲ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਾਠਕ ਦੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਲਗਾਤਾਰ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਮੁਤਾਬਕ ਉਲੀਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਠਕ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਅੰਤ ਤੱਕ ਨਾਵਲ ਨਾਲ ਇੱਕ-ਰਸ ਜੁੜਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਵਲ ਤੇ ਜੇਕਰ ਇਕ ਲੜੀਵਾਰ ਜਾਂ ਫਿਲਮ ਬਣਾਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੋ ਨਿਬੜੇਗਾ।

-ਪ੍ਰੋ. ਨਵ ਸੰਗੀਤ ਸਿੰਘ
ਮੋਬਾਈਲ : 94176-92015

ਯਾਦਾਂ ਵਤਨ ਦੀਆਂ
ਲੇਖਕ : ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੁਮਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 275, ਸਫ਼ੇ : 176
ਸੰਪਰਕ : 95011-45039

ਪਰਵਾਸੀ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ ਆਪਣੀ ਪਲੇਠੀ ਪੁਸਤਕ 'ਯਾਦਾਂ ਵਤਨ ਦੀਆਂ' ਨਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਰੂ-ਬਰੂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਮੌਲਿਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਾਰਤਕ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਸੰਕਲਨ ਹੈ। ਹੋਰ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਾਂਗ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਛੁੱਟ ਗਏ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹੇਰਵਾ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰਾਈ ਧਰਤੀ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਪੰਜਾਬ, ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦੀ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਵੱਡਮੁੱਲਾ ਵਿਰਸਾ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਖਲਲ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਕਵੀ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਕਦੇ ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ, ਸੋਹਣੀ-ਮਹੀਵਾਲ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਨੂੰ ਕਾਵਿਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਉਪਮਾ, ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ, ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ, ਹੀਰ ਪੰਜਾਬਣ, ਹੀਰ ਸਲੇਟੀ, ਲੂਣਾ-ਪੂਰਨ ਮੁਲਾਕਾਤ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਿੱਧੇ-ਭੰਗੜੇ, ਮਾਂ-ਪਿਉ, ਪੁੱਤ-ਧੀ ਭੈਣ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰਵਾਇਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿਕ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਫਤ ਵਿਚ ਕਵੀ ਲਿਖਦਾ ਹੈ-
ਛਣਕਣ ਚੂੜੇ ਗੋਰੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ/ ਪੀਂਘਾਂ ਝੂਟਣ ਹੂਰਾਂ ਪਰੀਆਂ/ ਠੰਢਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਰਗਾ ਘੜੇ ਦਾ ਪਾਣੀ/ ਉਹ ਵੀ ਯਾਦਾਂ ਬੜੀਆਂ ਬੜੀਆਂ।
ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਵਾਰਤਕ ਭਾਗ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਬਠਿੰਡਾ, ਮੋਗਾ, ਚੱਕ ਢੁੱਡੀ ਗਿੱਲ, ਲਾਹੌਰ ਆਦਿ ਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਲਮਬੰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਭੂਗੋਲਿਕ ਤੇ ਸਮਾਜਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਨਾਮਕਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਖੋਜਪੂਰਣ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਵੀ ਬਨਾਮ ਵਾਰਤਾਕਾਰ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਰਜਿਤ ਤਜਰਬਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਲਾਗ ਲਪੇਟ, ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਪੁਨਰਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤਿਆਂ, ਸਿੱਧੀ-ਸਰਲ ਬੋਲੀ, ਸਹਿਜ ਸੁਹਜ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਸਰਲੀਕ੍ਰਿਤ ਢੰਗ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਜੋ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਨਵਾਂ ਸਾਬਿਤ ਹੋਵੇਗਾ।

-ਡਾ. ਧਰਮਪਾਲ ਸਾਹਿਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98761-56964

ਸਿਲਸਿਲੇ
ਲੇਖਕ : ਚਰਨ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਫਗਵਾੜਾ
ਮੁੱਲ : 300 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 130
ਸੰਪਰਕ : 98156-04864

ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਦੀ ਝੋਲੀ 65 ਪੁਸਤਕਾਂ ਪਾਈਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਕੋਲ ਪਿੰਡ ਬੇਗੋਵਾਲ ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਬੇਗੋਵਾਲ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਤੇ ਮਹਾਨਤਾ ਸੰਤ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਮੁਰਾਲੇ ਵਾਲਿਆਂ ਕਰਕੇ ਹੈ। ਮੈਂ ਵੀ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਸੰਤ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਕਰਮਸਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਬੇਗੋਵਾਲ ਅਧਿਆਪਨ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ। ਨਾਵਲ ਸਿਲਸਿਲੇ ਦੇ 13 ਕਾਂਡ ਹਨ। ਜੀਵਨੀਮੂਲਕ ਨਾਵਲ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪਾਤਰ ਪ੍ਰਬੋਧ ਰਾਹੀਂ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਤਜਰਬਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਵਾਈ ਹੈ।
ਨਾਵਲ ਸਿਲਸਿਲੇ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਸਹਿਪਾਠੀਆਂ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਬਾਰੀਕਬਾਨੀ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਸਤੀਆਂ ਡਾ. ਐਸ. ਪੀ. ਸਿੰਘ ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਵੀ ਰਹੇ ਤੇ ਡਾ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਤੋਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹੇ ਸਨ। ਨਾਵਲੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵਿਚ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਚਿੰਤਨ ਉੱਤੇ ਸਵਾਮੀ ਸਰਦਾਨੰਦ ਤੇ ਸਵਾਮੀ ਸਰਵਾਨੰਦ ਨੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਹਨ। ਸਰਵਾਨੰਦ ਦੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰ, 'ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜੋ ਰੌਸ਼ਨ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਹਨੇਰਾ ਬੀਜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਬਲਹੀਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਯੂਰਪ ਦਾ ਸਾਰਾ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰ ਇਕੱਲਤਾ, ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਭਟਕਣਾ ਜਨਮਦਾ ਹੈ।' ਵਰਤਮਾਨ ਮਨੁੱਖ ਮੁੜ 'ਯੋਗ ਪੱਧਤੀ' ਵੱਲ ਮੁੜ ਕੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਬਣਾਉਣ ਵੱਲ ਰੁਚਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਾਵਲੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵਿਚ ਗੈਂਗਸਟਰ ਗਰੁੱਪਾਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ, ਪਹਿਚਾਣ ਤੇ ਕਾਰਜ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੈਂਗਾਂ ਦੇ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਚਿੰਨ੍ਹ, S&o{ans, 1&&a{es, "attos, 3&oth}n{, 8a}r St਼&e, hand S}{n., 7rapp}th ਆਦਿ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਖਾਵੇ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਇਕ ਡਾਇਮੰਡ ਰਿੰਗ ਦੇਖ ਕੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 90 ਫ਼ੀਸਦੀ ਗੋਰੀਆਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਂਅ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਪ੍ਰਬੋਧ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਹੱਡ-ਭੰਨਵੀਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਸਿਸਟਮ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਸਮਾਜਕ, ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਔਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਨਿਘਾਰ, ਗੈਂਗਵਾਰ, ਪਦਾਰਥਵਾਦ ਕਾਰਨ ਨਿੱਜਤਾ ਤੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਚਿੰਤਨ ਉੱਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਤੇ ਪਰਦੇਸ ਦੇ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਗਹਿਣ ਅਧਿਐਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

-ਡਾ. ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਤੁੜ'
ਮੋਬਾਈਲ : 81465-42810

ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ
ਸ਼ਾਇਰ : ਬਲਵਿੰਦਰ ਪੁਆਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : 5 ਆਬ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ :200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 120
ਸੰਪਰਕ : 98723-66076

ਸ਼ਾਇਰ ਬਲਵਿੰਦਰ ਪੁਆਰ ਦੀ ਹੁਣ ਚੌਥੀ ਪੁਸਤਕ 'ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ' (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਇਕ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਦੋ ਗੀਤ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਛਪ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ 'ਚ ਉਸ ਦੀਆਂ 85 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ 'ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ' ਐਨਾ ਪਿਆਰਾ ਅਤੇ ਨਿਆਰਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਠਕ ਦਾ ਮਨ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਸਤਿਕਾਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਚਰਨਾਂ 'ਚ ਝੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਨਸਾਨੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਇਰਦ-ਗਿਰਦ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਜੱਗ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਲੱਖਣ 'ਮਾਂ' ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਾਰੇ ਹਨ ਲੇਕਿਨ ਕੁੱਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਦੂਜੇ ਇਨਸਾਨੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ 'ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ' ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ 'ਚ 'ਮੈਂ' ਅਤੇ 'ਮੇਰੀ' ਦਾ ਬੋਲ-ਬਾਲਾ ਵਧਦਾ ਹੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਸ਼ਾਇਰ ਬਲਵਿੰਦਰ ਪੁਆਰ ਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਚੇਤੰਨ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਅਗਲੀ ਕਵਿਤਾ 'ਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ;
'ਮੈਂ ਮੇਰੀ ਨੂੰ ਛੱਡਦੇ ਬੰਦੇ ਕਰਨਾ ਤੂੰ ਹੰਕਾਰ
ਆਖਰ ਮਿੱਟੀ ਹੋ ਜਾਣਾ ਤੂੰ ਛੱਡ ਜਾਣਾ ਸੰਸਾਰ'
ਸ਼ਾਇਰ ਕੋਲ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸੋਝੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਗੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਹਰ ਰਚਨਾ ਕਾਵਿ-ਰਸ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਪਾਠਕ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਟੁੰਬਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਬਣਾਉਟੀ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਝਲਕਦਾ। ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ 'ਚ ਪਿਤਾ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜਿੰਦ-ਜਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਧੀਆਂ, ਪੁੱਤਾਂ ਵਾਂਗ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਧੀਆਂ ਦੇ ਅਹਿਮ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸਿਰਜੀਆਂ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ 'ਚ ਨਸ਼ਿਆਂ 'ਚ ਗਲਤਾਨ ਹੋ ਰਹੀ ਜਵਾਨੀ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਤ ਹੁੰਦਿਆਂ ਇਕ ਕਵਿਤਾ 'ਮੇਰਿਆ ਪੁੱਤਾ ਵੇ' ਰਾਹੀਂ ਕੁੱਝ ਇਉਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ;
'ਤੇਰੇ ਬਿਨ ਮੇਰਾ ਕੌਣ ਸਹਾਰਾ,
ਕਿਵੇਂ ਕਰਾਂਗੀ ਮੈਂ ਗੁਜ਼ਾਰਾ'

'ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਸੰਗ ਲੱਗ ਕੇ ਤੂੰ,
ਮੌਤ ਨੂੰ ਕੋਲ ਬੁਲਾ ਲਿਆ'
ਸ਼ਾਇਰ ਬਲਵਿੰਦਰ ਪੁਆਰ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅੱਖਰ ਰੌਸ਼ਨੀ ਕਰਦੇ ਇਕ ਜਗਦੇ ਦੀਵੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਕਾਰਤਮਿਕ ਸੰਦੇਸ਼ਵਾਹਕ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਾਇਰ ਵਧਾਈ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ। ਆਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ 'ਚ ਹੋਰ ਮੁੱਲਵਾਨ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਕੇ ਵਡਮੁੱਲਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣ।

-ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਕਾਈਨੌਰ'
ਮੋਬਾਈਲ : 98888-42244

ਇਕ ਕਦਮ, ਆਪਣੇ ਵੱਲ
ਲੇਖਿਕਾ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ : ਦੀਪਤੀ,
ਸਾਹਿਬਾ ਜੀਟਨ ਕੌਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਪਿਲਾਨੀ (ਰਾਜਸਥਾਨ)
ਮੁੱਲ : 299 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ : 111
ਸੰਪਰਕ : 099883-47109

ਸੰਨ 2024 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅਤੇ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੀਪਤੀ, ਸਾਹਿਬਾ ਜੀਟਨ ਕੌਰ ਵਲੋਂ ਲਿਖੀ ਇਸ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ 'ਚ ਕੁੱਲ 24 ਲੇਖ ਹਨ। ਸ਼ਿੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦਿਲ ਖਿੱਚਵੇਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦੀ ਰੂਪ 'ਚ ਆਈ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਇਕ ਕਦਮ, ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਲੇਖਿਕਾ ਦੇ ਉਸਾਰੂ ਤੇ ਸਾਕਾਰਾਤਮਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸਾਹਿਤਕ ਕਲਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਵਿਉਂਤਬੰਦੀ ਨਾਲ ਰਚੇ ਇਸ ਲੇਖ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਹਰ ਲੇਖ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੇਵਲ ਸ਼ੋਹਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸਾਰ, ਅਗਾਂਹ ਵਧੂ ਸੋਚ ਅਪਣਾਉਣ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਗਦੀ ਜਿਊਣ ਦੇ ਗੁਰ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਵੇਲੇ ਦੁਚਿੱਤੀ, ਅਵੇਸਲਾਪਣ ਅਤੇ ਹਿਚਕਚਾਹਟ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਅੜਿੱਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਜ ਆਪਣੇ ਆਪ 'ਚ ਸਲਾਹੁਣ ਯੋਗ ਨਜ਼ਰੀਆ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਭਰਾ ਵਲੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਹਾਵ ਭਾਵਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪ 'ਚ ਸ਼ਬਦਾਂ 'ਚ ਉਕੇਰਨਾ ਲੇਖਿਕਾ ਦੀ ਲਿਆਕਤ ਅਤੇ ਨਜ਼ਾਕਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲੇਖ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਸੁਨੇਹੇ ਦੇਣ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਲੇਖਿਕਾ ਦੇ ਗਿਆ ਨ, ਅਨੁਭਵ, ਤਜਰਬੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਮਾਜਿਕ ਘੇਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹਨ।
ਵੰਨ ਸੁਵੰਨੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਲੇਖ ਜਿਥੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਾਲਾਤਾਂ, ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਫੁੱਲਾਂ, ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਆਰ, ਸਿੱਖਣ ਸਿਖਾਉਣ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਵੀ ਛੇੜਦੇ ਹਨ।
'ਇਕ ਅਨੋਖੀ ਮੁਲਾਕਾਤ' ਲੇਖ ਦੀਆਂ ਸਤਰਾਂ 'ਤੂੰ ਆਪੇ ਗੁਰੁ, ਆਪੇ ਚੇਲਾ', ਤੇਰੀ ਚੇਤਨਾ ਹੀ ਗੁਰੂ, ਤੇਰੀ ਚੇਤਨਾ ਹੀ ਚੇਲਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਤਮ ਚਿੰਤਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਇਆ ਕਾਵਿ ਲੇਖ ਵਿਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਤੁਕਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਾਇਆ ਦੇ ਜਾਲ 'ਚ ਫਸਣ ਤੋਂ ਆਗਾਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੇਖਿਕਾ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਆਏ ਜੋੜੇ ਸ਼ਬਦ ਤੁੱਕਾ ਟੋਟਕਾ, ਹੇਰ ਫੇਰ, ਉਡ ਪੁਡ, ਚੁੱਪ ਚਾਪ, ਚਿੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ, ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਚੋਣ, ਸੰਵਾਦ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਵਾਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਜਿੱਥੇ ਉਸਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਮੁਹਾਰਤ ਦੀ ਪੇਧਗੋਈ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਥੇ ਉਸਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਉੱਤੇ ਪਕੜ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ। ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਸਿਸਟਮ, ਤਫਤੀਸ਼ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਬਲਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਪੜ੍ਹਨ ਯੋਗ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।

-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਿਜੈ ਕੁਮਾਰ
ਮੋਬਾਈਲ : 98726 27136

ਸਖ਼ੀਏ
ਲੇਖਕ : ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਾਬਾਂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 174
ਸੰਪਰਕ : 62802-95611

'ਸਖ਼ੀਏ' ਪੁਸਤਕ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਾਬਾਂ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਿੰਨ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾਈਆਂ ਹਨ। ਕਵੀ ਨੇ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਜੋੜਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਉਸ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਰਹੱਸ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ ਜਿਥੇ ਮਾਨਵੀ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਵੀ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਬਾਸਤਾ ਹੈ।
ਸਖ਼ੀਏ! ਲੋਕੀਂ ਅੰਦਰ ਵੜੇ ਹੋਏ
ਵੇਖ ਚੰਨ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹੇ ਹੋਏ
ਕੁਦਰਤ ਵੇਖ ਹਰਿਆਵਲੀ, ਕਲੀਆਂ ਫੁੱਲ ਖਿੜੇ ਹੋਏ
ਪਤਝੜਾਂ ਵੀ ਰੌਣਕੀ ਵੇਖ ਖਾਂ ਰੁੱਖ ਝੜੇ ਹੋਏ!
ਕਵੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸਖ਼ੀਏ! ਸ਼ਬਦ ਸੰਬੋਧਨੀ ਸ਼ਬਦ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਪੰਜਾਬ ਪਿਆਰ, ਪਿੰਡ, ਮਰਿਆਦਾ, ਸੰਤ, ਜਾਤਾਂ, ਉਜਾੜ, ਫੁੱਲ, ਨੰਗ, ਦਿਲਬਰੀਆਂ, ਸਿੱਖ, ਯਾਰ ਆਦਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਲਾਹੁਣਯੋਗ ਹਨ। ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਬਾਰੇ ਕਵੀ ਨੇ ਬੜੇ ਭਾਵਪੂਰਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਔਰਤ ਤੇ ਤੀਵੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਵੀ ਨੇ ਨਾਰੀ ਮਨ ਦੇ ਭਾਵ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਹਨ। ਕਵੀ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਰਚਨਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਗੁੱਝੇ ਭੇਦ ਸਮਝਾਉਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ 'ਨਾ ਜਾਣਿਓ' ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਹਨ :
ਸਖ਼ੀਓ! ਜਿਹੜਾ ਪੀੜ ਨਾ ਜਾਣੇ / ਪੀਰ ਨਾ ਜਾਣਿਓ
ਜਿਹੜਾ ਹਿੱਕ 'ਚ ਨਾ ਖੁੱਭੇ / ਤੀਰ ਨਾ ਜਾਣਿਓ
ਕਵੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਉੱਪਰ ਸੂਫ਼ੀਆਨਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ :-
ਰਮਾ ਰੰਗ ਫ਼ਕੀਰੀ ਮਾਣੀ ਏ ਨੀ/ ਕਿਉਂ ਭੁੱਲੀ ਫਿਰੇਂ ਅੰਝਾਣੀਏ ਨੀ
ਸਾਹਾਂ ਦਾ ਪੂੰਜੀ ਲੁੱਟ ਰਹੀ / ਭੋਲੀਏ ਬੜੀ ਸਿਆਣੀਏ ਨੀਂ।
ਕਵੀ ਨੇ ਅਜੋਕੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਹਰ ਥਾਂ ਸਵਾਰਥ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੈ। ਮਾਨਵੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਰੂਹ ਅੰਦਰ ਉਤਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਸੋਹਣੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਅਜੋਕੇ ਭਟਕਣਾਂ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਰੂਹ ਦਾ ਸਕੂਨ ਭਾਲਣ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹੈ। 'ਵਾਹਿਗੁਰੂ' ਕਵਿਤਾ ਇਸ ਦੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ।
ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇ ਨੈਤਿਕ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਉੱਦਤਾ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜੇ ਹਨ, ਜਿਧੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਉਚੇਰਾ ਗੁਣ ਮੰਨਿਆ ਹੈ। ਇਜ਼ਹਾਰ, ਵਿਦਾਈ ਕਵਿਤਾ ਵੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੂਜਾ ਨਜ਼ਮ ਰਾਹੀਂ ਕਵੀ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਸਖ਼ੀ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਾ ਚਿੰਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਬਾਹਰੀ ਵਿਖਾਵੇ ਅਤੇ ਪਾਖੰਡਾਂ ਨਾਲੋਂ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਫੁੱਲ, ਉਜਾੜ, ਪਿੰਡ, ਸਤ ਆਦਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ, ਜਿਥੇ ਰੂਹ ਦੇ ਰੱਜ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤੇ ਉੱਪਰੋਂ ਦੇ ਪਾਖੰਡਾਂ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸਲਾਹੁਣਯੋਗ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ।

-ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ

 ਮਹਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀ
ਲੇਖਕ : ਇਕਬਾਲ ਮੁਹੰਮਦ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 96
ਸੰਪਰਕ : 94786-55572

ਵਿਚਾਰਧੀਨ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ 31 ਮਹਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਕੀਤੀਆਂ ਗੌਲਣਯੋਗ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬਾਰੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਕਲਿਤ ਕਰਕੇ ਮੁੱਲਵਾਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਹਨ : ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਪਿਤਾਮਾ ਗਲੈਲੀਓ, ਮਹਾਨ ਤਾਰਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਕੈਪਲਰ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਕੋਪ ਦਾ ਕਾਢੂ ਲਿਊਵੇਨਹਾਕ, ਭੌਤਿਕੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਾਤਾ ਆਈਜ਼ੈਕ ਨਿਊਟਨ, ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਚਾਲਕ ਦਾ ਖੋਜੀ ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਫਰੈਂਕਲਿਨ, ਭਾਫ਼ ਇੰਜਣ ਦਾ ਸੋਧਕਾਰ ਜੇਮਸ ਵਾਟ, ਚੇਚਕ ਦਾ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਐਡਵਰਡ ਜੇਨਰ, ਡਾਇਨਮੋ ਜਨਰੇਟਰ ਦਾ ਖੋਜਕਾਰ ਮਾਈਕਲ ਫੈਰਾਡੇ, ਬ੍ਰੇਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਜਨਮਦਾਤਾ ਲੂਈ ਬ੍ਰੇਲ, ਕੜੀਬੱਧ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਜਨਕ ਚਾਰਲਸ ਡਾਰਵਿਨ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਬਾਇਲੋਜੀ ਦਾ ਜਨਕ ਲੂਈਸ ਪਾਸਚਰ, ਡਾਇਨਾਮਾਈਟ ਦਾ ਪਿਤਾਮਾ ਐਲਫਰੈਡ ਨੋਬਲ, ਐਕਸਰੇ ਈਜਾਦਕਾਰ ਰੋਂਟਜੇਨ, ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਕ ਖੋਜਾਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਥਾਮਸ ਅਲਵਾ ਐਡੀਸਨ, ਟੈਲੀਫੋਨ ਦਾ ਈਜ਼ਾਦਕਾਰ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਗਰਾਹਮ ਬੈੱਲ, ਕਵਾਂਟਮ ਥਿਊਰੀ ਦਾ ਕਾਢੂ ਮੈਕਸ ਪਲੈਂਕ, ਮਹਾਨ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੇ.ਸੀ. ਬੋਸ, ਦੋ ਵਾਰ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਮੈਰੀ ਕਿਊਰੀ, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਕਾਢੂ ਦੋ ਰਾਈਟ ਭਰਾ, ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਪਿਤਾਮਾ ਕਾਰਲ ਲੈਂਡਸਟੇਨਰ, ਐਟਮ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਬਣਤਰ ਦਾ ਖੋਜੀ ਲਾਰਡ ਰਦਰਫੋਰਡ, ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਰੇਡੀਓ ਦਾ ਖੋਜੀ ਮਾਰਕੋਨੀ, ਸਾਪੇਖਤਾ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਕਰਤਾ ਐਲਬਰਟ ਆਈਨਸਟਾਈਨ, ਪੈਨਿਸਿਲੀਨ ਦਾ ਕਾਢੂ ਅਲੈਕਜ਼ੈਂਡਰ ਫਲੇਮਿੰਗ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦਾ ਖੋਜਕਾਰ ਜਾਨ੍ਹ ਬੇਅਰਡ, ਰਮਨ ਇਫੈਕਟ ਦਾ ਜਨਕ ਡਾ. ਸੀ.ਵੀ. ਰਮਨ, ਮਹਾਨ ਭੌਤਿਕੀ ਤੇ ਸੰਖਿਆਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਤਯੇਂਦਰ ਨਾਥ ਬੋਸ, ਐਟਮ ਬੰਬ ਦਾ ਸਿਰਜਕ ਓਪੇਨ ਹਾਈਮਰ, ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਸੀਮਾ ਦਾ ਕਰਤਾ ਡਾ. ਐਸ. ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ, ਬਨਾਉਟੀ ਜੀਨ ਦਾ ਸਿਰਜਕ ਡਾ. ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਖੁਰਾਣਾ, ਮਿਜ਼ਾਈਲਮੈਨ ਡਾ. ਏ.ਪੀ.ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਇਤਿਆਦਿ।
ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਖੇਪ ਜੀਵਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਮਰ ਅਨੁਸਾਰ ਤਰਤੀਬ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਹਿਨ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੋਜ ਦਾ ਜਾਗ ਲੱਗਿਆ। ਕਿਵੇਂ ਉਹ ਨਿਰੰਤਰ ਲਗਨ ਨਾਲ, ਸਾਰੇ ਰੁਝੇਵੇਂ ਛੱਡ ਕੇ, ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਵਿਚ ਰੁੱਝੇ ਰਹੇ। ਕਿਵੇਂ ਅੱਜ ਦੇ ਮਾਨਵ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੁਖੈਨ ਅਤੇ ਆਨੰਦਮਈ ਬਣਾਇਆ (ਕੇਵਲ ਐਟਮ ਬੰਬ, ਮਾਨਵਤਾ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ), ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪੱਛਮ ਦੇ ਦੇਣ ਹਨ। ਕੁਝ ਇਕ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਅਧਿਕਤਰ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਪ੍ਰਾਈਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਲਾਮ ਨੂੰ 'ਭਾਰਤ ਰਤਨ' ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਸਾਰਿਆਂ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਜਨਮ, ਮਾਪੇ, ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁੱਲਵਾਨ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਹੀ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਕੇ ਇਸ ਫਾਨੀ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਗਿਆਨ ਕਿਹੜੇ ਸੋਮਿਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆਂ ਉਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ। ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਭਾਸ਼ਾ, ਰਵਾਨਗੀ ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਵਰਧਕ ਹੈ। ਦੁਆ ਹੈ, ਲੇਖਕ ਦੀ ਕਲਮ, ਅਜਿਹੇ ਮੁਲਵਾਨ ਕਾਰਜਾਂ 'ਤੇ ਚਲਦੀ ਰਹੇ।

-ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼

vatishdharamchand@gmail.com

ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਕੌਤਕ
ਲੇਖਕ: ਡਾ. ਸੋਨੀਆ ਚਹਿਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 120 ਰੁ. ਪੰਨੇ 60
ਸੰਪਰਕ : 94178-73407

ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਹੀ ਅਣਹੋਂਦ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਆਟੇ ਵਿਚ ਲੂਣ ਸਮਾਨ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਫਿਰ ਵੀ ਕੁਝ ਸਾਹਿਤਕਾਰ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਤਰਕਮਈ ਨਜ਼ਰੀਏ ਵਾਲੇ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਫੈਲੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਭ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਦੀ ਧੁੰਦ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਵਿਗਿਆਨ ਖਿੱਤੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸਕੂਲ ਅਧਿਆਪਕਾ ਡਾ. ਸੋਨੀਆ ਚਹਿਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਬੰਧ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹੱਥਲੀ ਕਹਾਣੀ-ਪੁਸਤਕ 'ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਕੌਤਕ' ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ 'ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਰੰਗ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੰਗ', 'ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੰਗਾਂ', 'ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੀਂਘ', 'ਵਿਗਿਆਨਕ ਲੋਅ' ਅਤੇ 'ਵਿਗਿਆਨਕ ਗੁਲਦਸਤਾ' ਵਰਗੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਲ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਅਤੇ ਦਸ਼ਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਸਮੀਖਿਆ ਅਧੀਨ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 20 ਕਹਾਣੀਆਂ ਅੰਕਿਤ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਨੋਖਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸਿਰਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿਚ ਵਹਿਮ ਭਰਮ ਜਾਂ ਅਖੌਤੀ ਚਮਤਕਾਰੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਪਾਤਰ ਸਹਿਕਰਮੀ ਪਾਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਤਰ ਮਨੁੱਖ ਵੀ ਹਨ, ਰੁੱਖ, ਫਲ-ਫੁੱਲ, ਜੀਵ-ਜੰਤੂ, ਭੂਗੋਲ, ਖਗੋਲ, ਚੰਦ, ਸੂਰਜ, ਧਰਤੀ, ਤਾਰਾ ਮੰਡਲ, ਦਰਿਆ-ਪਰਬਤ, ਝੀਲਾਂ ਆਦਿ ਹਨ। ਫਿਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਗ਼ੈਰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਸਾਰੇ ਦੀ ਧੁੰਦ ਛੱਟਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਤਹਿ ਵਿਚ ਲੁਪਤ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਬਾਹਰੀ ਬਲ, ਸੌਗਾਤ, ਹੋਲੀ, ਫੁੱਲ, ਜੰਗਲ ਦੀ ਸੈਰ, ਸ਼ੈਤਾਨ, ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਕੌਤਕ, ਜਾਦੂ ਦਾ ਖੇਡ, ਠੱਗੀ ਅਤੇ ਧੂੰਆਂ ਆਦਿ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਉਚੇਚਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ, ਵਲੋਂ ਕੀਤੀਆਂ ਈਜਾਦਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਤੇ ਤੱਥਾਂ ਸਹਿਤ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ। 'ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਬਲੂੰਗੜਾ', 'ਕਾਂਬਾ', 'ਜਿਗਰ ਦਾ ਟੁਕੜਾ' ਅਤੇ 'ਨਾੜੂਆ' ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਵੀ ਦਲੀਲਮਈ ਸੁਨੇਹੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮੰਤਵ ਬਾਲ ਮਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਜਾਂ ਸਹਿਮ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਹਰ ਵਸਤੂ ਜਾਂ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮਾਜ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਾ. ਸੋਨੀਆ ਨੇ ਰੌਚਿਕਤਾ ਅਤੇ ਜਿਗਿਆਸਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਿਆਂ ਸੋਹਣੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਾਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਚਿੱਤਰ ਕਵਿਤਾ ਸ਼ਰਮਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਮਦਦਗਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਬਾਲ ਮਨਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਚੰਗਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।

-ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ 'ਆਸ਼ਟ' (ਡਾ.)
ਮੋਬਾਈਲ : 98144-23703

ਜਲ ਭਰਮ ਤੋਂ ਵਾਪਸੀ
ਲੇਖਕ : ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਗੋਲਡਮਾਈਨ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 142
ਸੰਪਰਕ : 98141-85363

ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ ਦੇ ਇਸ ਨਾਟਕ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਵਿਚ ਅੱਠ ਨਾਟਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਪਰਪੱਕ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਹੈ ਉਂਝ ਕਹਾਣੀ, ਕਵਿਤਾ, ਗਜ਼ਲ, ਵਿਅੰਗ ਦੀਆਂ ਲੱਗਭਗ ਪੱਚੀ ਪੁਸਤਕਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਛਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਬੁਣਨ ਉੱਤੇ ਬੱਝਵੀਂ ਪਕੜ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੇ ਇਹ ਨਾਟਕ ਨਾਟ-ਕਹਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਪਾਠਕ ਉੱਤੇ ਚੰਗਾ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਟਕ 'ਜ਼ਹਿਰ' ਰਮਾਂ ਕਾਂਤ ਦੀ ਹਿੰਦੀ ਕਹਾਣੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਸੰਖੇਪ ਜਿਹਾ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਇਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ 'ਤੇ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਗਾਹਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਗਾਹਕ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ, ਬਲਕਿ ਆਪਣੇ ਖਾਸੇ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ। ਦੁਕਾਨਦਾਰ (ਕੈਮਿਸਟ) ਉਸ ਗਾਹਕ ਦੇ ਅੰਦਰਲੀ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣਦਾ ਹੈ, ਬਾਹਰ ਕੱਢਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਕਮਾਲ ਦੇ ਹਨ, ਪਾਠਕਾਂ/ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਅੰਦਰ ਉਪਜੀ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀ ਜ਼ਹਿਰ ਕਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਇਸ ਲਈ ਮੁਹੱਬਤੀ ਦਵਾਈ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਹੱਬਤੀ ਬੂਟੇ ਉੱਜੜ ਚੁੱਕੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਕਾਇਮ ਹਨ। ਰਾਮ ਨਾਥ ਰਾਏ ਦੀ ਬੰਗਲਾ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਟਾਈਟਲ ਨਾਟਕ 'ਜਲ-ਭਰਨ ਤੋਂ ਵਾਪਸੀ।' ਨਾਟਕ ਦੇ ਨਾਇਕ ਰਾਮ ਲਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਔਲਾਦ ਦੇ ਮੋਹ ਦੇ ਫੋੜੇ ਦੇ ਫਿੱਸਣ, ਰਿਸਣ, ਸੁੱਕਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਮੋਈ ਬੈਠਾ ਹੈ ਇਹ ਨਾਟਕ। ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ ਦੀ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ 'ਪੁਨਰ ਜਨਮ' ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਇਹ ਨਾਟਕ ਵੀ ਔਲਾਦ ਮੋਹ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਕਈ ਭਰਮ ਤੋੜਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਅੰਦਰ ਉਸਰ ਰਹੇ ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਦੀ ਪਿਠਵਰਤੀ ਸਚਾਈ ਇਸ ਨਾਟਕ 'ਚੋਂ ਜੱਗ ਜ਼ਾਹਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਇਸ ਨਾਟਕ ਦਾ ਨਾਇਕ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਧੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀਨ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ ਬਲਕਿ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਪਲ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮ ਹੀ ਕੱਟਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਪਿੱਛੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਧੀਆਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਵੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਸਲੀਮਾ ਨਸਰੀਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ 'ਲੱਜਾ' ਦੇ ਆਧਾਰਿਤ ਨਾਟਕ 'ਬਦਲਾ', ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅਧਾਰਿਤ 'ਮਮਤਾ ਦਾ ਰੁੱਖ', ਆਰ ਚੂੜਾਮਣੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ 'ਯੋਗ' ਦੇ ਅਧਾਰਿਤ 'ਮਮਤਾ ਮਾਰੀ ਜੋਗਣ' ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ 'ਬੁਲਡੋਜ਼ਰ' ਅਤੇ 'ਦਾਨ ਪੁੰਨ' ਦੇ ਅਧਾਰਿਤ ਨਾਟਕ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸਮਾਜ ਲਈ ਮਹੱਬਤ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰਿਤ ਨਾਟਕ ਦੀ ਬਣਤਰ ਦਿਲਚਸਪ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਬੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਦਲਾਲ ਖੁਦ ਇਕ ਸਫ਼ਲ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈਕੇ ਤੁਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸਿਰਜਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਰੌਚਕ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੇ ਸਾਰੇ ਨਾਟਕ ਰੰਗ ਮੰਚ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਭਰਪੂਰ ਹਨ।

-ਨਿਰਮਲ ਜੌੜਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98140-78799-

ਕੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ
ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਉਪਜ ਸਨ?
ਲੇਖਕ : ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਰੀਥਿੰਕ ਬੁੱਕਸ ਸੰਗਰੂਰ
ਮੁੱਲ : 599 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 402
ਸੰਪਰਕ : 94643-46677

ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ 1973-74 ਈ. ਵਿਚ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਸਿੱਖ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਪਰਿਚਿਤ ਸੀ। ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਵਕਤ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੱਖ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨਾਲ ਖਤੋ-ਕਿਤਾਬਤ ਦੀ ਵਿਧੀ ਕੀਤੀ। ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਡਾ. ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖ ਕੇ ਇਸ ਸੰਕਟ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕੀਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਅਜਿਹੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 'ਨੌਜਵਾਨ' ਸਮਝ ਕੇ ਕੋਈ ਸਮਾਧਾਨ ਤਾਂ ਨਾ ਦੱਸਿਆ ਪਰ ਤਾਂ ਵੀ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਮੱਗਰੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇਕ ਅੰਗ ਬਣ ਕੇ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਆਧਾਰ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਜ਼ਰੂਰ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਬੇਪ੍ਰਵਾਹ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸ. ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਜਿਹੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਈ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਕਿ ਮਿਥ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਤਾਂ ਵੀ ਉਸ ਦੀ 'ਗਰਜ' ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸੁਣੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਕਾਲ ਚਲਾਣੇ ਉਪਰੰਤ 40 ਵਰ੍ਹੇ ਬੀਤ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਤਕਰੀਰਾਂ, ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਲਿਆਂ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਜੀਵ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਿੰਡ, ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਮੇਲਿਆਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪਰਿਸਰ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹੋਰ ਸਭ ਸਾਹਿਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਂਅ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਾਜਸੀ ਨੇਤਾ 'ਆਪਣੀ ਮੰਝਧਾਰ ਵਿਚ ਫਸੀ ਬੇੜੀ ਨੂੰ' ਪਾਰ ਲਗਾ ਗਏ ਹਨ। ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਕੈਨੇਡਾ-ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਲੋਕ ਵੀ ਘਰੇ ਬੈਠੇ, ਬਾਬਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਲੈ ਕੇ ਪਾਰਲੀਮਾਨੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀਆਂ ਗਣਤੰਤਰੀ ਆਕਾਂਖਿਆਵਾਂ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੀ ਸਿਮਰਤੀ ਵਿਚੋਂ ਫੁਟਦੀਆਂ-ਵਿਗਸਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬੇਸ਼ੱਕ, ਲੇਖਕ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਕੱਟੜ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹੋਰ ਕੌਮਾਂ ਜਾਂ ਜਾਤਾਂ-ਜਮਾਤਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੀ 'ਫਿਨਾਮਿਨਾ' ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਅਕਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਰਾਡਾਰ ਉੱਪਰ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਨਬਾ-ਪਰਵਰੀ ਤੇ ਲੋਭ-ਲਾਲਚ ਨੂੰ ਨੰਗਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੀ ਜਾਦੂਈ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਵੈਕਲਪਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਆਵੇ ਅਤੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਸਹਿਮਤ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਇਕ 'ਸੈਮੀਨਲ' ਰਚਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਹੋਣੀ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

-ਬ੍ਰਹਮ ਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ
ਮੋਬਾਈਲ : 98760-52136

ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ ਦੀਆਂ ਕਲਮਾਂ
ਸੰਪਾਦਕ : ਲੇਖਕ ਵਿਚਾਰ ਮੰਚ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਾਦਿਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ (ਬਠਿੰਡਾ)
ਮੁੱਲ : 220 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 172
ਸੰਪਰਕ : 99157-41606

'ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ ਦੀਆਂ ਕਲਮਾਂ' ਪੁਸਤਕ ਲੇਖਕ ਵਿਚਾਰ ਮੰਚ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਮੰਡਲ ਵਿਚ ਸਰਵਸ੍ਰੀ ਸਾਦਿਕ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ, ਮਨਦੀਪ ਕੁੰਦੀ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਸਾਗਰ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਗਗਨ ਧਾਲੀਵਾਲ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ ਅਤੇ ਕੁਲਦੀਪ ਦੀਪ (ਸਾਦਿਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼) ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪਿੰਡ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ ਦੇ ਗੁੰਮਨਾਮ ਤੁਰ ਗਏ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਪਿੰਡ ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖਤ ਕਰਨਾ ਅਤਿ-ਕਠਿਨ ਕਾਰਜ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸਰਵੇਖਣ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਮਸਲਾ ਹੈ। ਸਾਦਿਕ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ ਦੇ 'ਜੇਕਰ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਸਰਦਾਰ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੰਦਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਪੁਰਾਣਾ ਲੇਖਕ ਨਹੀਂ ਲੱਭਿਆ। ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਫਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਦੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੇ ਲੇਖਕ ਗੁੰਮਨਾਮ ਹੀ ਤੁਰ ਗਏ ਹੋਣਗੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਰੱਦੀ ਸਮਝ ਕੇ ਰੱਦੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਨੇ। ਸ਼ਬਦ ਸਾਡੇ ਅਵੇਸਲੇਪਨ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂਆਂ, ਪੀਰਾਂ, ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ 'ਸ਼ਬਦ' ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਪਰ ਅਸੀਂ 'ਸ਼ਬਦ' ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਹੀ ਅਪਣਾ ਲਈ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸਰਵਸ੍ਰੀ ਸਵ. ਕਵੀਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਸੰਦਲ, ਸਵ. ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਮਾ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜ, ਭੱਟੀ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ, ਸਵ. ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੱਲੀ ਤਖਤੂਪੁਰੀ, ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ (ਸੂਬੇਦਾਰ ਮੇਜਰ), ਬਚਿੱਤਰ ਸਿੰਘ ਭੱਟੀ, ਹਾਕਮ ਸਿੰਘ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ, ਨੈਬ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਭੱਟੀ ਮੌੜਾਂ ਵਾਲਾ (ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ), ਸੇਵਕ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਸੁਰਜੀਤ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ, ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਮਨਦੀਪ ਕੁੰਦੀ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ ਸ਼ੀਰਾ, ਸਾਗਰ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਗੁਰੀ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ, ਕਮਲਦੀਪ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਬਿੰਦੂ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਪਾਲਾ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ, ਜਸ ਕੁੰਦੀ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਹੈਰੀ ਤਖਤੂਪੁਰੀ (ਹੈਰੀ ਲੁੱਟਰ), ਗੋਗੀ ਮਾਨ, ਲਵੀ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਗੁਰਸੰਗਤ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਜੱਸਾ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਨਵੀ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਕੇਵਲ ਸਰਾਂ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਤੋਚੀ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਗੋਰਾ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਰਮਨਦੀਪ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਕਵੀਸ਼ਰ ਲਖਵੀਰ ਸਿੰਘ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਇੰਦਰ ਗਿੱਲ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਗਿੱਲ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਡਾ. ਗਗਨ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਕਰਨੈਲ ਲੰਬੜਦਾਰ ਦਾ ਪੋਤਾ, ਕਲੱਚ ਤਖਤੂਪੁਰੀ, ਨਿੰਮਾ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਸੱਤਪਾਲ ਤਖਤੂਪੁਰੀ, ਧੰਮੀ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਜਿੰਦ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਇੰਦਰ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ, ਨੈਬ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ, ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ, ਗੁਰਿੰਦਰ ਧਾਲੀਵਾਲ ਅਤੇ ਸਾਦਿਕ ਤਖਤੂਪੁਰੀਆ 52 ਕਲਮਾਂ ਦੇ ਕਲਾਮ ਦਰਜ ਹਨ। ਜਿਥੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਵਲੋਂ ਕਾਵਿਕ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਗੀਤ, ਛੰਦ ਬੱਧ, ਰਚਨਾਵਾਂ ਆਦਿ ਰਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਉਥੇ ਹੀ ਵਧੀ ਹੋਈ ਡੀ.ਏ. ਕਿਸ਼ਤ, ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ, ਭੁਲੇਖਾ, ਆਸਤਕ ਤੇ ਨਾਸਤਕ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਆਪਣਾਪਨ ਤੇ ਪਿਆਰ, ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ, ਸੂਲਾਂ ਆਦਿ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਦੋ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਵੱਖਰੀ ਹੈਸੀਅਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਲਹਿਰ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਦੂਸਰਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਖਿੱਤੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸੋਚ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸਮਕਾਲੀ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਹੈ। ਨਸ਼ਾ ਖੋਰੀ, ਕੁਨਬਾ ਪਰਵਰੀ, ਦਾਜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ, ਉਚਤਾ-ਨੀਚਤਾ ਦਾ ਭੇਦ-ਭਾਵ, ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਤਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਗਾੜ, ਰਿਸ਼ਵਤ-ਖੋਰੀ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ, ਸੇਵਕ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰੇ, ਗੁਰਿੰਦਰ ਧਾਲੀਵਾਲ ਆਦਿ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਪੰਨੇ ਖਾਲੀ ਹੀ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਉੱਤਰ ਤਾਂ ਸੰਪਾਦਕੀ ਮੰਡਲ ਹੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਇਸ ਕਰਕੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸਮਝਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਾਦਕੀ ਮੰਡਲ ਨੇ ਇਹ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਬਾਕੀ ਪਦਾਰਥਕ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਵਲੋਂ ਰਚੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਦੌਲਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਕੋਈ ਦੌਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਲੇਖਕ ਵੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਬਹੁਮੁੱਲਾ ਸਰਮਾਇਆ ਹਨ। ਇਕ ਲੇਖਕ ਦੀ ਲੇਖਣੀ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੇਸ਼ਾਂ-ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਦਿਕ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਨੇ ਬੋਲੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮੁੱਚੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਉਲੀਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਘਰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਾਸੀ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਿੱਤਿਆਂ, ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵੀ ਬੋਲੀਆਂ ਹਨ। ਮੋਟੁ ਫ਼ੌਜੀ ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਦਾ ਸੀ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਜ਼ਰ ਸਿੰਘ ਪੀ.ਟੀ. ਮਾਸਟਰ ਹੈ। ਮੁਨਸ਼ਾ ਸਿੰਘ ਐਮ.ਐਲ.ਏ. ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਸੰਪਾਦਕੀ ਮੰਡਲ ਨੂੰ ਬਹੁਤ-ਬੁਹਤ ਮੁਬਾਰਕਾਂ। ਪਾਠਕ ਵੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਗੇ।

-ਸੰਧੂ ਵਰਿਆਣਵੀ (ਪ੍ਰੋ.)
ਮੋਬਾਈਲ : 98786-14096

ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ
ਲੇਖਕ : ਤਰਲੋਕ ਸਿੰਘ ਆਨੰਦ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਰੈੱਡ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਰਾਮਪੁਰ (ਲੁਧਿਆਣਾ)
ਮੁੱਲ : 350 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ: 160
ਸੰਪਰਕ : 98158-80489

ਤਰਲੋਕ ਸਿੰਘ ਆਨੰਦ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਵਿਲੱਖਣ ਕਵੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਵਾਂਗ ਮਿਲੀ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਉਹ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹਦੇ ਦੇਖਿਆ। ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 'ਸਾਵੇਂ ਪੱਤਰ' ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਜ਼ੁਬਾਨੀਂ ਯਾਦ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਅਜਿਹੇ ਸਾਜ਼ਗਾਰ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਏਨੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕਹਿਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੀ ਹੈ:
ਦੋ ਕੁ ਕੌੜੇ ਸ਼ਬਦ ਕਹਿ ਕੇ
ਹੋ ਗਿਆ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਉਹ,
ਪੌਣ ਦੇ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰ
ਪਰ ਘੁਲ਼ਿਆ ਰਹੇਗਾ ਦੇਰ ਤੱਕ।
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੇ ਝੰਬੇ ਹੋਏ ਨੌਜਵਾਨ ਹੀ ਹਨ ਬਲਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਲੋਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਘਾਟਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਹੁਣ ਰਹਿਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਪਰ ਤਰਲੋਕ ਸਿੰਘ ਆਨੰਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਦੀ ਸੂਖਮ ਪੀੜਾ ਨੂੰ ਭਲੀ-ਭਾਂਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ:
ਖ਼ਬਰੇ ਕਿਹੜੀ ਵਸਤੂ ਸੀ
ਜੋ ਛੱਡ ਆਇਆ ਹੈ ਪਿੱਛੇ ਉਹ,
ਓਨਾ ਹੀ ਘਰ ਚੇਤੇ ਆਵੇ,
ਜਿੰਨਾ ਜਾਵੇ ਦੂਰ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ।
ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਰਲੋਕ ਸਿੰਘ ਆਨੰਦ ਦਾ ਇਕ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਇਕ ਗ਼ਜ਼ਲ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਛੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਪੁਸਤਕਾਂ, ਚਾਰ ਆਲੋਚਨਾ ਅਤੇ ਖੋਜ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ, ਤਿੰਨ ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਲਿਪੀਅੰਤਰਣ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰੀ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਡੱਪਣ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿਖਾਂਦਰੂ ਮੰਨ ਕੇ ਚਲਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਵਡਮੁੱਲੀ ਸੌਗਾਤ ਦੇਣ ਲਈ ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਹੀ ਵਧਾਈ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ।

-ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮੀ
ਸੰਪਰਕ : 98146-28027

ਬਾਵਾ ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ ਕ੍ਰਿਤ 
ਭਗਵਾਨ ਬਲਾਸ ਸੁਖਨਲ ਸਾਰ
ਲੇਖਕ/ਸੰਪਾਦਕ : ਡਾ. ਪਰਮਵੀਰ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ,
ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ
ਮੁੱਲ : 440 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 450

ਭਗਵਾਨ ਬਲਾਸ ਸੁਖਨਲ ਸਾਰ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕਾਵਿ-ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਛੰਦ-ਬਧ ਰਚਨਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਾਵਾ ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਦੋਹਰਾ, ਸ੍ਵੈਯਾ, ਕਬਿਤ, ਰੈਹਕਲਾ, ਬੈਂਤ ਅਤੇ ਡਿਉਢ ਆਦਿ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਕਾਵਿ-ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਸੁਹਿਰਦ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਮੂਲ ਲੇਖਕ ਬਾਵਾ ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿਚ 'ਸ੍ਰੀ ਨਾਭ ਕੰਵਲ ਰਾਜਾ ਜੀ' ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ 'ਰਾਜਾ' ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਉੱਚਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚੋਂ ਸਤਿ, ਸੰਤੋਖ, ਦਇਆ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਧੀਰਜ ਵਾਲੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਬਾਵਾ ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ ਜੀ ਉਨ੍ਹੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਰੱਕਤ ਸੰਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਸਾਧੂਆਂ ਨਾਲ ਵਿਚਰਦਿਆਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਝਿੰਗੜਾਂ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲਗਾਉ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਬਾ ਜਵਾਹਰ ਦਾਸ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਇਥੇ ਹੀ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸੁਜੋਂ, ਹੇੜੀਆਂ, ਗੁਣਾਚੌਰ, ਗੋਸਲ, ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ, ਭਰੋ ਮਜਾਰਾ, ਮਜਾਰਾ ਨੌਂਅਬਾਦ, ਬੱਲੋਵਾਲ (ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ), ਰਹਿਪਾ ਆਦਿ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਅਸਥਾਨ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹਨ। ਝਿੰਗੜਾਂ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਸ੍ਰੀ ਨਾਭ ਕੰਵਲ ਰਾਜਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਉਸਾਰੀ 1906 ਈ. ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੀ ਕਰਵਾਈ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਇਸ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕਾਵਿ-ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਖਰੜਾ ਕਾਪੀ ਦੇ ਰੂਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਲੇਖਕ/ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਨੇ ਖੋਜਾਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਲਾਭਹਿੱਤ ਮੂਲ ਲੇਖਕ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅਸਥਾਨਾਂ ਮੌਜੂਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ, ਮੁਹਤਬਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਵਾਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਠਕ ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਕਰੇਗਾ, ਬਾਵਾ ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ ਇਕ ਸਧਾਰਨ ਕਵੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਰੱਬੀ ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੰਗੀਹੋਈ ਆਤਮਾ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵੀ ਸਨ।
ਜੇਕਰ ਦੂਜੇ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚੋਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਾਵਨ ਬਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਝਲਕਾਰੇ ਥਾਂ-ਪੁਰ-ਥਾਂ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਕਾਵਿ-ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਰਿਵਾਰਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚਲੇ ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਸਵਾਰਥੀ ਰੁੱਚੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਕਰਤਾ ਨੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ 'ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ' ਦਾ ਕਰਤਾ, ਭਰਤਾ, ਹਰਤਾ, ਅਦ੍ਰਿਸ਼, ਅਨਾਸ, ਅਚਲ, ਅਪ੍ਰੋਖ, ਨਿਰਾਕਾਰ, ਨਿਰਵੈਰ, ਨਿਰਦੋਖ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਰਬ ਵਿਆਪਕਤਾ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ, ਮਾਇਆ ਤੇ ਵਿਕਾਰ, ਸਤਿਸੰਗ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਦੇਹੀ ਦੀ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਨਾਸ਼ਮਾਨਤਾ, ਵਹਿਮਾਂ ਭਰਮਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਦੇਸ਼, ਵਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ, ਦੂਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਾਲੀ ਸੋਚ, ਮਾਸ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰਹੇਜ਼, ਪਰਾਈ ਇਸਤਰੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਉੱਚ ਗ੍ਰਹਿਸਤੀ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਦੀ ਜਾਚ, ਅਵਾਗਵਣ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਲਕਸ਼ ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਕਰਤਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗੁਣ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਪੰਜਾਬੀ, ਅਰਬੀ, ਫਾਰਸੀ, ਉਰਦੂ ਦਾ ਮਾਹਰ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਸਿਹਰਫ਼ੀ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਗੂੜ੍ਹ ਗਿਆਨ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਨੇਕਾਂ ਰੱਬੀ-ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੰਗੀਆਂ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਬਚਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸਾਂਝ ਪੁਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਸ੍ਵੈਯਾ, ਦੂਜੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਕਬਿਤ, ਤੀਜੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਦੋਹਰੇ, ਚੌਥੇ ਵਿਚ ਰੈਹਕਲੇ, ਪੰਜਵੇਂ ਭਾਗ ਵਿਚ ਸੀਹਰਫ਼ੀ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਦੋਹਰੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਪਾਠ-ਸੰਪਾਦਕ, ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਅਤੇ ਭਾਵਾਰਥ ਦਾ ਕਠਿਨ ਕਾਰਜ ਕਰਦਿਆਂ ਸੰਪਾਦਕ/ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਸਖਤ ਘਾਲਣਾ ਘਾਲੀ ਹੈ। ਭਰਪੂਰ ਆਸ ਹੈ ਇਹ ਖੋਜ ਕਾਰਜ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਖੋਜਾਰਥੀਆਂ, ਪਾਠਕਾਂ ਤੇ ਜਗਿਆਸੂਆਂ ਲਈ ਜਿਥੇ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ।

-ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-24040

ਵਕਤ ਦੀ ਕੈਨਵਸ 'ਤੇ
ਲੇਖਕ : ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਵੜੈਚ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 250, ਸਫ਼ੇ 173
ਸੰਪਰਕ : 94630-23152

ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰੌਢ ਲੇਖਕ ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਵੜੈਚ ਦੀ 'ਵਕਤ ਦੀ ਕੈਨਵਸ 'ਤੇ' ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਸੋਧਿਆ ਹੋਇਆ ਸੰਸਕਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਵਾਰਤਕ ਪੁਸਤਕਾਂ 'ਸਾਡੀ ਵੀ ਸੁਣ ਲਵੋ, ਜੀਵਨੀ ਇੱਕ ਕਰਮਯੋਗੀ ਦੀ, ਪਲਕਾਂ ਦੇ ਓਹਲੇ' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਵਲੋਂ ਪਸੰਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਪਾਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਡੂੰਘਾ, ਸੂਖਮ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰਤ ਅਨੁਭਵ ਹੈ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ 'ਚੋਂ ਡੁੱਲ੍ਹ-ਡੁੱਲ੍ਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੌਰਾਨ ਵਾਪਰੀਆਂ ਕੁਝ ਘਟਨਾਵਾਂ, ਨੇੜੇ ਆਈਆਂ ਕੁਝ ਨਾ ਭੁੱਲਣਯੋਗ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦਾ ਯਥਾਰਥਮਈ ਚਿਤਰਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਸ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹਨ, ਪਾਤਰ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਹਨ, ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਮੰਜ਼ਰਕਸ਼ੀ ਹੈ, ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਦਿਲ ਖਿੱਚਵਾਂ ਚਿਤਰਨ ਹੈ, ਆਤਮਿਕ ਸੰਬੰਧ ਹਨ, ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਵਾਪਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ-ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ, ਹਾਦਸੇ, ਮਿੱਠੀਆਂ-ਕੌੜੀਆਂ ਯਾਦਾਂ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸ਼ੋਖ ਤੇ ਫਿੱਕੇ ਪੈਂਦੇ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਹਨ, ਕਈ ਜੀਵਨ ਰੱਹਸ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਸਾਦਾ-ਸਰਲ, ਸਪੱਸ਼ਟ, ਸਹਿਜਤਾ ਅਤੇ ਸੁਹਜਤਾ ਰਾਹੀਂ ਬੜੇ ਹੀ ਰੌਚਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੇਖਾਂ ਦਾਂ 'ਕਥਨ' (ਸਬਜੈਕਟ) ਤਾਂ ਨਿਵੇਕਲਾ ਹੈ ਹੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਸਪਰਸ਼ ਝਲਕਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਹੀ ਪਾਤਰ ਇੱਕਦਮ ਸਜੀਵ ਹਨ, ਉੱਥੇ 'ਕਹਨ' ਯਾਨੀ ਸ਼ੈਲੀ ਬਹੁਤ ਰੌਚਕ ਹੈ। ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਕੋਈ ਦਿਖਾਵਟੀ ਜਾਂ ਬਣਾਉਟੀਪਨ ਨਹੀਂ ਝਲਕਦਾ। ਗਰੀਬੜਾ ਠੇਕੇਦਾਰ ਦਾ ਧਰਮਾ ਹੋਵੇ, ਕਿਸਮਤ ਦਾ ਧਨੀ ਦਾ ਮਿੰਦਰ ਹੋਵੇ, ਧੰਨਾ ਜੱਟ ਦਾ ਪਾਲੀ, ਨੈਬਾ-ਫੌਜੀ ਦਾ ਨਾਇਬ ਸਿੰਘ ਹੋਵੇ, ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਫਲ ਦਾ ਰਜਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਹੋਵੇ, ਹਸਮੁੱਖ ਵਿਨੋਦ ਦਾ ਵਿਨੋਦ ਕੁਮਾਰ ਹੋਵੇ, ਗੁਰਮੰਤਰ ਦਾ ਵਿਸਾਖੀ ਸਿੰਘ ਹੋਵੇ, ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਗੁਰਦੇਵ, ਡਰ ਦਾ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਫਿਰ ਨਾਵਲਕਾਰ ਸੰਤਵੀਰ ਦਾ ਸੰਤ ਕੁਮਾਰ ਹੋਵੇ, ਸਾਰੇ ਹੀ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਲੇਖ ਸਫਲ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਸੁਨੇਹਾ, ਸੰਕੇਤ ਜਾਂ ਸੂਤਰ ਵੀ ਛੱਡਦਾ ਹੈ। ਪਾਠਕ ਇਸ ਨਿਵੇਕਲੇ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਪੁਸਤਕ ਜ਼ਰੂਰ ਪਸੰਦ ਕਰਨਗੇ।

-ਡਾ. ਧਰਮਪਾਲ ਸਾਹਿਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98761-56964

ਮਕਸੂਦ ਸਾਕਿਬ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
ਸੰਪਾਦਕ : ਖਾਲਿਦ ਫਰਹਾਦ ਧਾਰੀਵਾਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 195 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 144
ਸੰਪਰਕ : 99151-03490

ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਮਕਸੂਦ ਸਾਕਿਬ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ 15 ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਖਾਲਿਦ ਫਰਹਾਦ ਧਾਰੀਵਾਲ ਨੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਮਕਸੂਦ ਸਾਕਿਬ ਦੇ ਲਿਖੇ ਤਿੰਨ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਸਾਕਿਬ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ 1986 ਵਿਚ ਛਪਿਆ ਸੀ। ਦੂਸਰਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਸੁੱਚਾ ਤਿੱਲਾ' 1995 ਵਿਚ ਤੀਸਰਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਤੂੰ ਘਰ ਚਲਾ ਜਾ' 2018 ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾ ਹੈ। ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਜਿੰਦਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਦੋਵਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਵੀ ਇਧਰੋਂ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲਈ ਇਹ ਚੰਗਾ ਭਵਿੱਖ ਹੈ। ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹਥਲੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸਿਰਜਨ ਸਮਾਂ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਦੌਰ ਵਿਚ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।
ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਲਹਿੰਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਦਾ ਰੰਗ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਕਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸਾਦ ਮੁਰਾਦੇ ਹਨ। ਪਾਤਰ ਵੀ ਸੰਵਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਲਹਿਜਾ ਆਮ ਬੰਦੇ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਗੱਲ ਵਾਂਗ ਤੁਰਦੀ ਹੈ। ਪਾਤਰਾਂ ਦਾ ਸੰਵਾਦ ਸੱਥ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਲੋਕਾਂ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪਾਤਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਨ। 'ਬਾਬਾ ਗੁਜਿਆਣਿਆ', 'ਚੂ ਚੂ', 'ਹਾਕਰ ਗੁੱਡੀ' ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਂਦੇ ਹਨ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ, ਆਦਤਾਂ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕਹਾਣੀ ਤੋਰਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਮਕਸੂਦ ਸਾਕਿਬ ਦਾ ਸਵੈ-ਕਥਨ ਹੈ- 'ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਭਰਪੂਰ ਏ'। ਅਸੀਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਜਿਊਂਦੇ ਪਏ ਹੁੰਦੇ ਆਂ ਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਵੀ ਕਰਦੇ ਪਏ ਹੁੰਦੇ ਆਂ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦੀ ਪਾਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਹੈ। ਇਕ ਪਾਤਰ ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ -ਜੇ ਬਾਲ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਬਾਲ ਨਹੀਂ ਜੇ ਹੁੰਦਾ। (ਕਹਾਣੀ 'ਚੂ ਚੂ' ਸਫ਼ਾ 13) ਹਾਕਰ ਵਿਚ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਹਨ। ਲੂਹ ਵਿਚ ਦਫ਼ਤਰੀ ਮਾਹੌਲ ਹੈ। ਮੁਸਕਾਂਦ ਦੇ ਪਾਤਰ ਟਾਂਗੇ ਵਿਚ ਬੈਠੈ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੰਦਗੀ, ਸੁੱਚਾ ਤਿੱਲਾ, ਛੇਕੜੀ ਵਾਰ, ਚੱਲ ਪਿੱਦਿਆ ਉੱਠ ਚੱਲੀਏ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆ ਦਿਲਚਸਪ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਮਕਸੂਦ ਸਾਕਿਬ ਨਾਲ ਸੰਪਾਦਕ ਦੀ ਲੰਮੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸਵਾਲ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ।

-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98148-56160

ਝਗੜਾ
(ਵਤਨ ਪ੍ਰਸਤੀ ਦਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕੌਮ ਪ੍ਰਸਤੀ ਦਾ)
ਲੇਖਕ : ਮੁਖਤਿਆਰ ਸਿੰਘ ਅਰਸ਼ੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਅਰਸ਼ੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਖੰਨਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 64
ਸੰਪਰਕ : 94657-08424

ਮੁਖਤਿਆਰ ਸਿੰਘ ਅਰਸ਼ੀ ਇਕ ਕਰਮਸ਼ੀਲ ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ ਹੈ। ਅੰਬੇਡਕਰੀ ਚਿੰਤਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਉਸ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤਕ ਝਗੜੇ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਵਤਨਪ੍ਰਸਤੀ ਅਤੇ ਕੌਮਪ੍ਰਸਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਉਹ 'ਹਿੰਦੂ' ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਖੋਜ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, 'ਹਿੰਦੂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਇਕ ਕੌਮ ਹੈ।' ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਾੜਵੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਮਾਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਨਾ ਪਹਿਲਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਇਕ ਕੌਮ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨਾ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਧੀਨ ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਫੁਟਪਾਊ ਵਖਰੇਵਿਆਂ ਦਾ ਜਾਲ ਵਿਛਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵਿਚ ਆਪਸੀ ਟਕਰਾਅ ਵਧਣ ਲੱਗਾ। ਮਨੂੰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ 'ਸਿਮਰਤੀ' ਰਾਹੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਚਾਰ ਜਾਤਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਵੰਡ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜੱਦੀ ਪੁਸ਼ਤੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਵਿਰਸਾ ਸਮਝਣ ਲਗ ਪਈਆਂ ਤਾਂ ਹਾਕਮ ਅਤੇ ਹਕੂਮਤਾਂ ਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਪਰਜਾ ਉੱਪਰ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਈਆਂ।
ਲੇਖਕ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਹੇਠ ਅੱਗੇ ਟੋਰਦਾ ਹੈ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸਵਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੂਏ ਨੰਬਰ 'ਤੇ, ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਤਿਲਕ ਦੀ ਵਾਪਸੀ, ਕਰੀਮੀ ਲੇਅਰ-ਇਕ ਈਰਖਾਵਾਦੀ ਤੁੱਕਾ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਵਿਸਥਾਰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਲਿਖੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਝ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਨਜ਼ਮਾਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਤਰਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਸਾਰਥਕ ਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰੇਗੀ।

-ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੂਰੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 93573-24241

ਸਚੈ ਮਾਰਗਿ ਚਲਦਿਆਂ
ਲੇਖਕ : ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਤਾਪ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 144
ਸੰਪਰਕ : 94174-37682

ਚਾਰ ਨਾਵਲਾਂ ਦੇ ਰਚੇਤਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਤਾਪ ਦੀ ਅਗਲੀ ਪੁਸਤਕ ਵਾਰਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਚਨਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਅਨੁਭਵਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰਤਕ ਦੇ ਵਿਧਾ ਰੂਪ ਸੰਸਮਰਣ ਵਜੋਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸਮੇਂ ਵੀ ਕਾਲਪਨਿਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਵਾਸਵਿਕਤਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਸੀ ਗੁੱਟਬਾਜ਼ੀ ਕਾਰਨ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਜਾਨ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋੜਵੰਦ ਨੌਕਰੀਪੇਸ਼ਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਥੋੜ੍ਹੀ ਤਨਖ਼ਾਹ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕ ਵਿਖਾਈ ਲਈ ਮੌਤ ਦੇ ਭੋਗ ਆਦਿ 'ਤੇ ਖ਼ਰਚ ਕਰ ਕੰਗਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਚੋਣ ਡਿਊਟੀ ਸਮੇਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹੰਗਾਮੇ ਕਾਰਨ ਹਵਾਲਾਤ ਜਾਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਬੇਰੁਜ਼ਗ਼ਾਰੀ, ਤਰਕਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪਾਸ਼ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਅਫ਼ਸਰਸ਼ਾਹੀ 'ਤੇ ਚੋਟ ਮਾਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਰਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣੇ ਇਹ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇ ਅਤੇ ਕਿੱਸੇ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਤਜਰਬਿਆਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਗੁੰਦਵੇਂ ਕਥਾਨਕ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤਿਆਂ ਉਸ ਕੋਲ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ ਹੈ। 'ਅਮਰ ਸੂਫ਼ੀ' ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਸ ਦੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਢੇਰਾਂ ਦੇ ਢੇਰ ਠੇਠ ਸ਼ਬਦ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਲੋਕ ਮਨਾਂ 'ਚੋਂ ਵਿਸਰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਅਤਿਅੰਤ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਅਸਲੀ ਸਰਮਾਇਆ ਹਨ। ਉਹ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਸੇਵਕ ਅਖਵਾਉਣ ਦਾ ਪੂਰਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।

-ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਰਾਣਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98728-87551

ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ
ਲੇਖਕ : ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜੈਂਟਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 995 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 316
ਸੰਪਰਕ : 98762-07774

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਤਕਸੀਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਦਸ ਅਧਿਆਏ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਭਾਗ ਵਿਚ 13 ਅਧਿਆਏ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਦ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਟ੍ਰਿਸ਼ਟ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਬਾਰੇ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਰਾਹੀਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤਕ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿਚ ਰੱਬੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਤੁਕਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਕਮਾਲ ਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ ਵਿਆਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਦਸ ਅਧਿਆਏ ਸਫਾ 5 ਤੋਂ 227 ਤੀਕ ਹਨ ਅੰਤਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਗ ਦੇ 13 ਅਧਿਆਏ ਹਨ ਜੋ 227 ਤੋਂ 315 ਤੀਕ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਆਏ 'ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਚ' ਨੂੰ ਅੱਗੋਂ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਉਪ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਅਧਿਆਏ ਦੋ 'ਗੁਰਬਾਣੀ ਬਾਰੇ ਮੇਰੀਆਂ ਕੁੱਝ ਨਿੱਜੀ ਵਿਚਾਰਾਂ' ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਅਥਵਾ ਸਭ ਧਰਮ ਵਿਚ ਫਿਰਕੇ, ਧਰਤੀ/ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਗਈ? ਇਸ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਅਧਿਆਏ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦ ਕਿਵੇਂ ਸਰਬ ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਹੈ, ਉਪ ਸਿਰਲੇਖ ਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਕਿਵੇਂ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦਿ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ, ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਲਖਾਇਕ ਵੀ ਹੈ, ਗੁਰ-ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪੂਰਨ ਮਹੱਤਵ। ਅਧਿਆਏ ਤਿੰਨ ਵਿਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਗਿਆਨ ਕਿਉਂ ਖੋਜਣਾ ਹੈ, ਸੇਵਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵ। ਅਧਿਆਏ ਚਾਰ ਵਿਚ ਹੁਕਮ /ਰਜ਼ਾ ਅਥਵਾ ਕੁਦਰਤ, ਹੁਕਮ ਅਥਵਾ ਰਜ਼ਾ ਕੀ ਹੈ। ਏਕਮ ਓਂਕਾਰ ਦੀ ਪਛਾਣ, ਨਿਯਮ/ਹੁਕਮ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੁਦਰਤ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਹੁਣ ਦੇਖੀਏ ਕੁਦਰਤ, ਭਾਗਾਂ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਭੁਲੇਖੇ। ਅਧਿਆਏ ਪੰਜ ਵਿਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਆਪਣੀ ਰਚੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਬਾਰੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਛੇਵੇਂ ਅਧਿਆਏ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਤਰੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ , ਸੱਤਵੇਂ ਅਧਿਆਏ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਜਾਮ ਧਾਰਨ ਦਾ ਮੰਤਵ, ਸੱਚ /ਪ੍ਰਭੂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਫਰਜ਼, ਕੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਇਹ ਨਹੀਂ? ਅੱਠਵੇਂ ਅਧਿਆਏ ਵਿਚ ਮਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵ, ਮਨ ਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਕੁਝ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ, ਮਨੁੱਖ ਸਮੇਤ ਇਸ ਦੀ ਚੇਤਨਾ, ਨੌਵੇਂ ਅਧਿਆਏ ਵਿਚ ਰੱਬ ਦੀ ਨੇੜਤਾ ਦਾ ਰਸਤਾ, ਦਸਵੇਂ ਅਧਿਆਏ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਚੁਣਨ ਅਤੇ ਪੂਰਨਤਾ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਤੱਕ ਪੁੱਜਣ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਇਹ ਰਸਤੇ ਦਸਦੀ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਸਿੱਖੀ ਰਹਿਣੀ ਦਾ ਧੁਰਾ ਥੰਮ੍ਹ ਗੁਰੂ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਗਿਆਰਵੇਂ ਅਧਿਆਏ ਵਿਚ-ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਮਿਹਰ ਦਾ ਪਾਤਰ ਕਿਵੇਂ ਬਣੀਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਭੂ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੋਣ ਦੀ ਅਵਸਥਾ, ਬਾਰਵੇਂ ਅਧਿਆਏ ਵਿਚ ਤੀਰਥ/ਇਸ਼ਨਾਨ/ ਯਾਤਰਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੀ ਹੈ, ਮਹੂਰਤ ਵਗੈਰਾ, ਮਾਸ ਬਾਰੇ, ਰੂਹ ਬਾਰੇ, ਚਮਤਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ, ਕੁੱਝ ਵਿਚਾਰ, ਡਰ ਬਾਰੇ, ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਰਾਹੀਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ, ਸਵਰਗ, ਨਰਕ, ਲੱਖ ਚੌਰਾਸੀ ਜੂਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ, ਪੁੰਨ ਦਾਨ ਕਰਨਾ, ਮਾਲਾ ਫੇਰਨੀ, ਵਰਤ ਅਤੇ ਤਿੱਥ ਵਾਰਾਂ ਦਾ ਵਹਿਮ, ਦਾਨ ਸਹੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਵੇ ਅਥਵਾ ਕੀ ਹੈ? ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਅੰਤਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਬਹੁਤ ਵੱਖੋ- ਵੱਖਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਰੱਬ ਦੀ ਹਸਤੀ/ਹੋਂਦ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੁਝ ਕੁ ਉਂਗਲਾਂ 'ਤੇ ਗਿਣੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਲੋਕ ਹੋਣਗੇ ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਤੱਤ ਤੋਂ ਅਨਜਾਣ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਅਰਥ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਭੰਬਲ-ਭੂਸੇ ਦੀ ਇਹ ਹਾਲਤ ਬਣੀ ਪਈ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤੇ ਵਿਚਾਰਕਾਂ ਕਰ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਫਿਰਕੇ ਬਣ ਗਏ ਹਨ,ਬਖੇੜੇ, ਦੂਸ਼ਮਣਬਾਜ਼ੀਆਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਬਾਰੇ ਸਭ ਧਰਮਾਂ/ਫਿਰਕਿਆਂ/ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਵਿਚ ਵਖਰੇਵਾਂ ਹੈ, ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਹੋਂਦ ਬਾਰੇ ਵੱਖਰੇ ਮਾਪ-ਦੰਡ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਸਲ ਵਿਚ ਧਰਮ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪ੍ਰੰਤ ਹੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਸਮਝ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਾਣੀ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਉੜੀ 34 ਤੋਂ 37 ਵਿਚ ਇਹ ਵਿਸ਼ਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਕਲਮਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਗਲੇ ਪੜਾਵਾਂ ਗਿਆਨ ਖੰਡ, ਸਰਮ ਖੰਡ, ਕਰਮ ਖੰਡ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ-ਕਲਾਮੀ ਤਾਂ ਚਤੁਰਾਈ ਨਾਲ ਸੰਗਤਾਂ ਵਿਚ ਵਿਚਰ ਕੇ ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਸਲ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਹੋਂਦ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਲਈ ਸਭ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਉਚਪਾਏ ਦੀ ਸੋਝੀ ਹੋਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਤੱਤਪੂਰਵਕ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਵਰਗ ਲਈ ਪੜ੍ਹਨਯੋਗ ਹੈ।

-ਦਿਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98148-98570

ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ
ਲੇਖਕ : ਰਾਣਾ ਰਣਬੀਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 249 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 122
ਸੰਪਰਕ : 98152-98459

ਰਾਣਾ ਰਣਬੀਰ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਰਚਿਤ ਨਾਂਅ ਹੈ। ਉਹ ਇਕੋ ਵੇਲੇ ਕਲਾਕਾਰ, ਰੰਗਕਰਮੀ, ਸ਼ੋਅਮੈਨ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰੋੜਾਂ 'ਚ ਹੈ। 'ਮਾਸਟਰ ਜੀ' ਸ਼ੋਅ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਨੇ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੀਆਂ ਟੀਸੀਆਂ ਛੋਹੀਆਂ ਹਨ। 'ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ' ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਵੱਲ ਰੁਚਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਸਭ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋ ਕੇ ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਕਿਰਦਾਰ ਦਾ ਧਨੀ ਹੋਵੇ। ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਦਿੱਖ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪੋਥੀਆਂ ਜਿਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਕੋਈ ਉਚੇਰਾ ਸੁਨੇਹਾ ਮਿਲਣ ਦੀ ਆਸ ਸ਼ੁਰੂ 'ਚ ਹੀ ਬੱਝਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਜਦੋਂ ਤਰਕ ਰਾਹੀਂ ਗੱਲ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵਾਰਤਕ ਰਾਹੀਂ ਕਹਿਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਉਸ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਪ੍ਰਵਚਨੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਾਪਦੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਲਈ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਖ਼ਸਲਤਾਂ ਚੁਣਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਮ ਮਨੁੱਖ ਬਣਨ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਣ ਦੇ ਯਤਨ ਵਿਚ ਹਨ। ਉਹ ਖ਼ਾਲਸ ਮਨੁੱਖ ਬਣ ਕੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਵਿਚਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਵਡੱਪਣ ਵੱਲ ਜਾਣ ਦਾ ਪੈਰੋਡਾਇਮ ਉਲੀਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਖਦਾ ਹੈ, 'ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨਾ ਸਮਝੋ, ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਵੀ।' ਤਾਂ ਉਹ ਦੂਸਰਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਲਈ ਵੀ ਇਕ ਸੁਚੱਜਾ ਤੇ ਸਹਿਜ, ਕੋਡ ਆਫ਼ ਕੰਡਕਟ ਸਿਰਜਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਵੀ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਵੀ ਇਕ ਜੀਵਨ ਵਿਧੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਕਰਦਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਵਾਰਤਕ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਬੁੱਧ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਹੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਿਲ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣੀ ਹੋਵੇ, ਕੋਮਲ ਜਜ਼ਬਿਆਂ ਤੇ ਹੁਲਾਸ ਅਤੇ ਹੁਲਾਰਾਂ ਥਾਈਂ ਲੰਘਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਵਿਕ ਸੰਵਾਦ ਛੇੜਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਵਿਚ ਅਹਿਸਾਸਾਂ ਦੀ ਉੱਚਤਾ, ਆਪਣੇਪਨ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਹਲਕੇ-ਫੁਲਕੇ ਅੰਦਾਜ਼ ਦਾ ਅਨੁਕਰਨ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਨ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਨ ਦੀ ਹੱਸਾਸੀ ਫ਼ਿਤਰਤ ਰੰਗ ਬਿਖੇਰਨ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਅਨੇਕਾਂ ਕਾਵਿਕ ਭੌਰੇ ਮਨ ਦੇ ਖਿੜੇ ਫੁੱਲਾਂ 'ਤੇ ਮੰਡਰਾਉਂਦੇ ਨਜ਼ਰੀਂ ਪੈਣ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਕਾਵਿ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਹੋਂਦ, ਅਸਤਿੱਤਵ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਰਣਬੀਰ ਰਾਣਾ ਮੇਰਾ ਸਕੂਲ ਭਾਈ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਕੂਲ ਧੂਰੀ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਗੁਰਭਾਈ ਲਈ ਦੋ ਅੱਖਰ ਵਾਹੁਣੇ ਮੇਰੇ ਲਈ ਮਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ।

-ਕੇ. ਐਲ. ਗਰਗ
ਮੋਬਾਈਲ : 94635-37050

ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਬੇਮਿਸਾਲ ਜਰਨੈਲ
ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ
ਮੂਲ ਲੇਖਕ : ਜੈਕੋਬ ਐਬਟ
ਅਨੁਵਾਦ : ਪ੍ਰੋ. ਜਸਪਾਲ ਘਈ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 295 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 192
ਸੰਪਰਕ : 99150-99926

ਅੰਦਰੂਨੀ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੈਕੋਬ ਐਬਟ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿਭਿੰਨ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ 'ਤੇ ਪੂਰਬਲੇ ਕਵੀ 'ਹੋਮਰ' ਦੀਆਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਅਰਸਤੂ ਦਾ ਸ਼ਾਗਿਰਦ ਹੋਣ ਦਾ ਗੌਰਵ ਹਾਸਲ ਹੋਇਆ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਐਸ਼-ਪ੍ਰਸਤਾਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਯੋਧਿਆਂ ਵਾਂਗ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੇਖਿਆ ਹੋਣੈ 'ਹੋਣਹਾਰ ਵਿਰਵਾਨ ਕੇ ਚਿਕਨੇ ਚਿਕਨੇ ਪਾਤ'। ਅਸਤਿਤਵਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹੋ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਫੈਕਟੀਸਿਟੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਜੀਵਨੀ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ 12 ਕਾਂਡਾਂ (ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਜਵਾਨੀ, ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦਾ ਆਰੰਭ, ਉੱਤਰੀ ਕੌਮਾਂ ਅਤੇ ਥਰੇਸ ਦਾ ਵਿਦਰੋਹ, ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਜੇ-ਮੁਹਿੰਮ, ਏਸ਼ੀਆ ਮਾਈਨਰ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ, ਡਾਰੀਅਸ ਦੀ ਹਾਰ, ਟਾਯਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ, ਸਿਕੰਦਰ ਮਿਸਰ ਵਿਚ, ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਮਹਾਨ ਜਿੱਤ, ਡਾਰੀਅਸ ਦੀ ਮੌਤ, ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਿਚ ਆਏ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਮੌਤ ਆਦਿ) ਵਿਚ ਵੰਡ ਕੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਂਡਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਬਾਰੇ ਸਰਬਪੱਖੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪਲਬਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਕੰਦਰ ਨੇ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ 32 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦਾ ਭੋਗ ਪੈ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ 12 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦੇ ਸਿਖ਼ਰ 'ਤੇ ਪੁੱਜਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਜੇਤੂ/ਲੜਾਕੂ ਅਸਤਿਤਵ ਨੇ ਪੜਾਅ-ਦਰ-ਪੜਾਅ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਿੱਤਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ 'ਥੀਸੈਲਫਸ' ਘੋੜੇ ਨੇ ਪੂਰਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ। ਜੇਕਰ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਬੋਨਾਪਾਰਟ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਨੇ ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲੋਂ 20 ਸਾਲ ਵੱਧ ਉਮਰ ਭੋਗੀ ਪਰ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਨੋਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ 'ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ' ਭਾਵ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦੇ 'ਉਦੋਂ ਤੇ ਹੁਣ' ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਕੰਦਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਆਦਤਾਂ ਪੱਕੀਆਂ ਸਨ : ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ। ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪ ਨੂੰ ਅਣਥੱਕ ਯੋਧਿਆਂ ਵਾਂਗ ਅਨੇਕਾਂ ਪਰਬਤ ਪਾਰ ਕਰਨੇ ਪਏ, ਤੰਗ ਦਰੇ ਪਾਰ ਕਰਨੇ ਪਏ, ਮਾਰੂਥਲਾਂ ਦੇ ਉੱਡਦੇ ਰੇਤ ਉਲੰਘਣੇ ਪਏ, ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਣੀ ਪਈ, ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਨੇ ਪਏ, ਅਨੇਕਾਂ ਸਾਜਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਸੂਹੀਆਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਲੈਣਾ ਪਿਆ। ਗੱਲ ਕੀ? ਅੱਪ-ਹਿਲ ਟਾਸਕ (ਕਠਿਨ ਕੰਮ) ਸੀ। ਪਰ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਪਾਤਰ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਪਾਸ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਕਤੀ, ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਡੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਅਤਿਅੰਤ ਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਭਾਵੇਂ ਸਾਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਸੀ। ਮੁੱਢਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਿਚ ਸਹਿਜਤਾ, ਸਰਲਤਾ ਅਤੇ ਉਦਾਰਤਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ ਪਰ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ, ਉਹ ਹੰਕਾਰੀ, ਕਮੀਨਾ, ਸਾਜਸ਼ੀ, ਪਾਖੰਡੀ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮੀ ਬਣਦਾ ਗਿਆ। ਤਾਕਤ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਬਦਲਾਲਊ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ 'ਡਾਰੀਅਸ' ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਾਨਵੀ ਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਲੁਟੇਰਾ ਵੀ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਮਾਨਵਤਾ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਔਗੁਣ ਵਿਸਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਯਾਤਰਾ ਸਮੇਂ (ਬੇਬੀਲੋਨ ਤੋਂ ਮਿਸਰ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦੀ ਇਲਾਕੇ ਤੱਕ) 1000 ਮੀਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਫ਼ਾਸਲਾ ਸੀ। ਐਨੀ ਲੰਮੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਿਕਲੀ ਹੋਵੇ। ਪੰਨਾ 190.
ਸੰਖੇਪ ਇਹ ਕਿ 'ਰਾਹ ਪਿਆ ਜਾਣੀਏ ਜਾਂ ਵਾਹ ਪਿਆ ਜਾਣੀਏ' ਪੁਸਤਕ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੀ ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਨੁਵਾਦਕ ਨੇ ਸਰਲ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਹ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ।

-ਡਾ. ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼
ਈ-ਮੇਲ : vatish.dharamchand@gmail.com

ਅਖੰਡ
ਸ਼ਾਇਰ-ਅਮਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਰੈੱਡ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਰਾਮਪੁਰ (ਲੁਧਿਆਣਾ)
ਮੁੱਲ-400 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 192
ਸੰਪਰਕ-95016-60416

ਅਮਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵਿਚ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚਾਰ ਮੌਲਿਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਤੇ ਕੁਝ ਅਨੁਵਾਦ ਛਪ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 'ਅਖੰਡ' ਉਸ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਮੌਲਿਕ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ 73 ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, 93 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤੇ 10 ਗੀਤ ਛਪੇ ਹੋਏ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। 'ਅਖੰਡ' ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਰਦੀਫ਼ 'ਅਮਰਿੰਦਰ' ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਦਾ ਸਵੈ-ਚਿੱਤਰ ਕਹਿਣਾ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵਾਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਮੁਖ਼ਾਤਿਬ ਹੋ ਕੇ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੁੱਤ ਰਾਂਗਲੀ ਹੈ ਉਹ ਅਜੇ ਅਲਵਿਦਾ ਨਾ ਆਖੇ ਜੇ ਅਲਵਿਦਾ ਆਖ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬੀਆਬਾਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਵਿਚ ਸੁੰਦਰ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਬੜਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਸਾਗਰ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ 'ਤੇ ਦੀਵੇ ਟਿਕਾਉਣ ਵਾਂਗ ਹੈ। ਮੁਹੱਬਤ ਬਾਰੇ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਿਅਰ ਅਨੂਠੀ ਤੇ ਗੂੜ੍ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਵਿਸਮਾਦ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੋਹਲ ਨੇ ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਵਿਚ ਲਕੀਰ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਸ਼ਬਦਾਬਲੀ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਕਈ ਨਵੇਂ ਰੰਗ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਸੋਹਲ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲਿਖੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਜ਼ਾਦ ਹਨ ਪਰ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਲੈਅ-ਤਾਲ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੰਬੋਧਨੀ ਹਨ ਤੇ ਕੁਝ ਖ਼ੁਦ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੋਹਲ ਦੇ ਗੀਤ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਵਰਗੇ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਝਰਨੇ ਵਰਗੀ ਰਵਾਨਗੀ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਭਾਗ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ 'ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਪੈੜਚਾਲ' ਬਹੁਤ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਰਚਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਾਨਵੀ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਗੁੰਝਲਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਨੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵੱਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਖ਼ੇਤਰ ਬਾਜ਼ਾਰੂ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਨੂੰ ਗੀਤ ਸਿਰਜਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮਾਣਨਯੋਗ ਹੈ ਤੇ 'ਅਖੰਡ' ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆਵੇਗੀ ਇਹ ਮੇਰਾ ਯਕੀਨ ਹੈ।

-ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ
ਮੋਬਾਈਲ : 99884-44002

ਲੰਮੀਆਂ ਵਾਟਾਂ
ਲੇਖਕ : ਤਰਸੇਮ ਲਾਲ ਸ਼ੇਰਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਐਵਿਸ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਦਿੱਲੀ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 97795-19840

ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਹ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਸੰਬੰਧਿਤ ਥਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਬੜੀ ਨਿੱਗਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਵਲੋਂ 'ਗੁਰੂ ਹਜ਼ੂਰ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਨੂੰ' ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇਹ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਜਿਥੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਤੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਥੇ ਕਹਾਣੀ ਰਸ ਦਾ ਪੱਲਾ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਫੜੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਂਜ ਵੀ ਸਾਰੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚੋਂ ਲਿਖਾਰੀ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਵਾਲੇ ਭਾਵ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਵਾਲੇ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨਾਮੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਬਿੰਦਰ ਬਸਰਾ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਤਰਸੇਮ ਲਾਲ ਸ਼ੇਰਾ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਮੁੰਬਈ ਨਗਰੀ, ਡਲ ਝੀਲ, ਕਟੜਾ, ਕਨਖਲ, ਹਰਿਦੁਆਰ, ਕਸੌਲੀ, ਲਕਸ਼ਮਣ ਝੂਲਾ, ਮੈਕਲੋਡਗੰਜ, ਚਾਮੁੰਡਾ ਦੇਵੀ, ਜੰਮੂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਘੂਨਾਥ ਮੰਦਰ, ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੂੰ ਦੇਵੀ, ਦੇਹਰਾਦੂਨ, ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ, ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼, ਰਵਾਲਸਰ, ਬੈਜਨਾਥ, ਜੰਨਤ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਭਰਮੌਰ, ਬਾਗੇ-ਬਾਹੂ ਪਾਰਕ ਜੰਮੂ, ਹੁਸੀਨ ਵਾਦੀਆਂ 'ਚ ਵਸਿਆ ਪਤਨੀਟਾਪ, ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਰਾਣੀ ਮਸੂਰੀ ਬਾਰੇ ਜਿਸ ਰੌਚਿਕ ਤੇ ਰਸ ਸੰਪੰਨ ਅੰਦਾਜ਼ 'ਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ-ਉਹ ਕਮਾਲ ਦਾ ਹੈ। ਵਾਰਤਕ ਦਾ ਹਰ ਫਿਕਰਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਓਤਪੋਤ ਹੈ। ਭਾਵ 'ਸ਼ਿਵ ਭੂਮੀ ਹਰਿਦੁਆਰ ਦਾ ਹੀ ਹਿੱਸਾ ਰਿਹਾ ਕਨਖਲ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਵਰਗ ਤੋਂ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਕਨਖਲ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਬੜਾ ਧਰਮੀ ਕਰਮੀ ਸੀ। ਰਾਜ 'ਚ ਹਵਨ ਯੱਗ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਪਰਜਾ ਬੜੀ ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਰਾਜੇ ਦੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਸਦਕਾ ਸੰਤਾਂ ਮਹਾਤਮਾ ਨਾਲ ਵੀ ਨਿੱਘੇ ਸੰਬੰਧ ਸਨ। ਰਾਜਾ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੋਣ ਦਾ ਬੜਾ ਮਾਣ ਸੀ।' (ਪੰਨਾ : 25)
ਵਰਣਿਤ ਥਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਲਈ ਪੂਰਾ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਪੜ੍ਹਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ 'ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਸਮਾਂ ਬੜਾ ਸਾਰਥਿਕ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗਾ। ਤਰਸੇਮ ਲਾਲ ਸ਼ੇਰਾ ਅੰਦਰ ਇਕ ਉੱਚ ਪਾਏ ਦਾ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਬਣਨ ਦੀ ਵੀ ਪੂਰੀ ਯੋਗਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਸੇ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਉਦਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਛਪੀ ਵੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹੈ।

-ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98155-05287

ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਬਰਥਡੇ
ਲੇਖਕ : ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਵਿਗਿਆਨੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਾਦਿਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਬਠਿੰਡਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ: 176
ਸੰਪਰਕ : 94172-88682

'ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਬਰਥਡੇ' ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਰੁਮਾਂਟਿਕ ਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸਧਾਰਨ ਰਚੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਲਿਖੀਆਂ ਇਹ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਵੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਪਿਆਰ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਝਲਕ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ:
ਮੈਨੂੰ ਮੇਰਾ ਹੱਸਦਾ ਨੱਚਦਾ ਟੱਪਦਾ
ਪੰਜਾਬ ਚਾਹੀਦੈ
ਨਾ ਨਰਗਸ ਨਾ ਚਮੇਲੀ ਨਾ ਗੇਂਦਾ
ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਬੱਸ ਗੁਲਾਬ ਚਾਹੀਦਾ।
ਕਵੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਕੇ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਤੇ ਵੱਡੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ
ਇਕ ਦਿਨ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲੂ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ।
ਕਵੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੁਝ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦਿਆਂ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ। ਉਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਭਾਵਪੂਰਤ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ:
ਵੱਡੇ ਜੰਗ ਵਿਚ ਭੇਜੇ, ਛੋਟੇ ਨੀਹਾਂ 'ਚ ਚਿਣਾਤੇ
ਇਕ ਇਕ ਸਿੰਘ ਸਵਾ ਲੱਖ ਨਾ ਲੜਾਤੇ
ਕਵੀ ਨੇ ਦੋਗਾਣਾ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਬਾਪ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਗੀਤ ਵਿਚ ਜੜ੍ਹ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਕੁਰਸੀ, ਕਲਯੁੱਗ, ਭੰਗੜਾ, ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ, ਤਾਣਾ-ਪੇਟਾ, ਰੱਬ ਕੋਲੋਂ ਤਾਂ ਡਰ ਜਾ ਗੀਤ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹਨ। ਕਵੀ ਨੇ ਪ੍ਰੇਮ ਭਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਕੀਤਾ ਹੈ:
ਅਸੀਂ ਟੁੱਟ ਕੇ ਅੰਬਰ 'ਚੋਂ ਦੋ ਤਾਰੇ
ਇਸ ਧਰਤੀ ਉਤੇ ਆਏ ਨੀ
ਸਾਡਾ ਰਾਹ ਸੀ ਦੂਰ ਦੂਰ ਕੁੜੇ
ਸਾਡੇ ਰੱਬ ਨੇ ਮੇਲ ਕਰਾਏ ਸੀ
ਕਵੀ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਨਾਸ਼ਵਾਨਤਾ ਸੰਬੰਧੀ ਵੀ ਬੜੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਕਤ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ ਤੇ ਚੰਗਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦਾ, ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਸਧਾਰਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਕਵੀ ਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਪਾਖੰਡ ਰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਧਾਰਮਿਕ ਦਿਖਾਵੇ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਕੋਲੋਂ ਸਭ ਲੁਕ ਜੂ
ਪਰ ਉਹਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਲੁਕਾਵੇਂਗਾ
ਇਸ ਬਾਣੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੈ ਭੈੜੀ
ਤੂੰ ਨਰਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਵੇਂਗਾ।
ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੀ ਇਹ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਮਾਨਵੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਹਲਕੇ-ਫੁਲਕੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਮੁਬਾਰਕਵਾਦ।

-ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ

ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਮੋਹ
ਲੇਖਕ : ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਜੱਗਾ) ਗਿੱਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਜੇ.ਪੀ. ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਪਟਿਆਲਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ : 104
ਸੰਪਰਕ : 75270-70269

ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਜੱਗਾ) ਗਿੱਲ ਪਰਦੇਸੀਂ ਵੱਸਦਾ ਸ਼ਾਇਰ ਹੈ। 'ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਮੋਹ' ਉਸ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦਾ 'ਉਡਾਰੀਆਂ' (2020) ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉਸ ਨੇ ਸਵ. ਪਿਤਾ ਸ. ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਤੇ ਸਵ. ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਦੇਵ ਕੌਰ ਗਿੱਲ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਰੜੀ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਨਾਲ ਹੀ ਬੱਚੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਮੁਕਾਮ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਰਪਣ ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਮੋਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਾਵਿਕ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਰਚਨ ਦਾ ਸਬੱਬ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਸਰਵਰਕ 'ਤੇ ਉਕਰੇ 'ਸਭ ਤੋਂ ਔਖੇ ਓਹ ਪਲ ਹੁੰਦੇ ਨੇ, ਜੋ ਗੁਜ਼ਰੀਆਂ ਹਕੀਕਤਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਬਣ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਉਘੜ ਆਉਂਦੇ ਨੇ...' ਸ਼ਬਦ ਇਸ ਤੱਥ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੁਨੀਆ 'ਤੇ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਵਸ ਜਾਵੇ ਪ੍ਰੰਤੂ ਜਿਥੇ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ, ਬਚਪਨ ਹੰਢਾਇਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਵਾਨੀ 'ਚ ਪੈਰ ਧਰਿਆ ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਖਾਤਰ ਪਰਾਈ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਸਣਾ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫਿਰ 'ਮਿੱਟੀ' ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪਲਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ 'ਚ ਅਚਨਚੇਤੀ ਹੀ ਬਿਹਬਲਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ:
ਉਹਦਾ ਬੁੱਤ ਪਰਦੇਸੀ ਹੋਇਆ ਸੁਣਿਆ ਹੈ
ਰੂਹ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵੱਸਦੀ...
ਉਹਨੂੰ ਖੇਤ, ਖਲਿਆਣ ਚੰਗੇ ਲਗਦੇ,
ਤੇ ਰੂਹ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮੀ ਡੱਸਦੀ...
ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਜੱਗਾ) ਗਿੱਲ ਨੇ 'ਦੱਸ ਕਿਵੇਂ ਮੋੜੂੰਗਾ' ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 'ਕੌਮ ਸਾਡੀ' ਤੱਕ 87 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ ਕਾਵਿ-ਪਾਠਕ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਸਲਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕਵੀ ਦੀ ਕਾਵਿਕ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇਗਾ। 'ਪੰਨੇ ਵਿਸਰੀਆਂ ਯਾਤਾਂ ਦੇ' ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਕਾਵਿਕ ਬੋਲ ਕਵੀ ਦੀ ਅੰਦਰਲੀ ਪੀੜ ਦਾ ਬਾਖੂਬੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸਿਰਜਦੇ ਹਨ:
ਇਕ ਝੁਰਮਟ ਯਾਦਾਂ ਦਾ,
ਆ ਸੀਨੇ ਬਹਿ ਜਾਂਦੈ,
ਹਟਦਾ ਨਹੀਂ ਪਾਸੇ ਉਹ
ਭਾਵੇਂ ਬਹੁਤ ਹਟਾਵਾਂ ਮੈਂ।
'ਦੱਸ ਕਿਵੇਂ ਮੋੜੂੰਗਾ', 'ਆਭਾਸ ਨਹੀਂ', 'ਵਗਦੇ ਸਾਹਾਂ', 'ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਦਿਆਂ', 'ਵਿਲਕਦੀ ਰੂਹ' ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੀ ਬਿਹਬਲਤਾ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ, ਸਰਲ, ਸਾਧਾਰਨ, ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਲਹਿਜ਼ੇ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਮੁਬਾਰਕਾਂ। ਆਮੀਨ।

-ਸੰਧੂ ਵਰਿਆਣਵੀ (ਪ੍ਰੋ.)
ਮੋਬਾਈਲ : 98786-14096

ਇਕ ਸੱਚੇ ਕਾਮਰੇਡ ਦਾ ਇਕਲਾਪਾ
ਲੇਖਕ : ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ
ਸੰਪਾਦਕ : ਜਗਵਿੰਦਰ ਜੋਧਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : 5 ਆਬ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਜਲੰਧਰ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ : 136
ਸੰਪਰਕ : 94654-64502

ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਵਾਨਿਆ ਕਥਾਕਾਰ ਹੈ। ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਸੋਚ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਵਿਚ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਲਹਿਰ ਦੀਆਂ ਸਫਲਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਸਫਲਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸਦਾ ਹਾਣ ਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਕ ਜਗਵਿੰਦਰ ਜੋਧਾ ਨੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ ਨੌਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਲਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਮੰਤਵ ਬਾਰੇ ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ ਕਿ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਇਸ ਲਹਿਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਮਵਿੱਥ ਕਰਨ ਦੇ ਰਾਹ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਨਵੇਂ ਸਮਾਜ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਦੀ ਅੰਗੜਾਈ ਲਈ ਆਸਵੰਦ ਹਾਂ।'
ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਆਪਣੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਪਾਤਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲਹਿਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਮੌਕਾ ਸਨਾਸ਼ ਲੋਕ ਲਹਿਰ ਦੇ ਕੰਨ੍ਹੇੜੇ ਚੜ੍ਹਕੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਜਦਕਿ 'ਇਕ ਸੱਚੇ ਕਾਮਰੇਡ ਦਾ ਇਕਲਾਪਾ' ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਇਕ ਕਾਮਰੇਡ ਚਰਨਜੀਤ ਜਿਹੇ ਪਾਰਕਿੰਨਸਨ ਜਿਹੀ ਨਾਮੁਰਾਦ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਤਾਣੇ-ਮਿਹਣੇ ਸੁਣਦੇ ਆਵਾਜ਼ਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੁਜ਼ਾਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ। 'ਇਨਕਾਰ' ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਕਰਨ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਅਧਿਆਪਕ ਹੈ ਜੋ ਹੋਛੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦਾ ਡੱਟ ਕੇ ਟਾਕਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਥਿੜਕਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਜਿਵੇਂ 'ਆਪੜਨੇ ਗਿਰੀਵਾਨ ਮਹਿੰ' ਕਹਾਣੀ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਨਿਰਖ ਪਰਖ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। 'ਕਾਮਰੇਡ ਮਿਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ' ਕਹਾਣੀ ਮਿਹਰ ਸਿੰਘ ਜਿਹੇ ਸਿਰੜੀ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਸਾਹਮਣੇ ਵੀ ਸੀਨਾ ਤਾਣ ਕੇ ਖਲੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬੇਖੌਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 'ਪਿੰਡ' ਦਾ ਨਾਇਕ ਪਿਤਾ ਭਾਵੇਂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀਆਂ ਸੌ ਟਾਹਰਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੋਏ ਪਰ ਆਪਣੀ ਹੀ ਧੀ ਦੀ ਚੋਣ ਸਾਹਵੇਂ ਲਾਚਾਰ ਖਲੋਤਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। 'ਬੰਦ ਗੇਟ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰਾ ਇਨਕਲਾਬ' ਕਾਮਰੇਡ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਦੀ ਮਾਯੂਸ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਫ਼ਤਰ ਬੱਸ ਨਾਮ ਧਰੀਕ ਦਫਤਰ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਏਨੀ ਜ਼ੁਅਰਤ ਨਾਲ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹਿਣੀ ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਜਿਹੇ ਇਮਾਨਦਾਰ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਹੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕੱਖ ਨੂੰ ਕੱਖ ਤੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸੱਚ ਕਹਿਣ ਦਾ ਜ਼ਰਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋਣ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਪਾਸੇ ਹਾਲੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੀ ਧਿਰ ਖਲੋਤੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਸ਼ੇ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਹਨ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਅਜਿਹੇ ਨਾਮ ਧਰੀਕ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੀ ਵੀ ਫ਼ੌਜ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵਰਤਣ ਦੀ ਖੇਡ ਖੇਡੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਰਣਾ ਪਾਠਕਾਂ ਨੇ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖਲੋਣਾ ਹੈ। ਸ਼ਨਾਖਤ ਪਰਵਾਨਾ ਹੁਰਾਂ ਕਰ ਹੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

-ਕੇ. ਐਲ. ਗਰਗ
ਮੋਬਾਈਲ : 94635-37050

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ
ਲੇਖਕ : ਜਸਵੰਤ ਗਿੱਲ ਸਮਾਲਸਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਪ੍ਰੀਤ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਨਾਭਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 128
ਸੰਪਰਕ : 97804-51878

ਸ਼ਾਇਰ ਜਸਵੰਤ ਗਿੱਲ ਸਮਾਲਸਰ ਆਪਣੇ ਪਲੇਠੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ' ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਦਰ-ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਹੀ ਨਜ਼ਮ 'ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ' ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ-ਪ੍ਰਵਚਨ ਬਾਰੇ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਚਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। 'ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸਵਾਦ ਲਈ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਤੁਹਾਡੇ ਸਵਾਦ ਨੂੰ ਕਿਰਕਿਰਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੋ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੀ ਰਹੋ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੋਚ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਕਿ ਵੀਚਾਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਤੁਹਾਡੇ ਚਾਹੁਣ ਦੀ ਨਹੀਂ। ਸਾਰੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਕਵਿਤਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਤਸਦੀਕ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਕੋਈ ਬੌਧਿਕ ਮਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਸਾਰੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਰੋਹ, ਵਿਦਰੋਹ ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦੀ ਤ੍ਰਿਵੈਣੀ ਹੇਠ ਅੰਗਾਰੇ ਛੱਡਦੀ ਸੱਤਾ ਦੇ ਗਲਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਬਣੀ ਛੇੜਦੀ ਹੈ। ਸੱਤਾ ਉਸ ਦੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਜੈਮਲ ਪੱਡਾ, ਪਾਸ਼, ਦਬੋਲਕਰ ਤੇ ਗੌਰੀ ਲੰਕੇਸ਼ ਦੀ ਹੋਣੀ ਭੁਗਤਣ ਦਾ ਡਰਾਵਾ ਦੇ ਕੇ ਭਗਵੇਂ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦੇ ਕਸੀਦੇ ਲਿਖਣ ਲਈ ਡਰਾਵਿਆਂ ਭਰੀ ਨਸੀਹਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਸ਼ਾਇਰ ਡਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਦਿ ਜੁਗਾਦਿ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦ ਤੇ ਸਲੀਬ ਦਾ ਇੱਟ ਖੜਿੱਕਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੁਕਰਾਤ ਤੇ ਮਨਸੂਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਮਕੀਆਂ ਨੂੰ ਹੇਚ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਰ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਕ ਵਰਜਣਾਵਾਂ ਤੋੜ ਕੇ ਗ਼ਦਰੀ ਗੁਲਾਬ ਕੌਰ ਜਿਹੀਆਂ ਬਣਨ ਲਈ ਹਿੱਕ ਥਾਪੜਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਿਆਸੀ ਘੜੰਮ ਚੌਧਰੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ਬਖੀਏ ਉਧੇੜਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਲਾਰਿਆਂ ਦਾ ਛਲਾਵਾ ਦੇ ਕੇ ਸੰਸਦ ਵਿਚ ਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਕੁੱਕੜਾਂ ਦਾ ਖੁੱਡਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ, ਜਿਥੇ ਮਣੀਪੁਰ ਦੀਆਂ ਦ੍ਰੋਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਰਵਸਤਰ ਕਰਕੇ ਘੁਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਾਂਡਵ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਨੂੰ ਪੁੱਟੇ ਹੋਏ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਲਾਹੌਰ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਗਲਵਕੜੀ ਪੈ ਸਕੇ। ਵਿਭਿੰਨ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਦਸਤਪੰਜਾ ਲੈਂਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਬਣਦਾ ਹੀ ਹੈ।

-ਭਗਵਾਨ ਢਿੱਲੋਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-78254

ਡਲਿਵਰੀ ਮੈਨ
ਲੇਖਕ : ਭਗਵੰਤ ਰਸੂਲਪੁਰੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਵਾਈਟ ਕਰੋ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 295 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 192
ਸੰਪਰਕ : 94170-64350

ਭਗਵੰਤ ਰਸੂਲਪੁਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਚਾਨਣ ਦੀ ਲੀਕ, ਮੈਂ ਸ਼ੈਤਾਨ ਤੇ ਇੰਦੂਮਣੀ, ਤੀਜਾ ਨੇਤਰ, ਮਰਨ ਰੁੱਤ, ਕੁਵੇਲੇ ਤੁਰਿਆ ਪਾਂਧੀ, ਕੁੰਭੀ ਨਰਕ ਤੇ ਡਲਿਵਰੀ ਮੈਨ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੰਪਾਦਤ ਪੁਸਤਕਾਂ, ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ, ਅਨੁਵਾਦਤ ਪੁਸਤਕਾਂ ਤੇ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ। ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਡਲਿਵਰੀ ਮੈਨ ਵਿਚ 8 ਕਹਾਣੀਆਂ 'ਡਲਿਵਰੀ ਮੈਨ', 'ਰਵੀ ਡਿਫੈਂਡਰ', 'ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ', 'ਸਮਾਜ ਵਿਗਿਆਨ', 'ਪਰਛਾਵਿਆਂ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ', 'ਮੁੱਠੀ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਦੀ ਰੇਤ', 'ਛਣ-ਛਣ', 'ਠੇਡਾ', 'ਤਰੇੜ' ਆਦਿ ਦਰਜ ਹਨ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਰਤਮਾਨ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਿਕ ਪੱਖਾਂ ਨਾਲ ਅੰਤਰ-ਸੰਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਹਾਣੀ 'ਡਿਲਵਰੀ ਮੈਨ' ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਪਾਤਰਾਂ ਅਲੈਕਸਾ, ਡਾ. ਗੀਤਾ ਤੇ ਕੇਵਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਨਿਵੇਕਲੀ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਰਾਹੀਂ ਵਰਤਮਾਨ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਰੂਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਇਕੱਲਤਾ, ਤਣਾਓ, ਗਰੀਨ ਸਿਟੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸੋਕੇ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ, ਫਲੈਟਾਂ ਦੇ ਜੰਗਲ, ਪੱਥਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਹੀਂ ਮਹਾਂਨਗਰਾਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਲੈਕਸਾ ਡਿਵਾਈਸ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਆਰੰਭ ਤੋਂ ਅੰਤ ਤੱਕ ਰੌਚਿਕਤਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। 'ਕਥਨੀ ਤੇ ਕਰਨੀ' ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ 'ਡਿਵਾਇਸ ਤੇ ਮਨੁੱਖ' ਦੇ ਅੰਤਰ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨਾਲ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ 'ਮੁੱਠੀ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਦੀ ਰੇਤ' ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ, ਇਕੱਲਤਾ, ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ੍ਹ, ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਮਨਮਰਜ਼ੀ, ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ, ਕੰਮ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਡਾਕਟਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਤੇ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। 'ਪਾਰਕਾਂ' ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਸਾਂਝਾ ਕਰਕੇ 'ਜੀਣ ਥੀਣ' ਦੀ ਊਰਜਾ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ 'ਰਵੀ ਡਿਫੈਂਡਰ' ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਤਰ ਕਲਪਨਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਉਸਰੇ ਸਗੋਂ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੇ ਰਵੀ ਨਾਲ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ। ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡਦੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਵਿਚਰਦਿਆਂ 'ਆਰੀਅਨ' ਪਾਤਰ ਹੋਂਦ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ 'ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ' ਸਮਾਜ ਵਿਗਿਆਨ' ਵਿਚ ਨਰਿੰਦਰ ਨਾਗ ਤੇ ਪੂਜਾ ਦੀ ਰੰਗਾਂ ਤੇ ਪੇਂਟਿੰਗ ਨਾਲ ਸਦੀਵੀ ਸਾਂਝ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਦਾਰਥਕ ਬਿਰਤੀ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖੀ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਨੂੰ ਰੂਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਸੂਖਮਤਾ ਨੂੰ ਕਲਾਤਮਿਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ 'ਪਰਛਾਵਿਆਂ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ' ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਤਲਖ ਸਚਾਈਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਰਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਔਰਤ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੇ ਵਿਸਫੋਟ 'ਚੋਂ ਹੀ ਕਹਾਣੀ ਹੋਂਦ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੁਮਨਦੀਪ ਤੋਂ ਹਰਮਨ ਤੱਕ ਦੇ ਸਫਰ ਦੌਰਾਨ ਮਰਦ ਦੀ ਹਉਮੈਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਔਰਤ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦਾ ਲਖਾਇਕ ਹੈ। ਇਕੱਲਤਾ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਮਨੋਚੇਤਨਾ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਪਾਸਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਤੇ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ 'ਠੇਡਾ' ਵਿਚ ਚਾਨਣ ਦੇ ਪਾਤਰ ਦੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਕ ਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਤੇ ਡੇਰਿਆਂ ਵੱਲ ਰੁਝਾਨ, ਘਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਦੂਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੋਣੀ ਚਾਨਣ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਹੋਣੀ ਵਜੋਂ ਰੂਪ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ 'ਤ੍ਰੇੜ' ਪਾਤਰ ਮੋਨਿਕਾ ਦੀ ਜੀਵਨ ਹਯਾਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਨਾਰੀ ਚਿੰਤਨ ਉਤੇ ਫੋਕਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ ਵਿਚਲੀ 'ਤ੍ਰੇੜ' ਦੇ ਰਹੱਸ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਡਲਿਵਰੀ ਮੈਨ' ਨੂੰ ਪਾਠਕਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੇ ਖੋਜ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਵਾਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

-ਡਾ. ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਤੁੜ'
ਮੋਬਾਈਲ : 81465-42810

ਗੋਜ਼ਲਿਆਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ
ਲੇਖਕ : ਅਸ਼ੋਕ 'ਟਾਂਡੀ'
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਲੇਖਕ ਖ਼ੁਦ
ਮੁੱਲ : 300 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 130
ਸੰਪਰਕ : 98550-53839

ਅਸ਼ੋਕ ਟਾਂਡੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਹੈ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਇਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਰ ਆਦਮੀ-ਔਰਤ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕੁਝ ਕਿੱਸੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿੱਸੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਵਿਚ ਚੋਖਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਹੈ।
'ਗਜ਼ਲਿਆਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ', 'ਤੂਤ ਵਿਚ ਪਿੱਪਲ', 'ਪਿੱਪਲ ਬਾਬਾ' ਤੇ 'ਬੁੱਢਾ ਬੋਹੜ' ਜਿਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬੀਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵੇਰਵਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਰੌਣਕ ਮੇਲਿਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 'ਚਾਰ ਪਰੀਆਂ' ਬਾਤ ਜਿਹਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। 'ਬੰਬੇ ਇਨ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ' ਆਕਲੈਂਡ ਵਿਚ ਵਸੇ ਬੰਬੇ ਦਾ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸਫਰਨਾਮੇ ਜਿਹਾ ਅਹਿਸਾਸ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 'ਬੱਲੇ ਉਸਤਾਦ ਜੀ', 'ਵਹਿੜਕੇ ਦਾ ਮੁੱਲ', 'ਘਰਰੜ ਘਰਰੜ', 'ਭੜਥਾ', 'ਵਿਆਹ ਦਾ ਤਾਂ ਚੇਤਾ ਹੀ ਭੁੱਲ ਗਿਆ' ਆਦਿ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਹਾਸ-ਵਿਅੰਗ ਵਿਧਾ 'ਚ ਲਿਖੀਆਂ ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਵਧੀਆ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦਾ ਖੂਬ ਮਨੋਰੰਜਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਦੂਸਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹੰਢਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਯਾਦਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ, ਦੇਖ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਢਾਲ ਲਿਆ ਹੈ। ਅਸ਼ੋਕ ਟਾਂਡੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਹ ਆਪ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ-ਸੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਭਾਈਵਾਲ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ-ਸੁੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਰੂਬਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਫ-ਸੁਥਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਇਨਸਾਨੀ ਫ਼ਿਤਰਤ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪ ਅਤੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਰੂਪਮਾਨ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਇਨਸਾਨੀ ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਆਪਸੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਬਾਤਾਂ ਰੌਚਿਕ ਹਨ। ਪਾਠਕ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਜਗਾਈ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਸਰਸ ਦੇ ਉੱਤਮ ਨਮੂਨੇ ਹਨ।

-ਕੇ. ਐਲ. ਗਰਗ
ਮੋਬਾਈਲ : 94635-37050

ਜੰਗਲ ਰਾਖੇ ਜੱਗ ਦੇ
ਲੇਖਕ : ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦ ਅਸਲਮ
ਲਿਪੀਅੰਤਰ : ਖਾਲਿਦ ਫਰਹਾਦ ਧਾਰੀਵਾਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 195 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ : 120
ਸੰਪਰਕ : 99151-03490

ਲੇਖਕ ਕਿੱਤੇ ਵਜੋਂ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਜੱਜ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਉਸ ਦਾ ਤੀਜਾ ਪੂਰ ਹੈ। ਭਾਵ ਦੋ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪਹਿਲਾਂ ਛਪੇ ਹਨ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨ ਝਲਕਾਂ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਪੱਥਰ ਦਾ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਹੈ। ਜਾਰਜ ਦੇ ਘਰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਪਾਤਰ ਵੋਟਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਾਰਜ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਾਰਜ ਦੇ ਬੋਲ-'ਬਾਦਸ਼ਾਹੋ ਫਿਕਰ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਓ? ਤੁਹਾਡੀ ਇੱਜ਼ਤ ਸਾਡੀ ਇੱਜ਼ਤ ਏ' ਵਾਕ ਮੁਹੱਬਤ ਤੇ ਅਪਣੱਤ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਸੰਵਾਦ ਮੋਹ ਭਿੱਜੇ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਜੰਗਲ ਦੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਮਜਲਸ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਜਾਨਵਰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਹਨ। । ਕਹਾਣੀ ਲੰਮੀ ਹੈ (ਪੰਨੇ 19-40) ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਾਨਵਰ ਆਪੋ-ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਜਾਨਵਰ ਗਿਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁਖ ਆਪਸ ਵਿਚ ਲੜਂਨ ਵੇਲੇ ਸਾਡੇ ਨਾਂਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਨੁਖ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਰੈਣ ਬਸੇਰੇ ਖਤਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਕੀ ਬਣੇਗਾ ? ਸ਼ੇਰ, ਕਬੂਤਰ, ਸੱਪ, ਕਾਂ, ਤਿੱਤਰ, ਘੋੜੇ, ਗਧੇ, ਸੂਰ, ਬੱਕਰੀ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੁਫਤਗੂ ਰੌਚਿਕ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ 'ਕੀ ਜਾਣਾ ਮੈਂ ਕੌਣ' ਵਿਚ ਕੁਝ ਮਹਤਵਪੂਰਨ ਵਾਕ ਮੋਟੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਸ਼ੈਕਸਪੀਅਰ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਪਾਗਲ ਹੈ। ਉਹ ਜੇਲ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਜੱਜ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। 'ਲਹੂ ਦਾ ਮੁੱਲ' ਵਿਚ ਵੀ ਅਦਾਲਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹਨ। ਜਾਪਦੈ ਕਿ ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲੇਖਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਤਜਰਬੇ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਸਾੜ੍ਹਸਤੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਕ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਦੀ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਵਿਚ ਜੇਲ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਕਾਸਿਮ ਜਰਮਨੀ ਤੋਂ ਇਧਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਭਰਾ ਨਾਲ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਝਗੜਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਅਦਾਲਤ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਭਰਾ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਜਰਮਨੀ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਆਲੀਆ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਲਾਕਾਤ ਵਿਚ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ, ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਕਾਨੂੰਨ, ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਆਲੋਚਨਾ, ਸਾਹਿਤਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਬਾਰੇ ਲੇਖਕ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਲਿਪੀ ਅੰਤਰ ਸਾਰਥਿਕ ਹੈ।

-ਪ੍ਰਿੰ: ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 9814856160

ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲ
ਲੇਖਕ : ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 275 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 184
ਸੰਪਰਕ : 98156-36565

\ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਇਕ ਮੰਨੇ-ਪ੍ਰਮੰਨੇ ਲੇਖਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 6 ਮੌਲਿਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ 18 ਪੁਸਤਕਾਂ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਮੱਧ ਕਾਲ, ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੌਰ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਉਪਰੰਤ ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜੀ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ, ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਹੁੰਗਾਰੇ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣ ਪਾਉਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਲੇਖਕ ਨੇ ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇੰਨੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨਾ ਇਕ ਖੋਜਕਾਰੀ, ਲੇਖਕ ਦਾ ਅਣਥੱਕ ਯਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਬੜੀ ਹੀ ਬਾਖੂਬੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਅਜੋਕੀ ਸਥਿਤੀ ਤੇ ਸੱਤਾ ਸਿਆਸਤ, ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਬੰਦੇ ਦਾ ਆਤਮ-ਲਾਪ-ਦਰਸ਼ਨ, ਬੁਲੰਦਵੀ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਵ-ਜਾਗਰਣ ਤੇ ਨਾਨਕਬਾਣੀ, ਬਾਣੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ : ਇਤਿਹਾਸ ਬੋਧ, ਕੁੱਖ ਵਿਚਲੀ ਕਬਰ ਦਾ ਹਓਕਾ : ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ, ਬੇਨਾਮੇ, ਬੇਦਖਲਾਂ ਦਾ ਵਕੀਲ : ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ, ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਰਾਜ, ਨਾਮਧਾਰੀ ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਸੂਹੀ ਤੇ ਸਾਵੀ, ਧਰਤ ਦਾ ਲੱਜਪਾਲ : ਅਹਿਮਦ ਸਲੀਮ, ਸਾਕਾ ਜੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼, ਪੰਜਾਬੀ ਅਵਚੇਤਨ ਅਤੇ ਨਾਬਰੀ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ, ਬਸਤੀਵਾਦ, ਸਿੱਖ ਅਵਚੇਤਨ ਅਤੇ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਕਾਵਿ ਅਤੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਰਾਜ, ਨਾਮਧਾਰੀ ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਬੜੀ ਹੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਤੇ ਗਿਆਨ ਭਰਪੂਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕਾਬਲ-ਏ-ਤਾਰੀਫ਼ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਚ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਹਾਲਾਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵੀ ਕਾਫੀ ਸਰਲ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਪੂਰੀ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਰ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਾਂਗ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਠਕਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲੇਗਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਰਪੂਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣੇਗੀ।

-ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਮੀਰਹੇੜੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 92105-88990

ਆਦਮ ਤੇ ਹੱਵਾ
ਲੇਖਕ : ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੈਨਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਰਵੀਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਦਿੱਲੀ
ਮੁੱਲ- 350 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 96
ਸੰਪਰਕ : 099060-27601

ਬਹੁਵਿਧਾਵੀ ਰਚਨਾਕਾਰ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੈਨਾ ਆਪਣੇ ਨੌਵੇਂ ਨਾਵਲ 'ਆਦਮ ਤੇ ਹੱਵਾ' ਨਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਰੂਬਰੂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਭਾਰਤੀ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਪੁਰਾਤਨ ਅਤੇ ਅਧੁਨਿਕ ਪਰਿਪੇਖ ਨੂੰ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਟੁੱਟਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ, ਮਰਿਆਦਾਵਾਂ, ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ, ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੁਖਾਂਤ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸੁਨੇਹਾ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਬੇਅੰਤ ਕੌਰ ਵਰਗੀ ਪੁਰਾਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦੀ ਪਾਤਰ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕਮੁੱਠ ਰੱਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਹਦਸੇਰੀ ਅਤੇ ਪਾਲਣਹਾਰ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਮਨਦੀਪ ਉਰਫ ਕੋਮਲ ਪਾਤਰ ਜੋ ਹਰਕੀਰਤ ਨਾਲ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਕੇ ਵੀ ਵਫਾਦਾਰ ਪਤਨੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਤੇ ਵਿਆਹ ਤੋੜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਹਰਕੀਰਤ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਪਤਨੀ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਵੀ ਪਹਿਲੋਂ ਠੀਕ, ਪਰ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਆਕੇ ਨਿਘਾਰ ਵਾਲਾ ਰਸਤਾ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਦੇ ਅੱਥਰੇ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਅਣਬਣ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਬੇਟਾ ਆਕਾਸ਼ ਨਸ਼ੇੜੀ ਬਣ ਕੇ ਕੁਰਾਹੇ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਜ ਹੀ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦਾ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਚਰਨਜੀਤ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਗਣਾ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਇੱਛਾ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਭੇਜਣਾ, ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੀ ਗ਼ਲਤ ਰਾਹ 'ਤੇ ਤੁਰ ਕੇ ਤਬਾਹ ਹੋਣ ਦਾ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਵੀ ਵਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਾਵਲਕਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ 'ਆਦਮ ਤੇ ਹੱਵਾ' ਮਿੱਥ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ, ਹੱਵਾ ਯਾਨੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖਲਜਗਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਇਸਤਰੀ ਪਾਤਰ ਨਾਵਲਕਾਰ ਦੇ ਇਸ ਇੱਛਤ ਯਥਾਰਥ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕਰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਾਵਲਕਾਰ ਨੇ ਕਿੱਸਾਗੋਈ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ, ਸਰਲ, ਸਪੱਸ਼ਟ, ਸਹਿਜ ਅਤੇ ਸੰਖੇਪਤਾ ਦਾ ਲੜ ਫੜ ਕੇ ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਵਾਧੂ ਖਲਾਰੇ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਂਡ ਵਿਭਾਜਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਇਕੋ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿੱਚ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਰੌਚਕਤਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਅਜੋਕੇ ਜੀਵਨ ਯਥਾਰਥ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਸਾਰਥਕ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਪੁਰਾਣੀ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿਚਾਲੇ ਪਸਰੇ ਪਾੜ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਸਾਂਝਾਂ ਦਾ ਪੁਲ ਉਸਾਰਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

-ਡਾ. ਧਰਮਪਾਲ ਸਾਹਿਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98761-56964

 ਪਿਆਸ
ਸ਼ਾਇਰ : ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਂਕੇ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਪ੍ਰਤੀਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਪਟਿਆਲਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 160
ਸੰਪਰਕ : 98142-31698

ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਪੈਂਠ ਹੈ। ਕੁਝ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਉਰਦੂ ਵਾਂਗ ਛੰਦ-ਬੰਦਤਾ ਸੰਭਵ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਲੋਚਨਾ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਧਾ ਕਾਰਨ ਬੁਲੰਦੀ ਛੋਹੀ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਂਕੇ ਵੀ ਇਕ ਸਥਾਪਿਤ ਨਾਂਅ ਹੈ। 'ਪਿਆਸ' ਉਸ ਦਾ 2013 ਵਿਚ ਛਪਿਆ ਨਜ਼ਮ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਜੋ 2024 ਵਿਚ ਮੁੜ ਛਪਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਵੱਡੀਆਂ ਕਰੀਬ 83 ਨਜ਼ਮਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਸਿਰਜਕ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹੁਨਰਮੰਦੀ ਨਾਲ ਤਰਤੀਬ ਦੇਣਾ ਸ਼ਾਇਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕੌਂਕੇ ਇਸ ਹੁਨਰਮੰਦੀ ਦਾ ਸ਼ਾਹਸਵਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਨਜ਼ਮਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੀਆਂ ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਤੇ ਤਲਖ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਸੂਖ਼ਮਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। 'ਪਿਆਸ' ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਮ 'ਮੈਂ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਦਾ ਹਾਂ' ਵਿਚ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦਾ ਕਰਜ਼ਦਾਰ ਆਖਦਾ ਹੈ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੀ ਨਜ਼ਮ 'ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਰੁੱਤ' ਵਿਚ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਭਟਕਦਾ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੰਨਿਆਂ 'ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਕੰਟਰਾਸਟ ਰੌਚਿਕਤਾ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਖ਼ਬਰ ਵੀ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਚੇਤਨਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਰ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਲੁਭਾਉਣੀਆਂ ਤੇ ਡਰਾਉਣੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਰ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨੀ ਮਸਨੂਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਿਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਰੂਹ ਦੇ ਹਾਣ ਦੀ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ। ਸਚਮੁੱਚ ਮਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਇਸ ਨਜ਼ਮ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਮਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ 7 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਨਜ਼ਮਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤੇ ਰੌਚਕ ਹਨ। ਕੌਂਕੇ ਹਰ ਮੰਜ਼ਰ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਕਾਵਿਕ ਉਲੇਖ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਂਕੇ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਨਜ਼ਮਾਂ ਅਛੂਤੀਆਂ ਹਨ। ਜੋ ਨਜ਼ਮ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ 'ਪਿਆਸ' ਜ਼ਰੂਰ ਤ੍ਰਿਪਤ ਕਰੇਗੀ।

-ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ
ਮੋਬਾਈਲ : 99884-44002

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ
ਲੇਖਕ : ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੌਂਕੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਨਵਰੰਗ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 110
ਸੰਪਰਕ : 98552-28224

ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਲੇਖਕ ਵਲੋਂ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਛਪੀਆਂ ਤਿੰਨ ਦਰਜਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਮੌਲਿਕ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਆ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਖੀਆਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭਗਤ ਜੀ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਉਭਾਰਨ ਦਾ ਸਫ਼ਲ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਵਾਰਤਕ ਤੇ ਕਾਵਿ-ਰੂਪ ਵਿਚ ਸ਼ਿੰਗਾਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਰਿਪੇਖ ਵਿਚ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਦੇਸ਼-ਦੁਨੀਆ ਅੰਦਰ ਵਿਚਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਭਗਤੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਮਹਾਨ ਤੇ ਉੱਘਾ ਸਨਮਾਨਯੋਗ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਬੜੀ ਭਾਵਪੂਰਤ ਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਖੋਜਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪ੍ਰਭੂ ਭਗਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹਸਤੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਗਤ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਉਸਾਰਨ ਲਈ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਖੀਆਂ ਲੋਕ-ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਦੋ ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਵੱਖਵੱਖ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਅਧੀਨ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ, ਕਿੱਤਾਕਾਰੀ, ਭਗਤ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿਲਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਲਗਾਉਣਾ, ਭਗਤ ਜੀ ਵਲੋਂ ਗੁਰੂ ਧਾਰਨ ਕਰਨਾ, ਪਾਰਸ ਰਾਮ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਤੇ ਭਗਤੀ ਦਾ ਗਿਆਨ, ਭਗਤ ਜੀ ਦੀ ਛੱਪਰੀ, ਭਗਤ ਜੀ ਦਾ ਧਨੀ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼, ਅਗਿਆਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼, ਰਾਕਸ਼ ਦਾ ਹਿਰਦਾ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨਾ, ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸਾਗਰ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ, ਭਗਤ ਜੀ ਦੀ ਜਾਤ ਤੇ ਗੋਤ, ਰਾਂਕਾ ਬਾਂਕਾ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਤਿਆਗ, ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਵਲੋਂ ਭਗਤ ਜੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ, ਭਗਤ ਜੀ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇਣਾ, ਮੁਹੰਮਦ ਤੁਗ਼ਲਕ ਦਾ ਜ਼ੁਲਮ, ਦਰਵੇਸ਼ ਕੁੱਤੇ ਵਿਚੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ, ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਚੜ੍ਹਨ ਲਈ ਘੋੜੀ ਮੰਗਣੀ, ਦਵਾਰਕਾ ਵਿਚ ਉਪਦੇਸ਼, ਪਾਖੰਡੀ ਸਾਧ ਦਾ ਪਾਖੰਡ ਨੰਗਾ ਕਰਨਾ, ਭਗਤ ਜੀ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਆਉਣਾ, ਘੁਮਾਣ ਵਿਚ ਨਿਵਾਸ, ਭਗਤ ਜੀ ਦਾ ਖੰਡਰਖੁਰ ਵਿਖੇ ਪੁੱਜਣਾ, ਭਗਤ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ, ਭਗਤ ਜੀ ਦੇ ਜਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਘੁਮਾਣ ਦਾ ਹਾਲ, ਭਗਤ ਜੀ ਦੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਥਾਨ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀਆਂ ਭਗਤ ਜੀ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ, ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ, ਵਾਰਤਕ ਤੇ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਸ਼ਬਦ ਸਾਖੀ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਉੱਘੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਡਾ. ਤੇਜਵੰਤ ਮਾਨ ਨੇ ਲਿਖ ਕੇ ਲੇਖਕ ਦੀ ਹੌਸਲਾ ਅਫ਼ਜਾਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉੱਘੇ ਬਾਲ ਲੇਖਕ ਪਵਨ ਹਰਚੰਦਪੁਰੀ ਨੇ 'ਵਾਰਤਕ ਤੇ ਕਾਵਿ-ਰੂਪਕ ਜੀਵਨੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ' ਨੂੰ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਸਗੋਂ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ-ਕਾਲ ਵਿਚ ਕੀਤੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਦਰ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਭਗਤਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਆਈਆਂ ਦੁਸ਼ਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਬਰ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਸਬਰ ਨਾਲ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਾਰਜ ਵੀ ਉਹ ਕਾਦਰ ਆਪ ਹੀ ਸੰਪੂਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਘਾਲਣਾ ਲਈ ਮੁਬਾਰਕ।

-ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-24040

ਭੱਖੜਾ
ਲੇਖਕ : ਗੁਰਸੇਵਕ ਲੰਬੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਰੈੱਡ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਰਾਮਪੁਰ (ਲੁਧਿਆਣਾ)
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 80
ਸੰਪਰਕ : 99141-50353

ਹਥਲੇ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਭੱਖੜਾ' ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਬ ਦੇ ਦਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਕਿਸੇ ਰਸਮੀ ਜਾਣ-ਪਹਿਚਾਣ ਦਾ ਮੁਹਤਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਖ਼ੁਦ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਡਾਕਟਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਨਕਸ਼ ਪਹਿਚਾਣਦਾ ਹੈ ਤੇ ਘੜਦਾ ਵੀ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ 'ਭੱਖੜਾ' ਦੇ ਮੈਟਾਫਰ ਨਾਲ ਉਹ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਵਿਸੰਗਤੀਆਂ ਨਾਲ ਦਸਤਪੰਜਾ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣਾ ਕਾਵਿ-ਧਰਮ ਨਿਭਾਅ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭੱਖੜਾ ਜਦੋਂ ਅਸਾਡੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਪੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੁਸ਼ਵਾਰੀਆਂ ਦਾ ਚੱਕਰਵਿਊ ਵਿਚ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਕਾਵਿ-ਪ੍ਰਵਚਨ ਦੀ ਤੰਦ ਸੂਤਰ ਫੜਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਬਰਤੌਨਤ ਬ੍ਰੈਖਤ ਦੇ ਇਸ ਕਥਨ ਦੀ ਪੁਰਸਲਾਤ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ 'ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਜਿਊਣ ਲਈ ਖਾਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਮਤਲਬ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਜਿਸ ਨੇ ਖਾਣਾ ਖਾ ਲਿਆ ਉਹ ਜੀ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭੱਖੜਾ ਸਰਕਾਰੀ ਫਾਈਲਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਉੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਫਾਈਲਾਂ ਦੇ ਪੈਰ ਲਗਾਉਣ ਲਈ 'ਉਤਲੀ ਝਾਕ' ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਭੱਖੜਾ ਤਾਂ ਉਥੇ ਵੀ ਉੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਲੂਣਾ ਮਜਬੂਰੀਵੱਸ ਆਈਲੈਟਸ ਦੇ ਮੱਕੜਜਾਲ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਵਾਸ ਹੰਢਾਅ ਰਹੇ ਸਲਵਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਅੰਬੈਸੀਆਂ ਦੇ ਦਰਾਂ ਅੱਗੇ ਤਲੇ ਘਿਸਾਉਂਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। ਭੱਖੜਾ ਤਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਉੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਿਕ ਤਾਂ ਜਾਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਤਾਹੀਆਂ ਛੁਪਾਉਣ ਲਈ ਫਿਰ ਕੁੰਭਕਰਨੀ ਨੀਂਦ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭੱਖੜਾ ਤਾਂ ਉਥੇ ਵੀ ਉੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਭਗਵਾਂ ਸਿਪਾਹ ਸਲਾਹ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਸੈਕਟਰ ਦੇ ਰਿਮੋਰਟ ਕੰਟਰੋਲ ਨਾਲ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਛੱਡਿਆ ਸਾਨ੍ਹ, ਅਸਾਡੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਤੇ ਬੁਰਕ ਮਾਰਨ ਲਈ ਜਬਾੜੇ ਦੇ ਦੰਦ ਤਿੱਖੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਸਾਨ੍ਹ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਕਿਰਤੀ ਇਸ ਸਾਨ੍ਹ ਦੇ ਨੱਥ ਪਾਉਣ ਲਈ ਰੱਸੇ ਵੱਟ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਗੁੰਗੇ ਹੋਣਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਯੁੱਧ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਬਣਦਾ ਹੀ ਹੈ।

-ਭਗਵਾਨ ਢਿੱਲੋਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98143-78254

ਬਾਲ ਪਿਆਰੇ
ਲੇਖਕ : ਸੁਰਜੀਤ ਸੰਧੂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 199 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 56
ਸੰਪਰਕ : 98152-98459

ਵਰਤਮਾਨ ਦੌਰ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਭਾਂਤ-ਭਾਂਤ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਵੇਖਣ ਵਿਚ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਲ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸੁਰ ਧਾਰਮਿਕ, ਅਧਿਆਤਮਕ, ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ, ਭਾਈਚਾਰਕ ਜਜ਼ਬਿਆਂ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਤਮਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨਾਲ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁੜੀ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਤੇਜ਼-ਤੱਰਾਰੀ ਵਾਲੇ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤਕ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਵਿਚ ਆ ਰਹੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਾਰਨ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਚ ਵੀ ਨਵੀਨਤਾ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।
ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਸੁਰਜੀਤ ਸੰਧੂ ਦੀ ਨਵ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਬਾਲ-ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ 'ਬਾਲ ਪਿਆਰੇ' ਉਚੇਚੇ ਜ਼ਿਕਰ ਦੀ ਲਖਾਇਕ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਵਿੱਦਿਅਕ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਪਾਸਾਰੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਬਾਲ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ 'ਪੈਂਤੀ', 'ਫੱਟੀ', 'ਲੈਗੋ', 'ਪੈਨਸਿਲ', 'ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ', 'ਵਿਦਿਅਕ ਨਾਅਰੇ' ਆਦਿ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 'ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ', 'ਬਾਪੂ' ਤੇ 'ਨਿੱਕੀ ਭੈਣ' ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ-ਨਾਤੇ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। 'ਨਾਨਕਾ ਪਿੰਡ', 'ਕੁਕੜੂ ਘੜੂੰ', 'ਸੂਰਜਾ ਸੂਰਜਾ', 'ਗਿੱਲੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਘਰ', 'ਟੱਪੇ' ਅਤੇ 'ਪੱਗ' ਆਦਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰਹਿਤਲ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਲ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਨਰੋਈਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਸੰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਕਸਦ ਬਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਚਮਤਕਾਰੀ ਜਾਂ ਭਰਮ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਗਿਆਨ ਜਾਂ ਚੇਤਨਾਮਈ ਚਾਨਣ ਵੱਲ ਲਿਜਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ 'ਬੰਨੂੰ ਵੀਰਾ ਰੱਖੜੀ ਮੈਂ ਸੋਹਣੇ ਸੋਹਣੇ ਗੁੱਟ 'ਤੇ, ਨਜ਼ਰਾਂ ਤੋਂ ਕਾਲਾ ਟਿੱਕਾ ਲਾਊਂ ਗੋਰੇ ਮੁੱਖ ਤੇ (ਪੰਨਾ 33) ਵਰਗੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਬਾਲ-ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਵਹਿਮ-ਭਰਮ ਵਾਲੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਸਾਰਥਿਕ ਨਹੀਂ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ 'ਫੱਬਾ' (ਫੱਫਾ), 'ਡਾੜ੍ਹਾ' (ਰਾੜ੍ਹਾ), 'ਨਾਹਣਾ' (ਨਾਹੁਣਾ), 'ਧੋਹਣੀ (ਧੋਣੀ), ਸੁੱਟੀ (ਛੁੱਟੀ), ਠਿੱਠਾ (ਡਿੱਠਾ) ਆਦਿ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਵੀ ਬਾਲ ਪਾਠਕ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਕਾਸ-ਪੈਂਡੇ ਵਿਚ ਵਿਘਨਕਾਰੀ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਕਵਿਤਾ 'ਵਿੱਦਿਅਕ ਨਾਅਰੇ' ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਸੁੰਦਰ ਪੰਕਤੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਪਰੰਤੂ ਕੇਵਲ 'ਢ' ਅੱਖਰ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੰਕਤੀਆਂ ਗ਼ਾਇਬ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਤਰੁੱਟੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਈ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੁੰਦਰ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਕੂਲੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿਚ ਗਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਰੰਗਦਾਰ ਰੂਪ ਵਿਚ ਛਪੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪੜ੍ਹਨਯੋਗ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਦਿੱਖ ਸੁੰਦਰ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਤੋਂ ਹੋਰ ਆਹਲਾ ਮਿਆਰੀ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

-ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ 'ਆਸ਼ਟ' (ਡਾ.)
ਮੋਬਾਈਲ : 98144-23703

ਪਿਆਰੇ ਆਓ ਘਰੇ
ਕਵੀ : ਜਸਵੰਤ ਜ਼ਫ਼ਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 108
ਸੰਪਰਕ : 80540-04977

ਜਸਵੰਤ ਜ਼ਫ਼ਰ ਦਾ ਨਾਂਅ ਕਿਸੇ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦਾ ਮੁਥਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹ 1993 ਤੋਂ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਵਾਰਤਕ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਨਿਰੰਤਰ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਉਹਦੀਆਂ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਿੰਨ ਕਿਤਾਬਾਂ (ਦੋ ਸਾਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ-1993, ਅਸੀਂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਕੀ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ-2001, ਇਹ ਬੰਦਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ-2010) ਅਤੇ ਵਾਰਤਕ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਕਿਤਾਬਾਂ (ਸਿੱਖ ਸੁ ਖੋਜਿ ਲਹੈ-2007, ਮੈਨੂੰ ਇਉਂ ਲੱਗਿਆ-2015, ਭਗਤੁ ਸਤਿਗੁਰੂ ਹਮਾਰਾ-2016, ਨਾਨਕ ਏਵੈ ਜਾਣੀਐ-2021, ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਫੁੱਲ-2023) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਨਾਟਕ (ਬੁੱਢਾ ਦਰਿਆ-2019), ਚੋਣਵੀਆਂ ਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ (ਜੀਤੀ ਜਾਗਤੀ ਬਾਤ-2021) ਅਤੇ ਚੋਣਵੀਆਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ (ਦ ਅਦਰ ਸ਼ੋਰ ਆਫ਼ ਵਰਡਜ਼) ਵੀ ਛਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਰੀਵਿਊ ਅਧੀਨ ਕਿਤਾਬ 'ਪਿਆਰੇ ਆਓ ਘਰੇ' ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਇਸ ਪੰਕਤੀ - 'ਮੇਰੇ ਮਨ ਪਰਦੇਸੀ ਵੇ ਪਿਆਰੇ ਆਉ ਘਰੇ॥ ਹਰਿ ਗੁਰੂ ਮਿਲਾਵਹੁ ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੇ ਘਰਿ ਵਸੈ ਹਰੇ॥' ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ 69 ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ - ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਗੀਤ, ਦੋਹੇ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਵਿਸ਼ੇ ਹਨ - ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਕਿਰਸਾਨੀ, ਪਿਆਰ ਆਦਿ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਉਹਨੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ/ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਭਾਰਿਆ ਹੈ - ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿ ਓ ਜੀਣ ਜੋਗਿਆ ਧਰਤ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਕਿੰਜ ਕਹੇ/ਪੌਣਾਂ ਰੋਜ਼ ਪਲੀਤ ਕਰੇ ਜੋ ਜਲ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਘੋਲ ਰਿਹਾ (104); ਵਿਰਲੇ ਟਾਵੇਂ ਲੇਖੇ ਲੱਗਦੇ ਉਂਜ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਸਾਹ/ਆਕਸੀਜਨ ਨੂੰ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਬਣਾਉਣ 'ਚ ਗੁਜ਼ਾਰਨ (106); ਅਸੀਂ ਬਣੇ ਯਾਤਰੂ ਨਾ/ਭਾਵੇਂ ਕੋਲ ਗੱਡੀਆਂ, ਸਪੀਡੀਂ ਛੱਡੀਆਂ/ਘਸਣ ਲੱਖ ਟਾਇਰ, ਫੈਲਾਈਏ ਜ਼ਹਿਰ/ਤੇਲ ਖੂਹ ਮੁੱਕਣੇ, ਧਰਤ ਪਈ ਸੁੱਕਣੇ/ਬੇਸਬਰੇ ਹੋਏ (90); ਹਵਾ ਯੁਗ ਦੇ ਵਾਸੀਓ/ਸਾਹ ਲੈਣ ਜੋਗੀ ਹਵਾ ਬਚਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ (42)। ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਤੇ ਪਿਆਰੇ-ਨਿਆਰੇ ਇਨਸਾਨ ਬਣਨ ਲਈ ਕਵੀ ਸਾਨੂੰ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ, ਸਿਆਣਪ ਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਅਪਣਾਉਣ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ (78-79)। ਉਹ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ਼ਕ ਤੇ ਜੰਗ ਵਿਚ ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਇਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਇਜ਼ ਸਿਆਸਤ ਵਿਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਜਿਸ ਸਿਆਸਤ ਵਿਚ ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਇਜ਼ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜਾਇਜ਼ ਚੀਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ (27)। ਜ਼ਫ਼ਰ ਸੁਹਜ ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਹਨੇ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਬੜੇ ਹੀ ਸੌਂਦਰਯਬੋਧਕ (ਅਨੁਪ੍ਰਾਸਿਕ) ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ - ਕੁਦਰਤ ਰੰਗ ਰੰਗੀਲੜੀ ਧਰਤ ਧਰੇ ਧਰਵਾਸ/ਮਸਤਕ ਸਹਿਜ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ਤੇ ਤਰਦੀ ਆਸ/ਸੁਪਨ ਪੰਖੇਰੂ ਉੱਡਦੇ ਅੱਖੀਆਂ ਵਿਚ ਅਕਾਸ/ਸੀਨੇ ਸੱਧਰਾਂ ਸਾਵੀਆਂ ਹੋਠੀਂ ਅਣਮੁੱਕ ਪਿਆਸ/ਇਸ਼ਕ ਸਲਾਮਤ ਸਦਾ ਜਵਾਨੀ ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ ਸੁਆਸ (13)। ਕਵੀ ਨੇ ਕੁਝ ਨਵੇਂ ਸਮਾਸ ਵੀ ਘੜੇ ਹਨ - ਨਾਨਕਪਨ, ਅਰਜਨਪਨ, ਗੋਬਿੰਦਪਨ (22), ਗੁਰਧਾਨੀ (17), ਮਸਨਦੀ (18) ਆਦਿ। ਇਉਂ ਸਾਰੀ ਕਿਤਾਬ ਸਾਜ਼, ਆਵਾਜ਼, ਪਰਵਾਜ਼, ਅਲਫ਼ਾਜ਼ ਨਾਲ ਵਾਬਸਤਾ ਹੈ। ਸਰਵਰਕ 'ਤੇ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਅਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦੀਆਂ ਸੁਹਜਾਤਮਿਕ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਖ਼ੁਦ ਕਵੀ ਨੇ ਡਿਓੜੀ (ਭੂਮਿਕਾ) ਵਜੋਂ ਤਫ਼ਸੀਲ ਨਾਲ ਪੁਸਤਕ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਬਣਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਇਸ ਕਾਵਿ-ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਖ਼ੈਰ-ਮਕਦਮ!

-ਪ੍ਰੋ. ਨਵ ਸੰਗੀਤ ਸਿੰਘ
ਮੋਬਾਈਲ : 94176-92015

ਹੋਂਦ
ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਵੈਵਿਮਾਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਪਟਿਆਲਾ
ਮੁੱਲ : 220 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 84

ਸੰਪਰਕ : 98145-38057ਕੁੱਲ 19 ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਾਲੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਦਾ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਆਰੰਭ 'ਚ ਇਹ ਆਖਣਾ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਹਿਤ ਲੇਖਕ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਵਿਚੋਂ ਪਲ-ਪਲ ਕਰਕੇ ਕਿਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਰੌਂਅ ਦੀ ਰੇਤੀ ਨਾਲ ਤਰਾਸ਼ਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਦੇ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਅੰਦਰ ਵਿਚਰਦੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਯਥਾਰਥਵਾਦ ਨੂੰ ਜੋ ਸਾਹਿਤ ਚਿਤਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਇਮਾਨਦਾਰ ਸਾਹਿਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਲੇਖਕ ਯਥਾਰਥ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਅਨੁਭਵ ਰਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਹਾਣੀ ਉਸ ਦੇ ਜਜ਼ਬਾਤ ਵਿਚੋਂ ਹੋ ਕੇ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਹਿੱਕ 'ਤੇ ਉਤਰਦੀ ਹੈ।
ਪੁਸਤਕ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲੇਵਾਰ ਵਿਸਥਾਰ ਦੇਣ ਨਾਲੋਂ ਸੰਖੇਪ 'ਚ ਆਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਜਨ ਸਧਾਰਨ ਦੇ ਮਨ-ਮਸਤਕ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸੂਖਮ ਚਿਤਰਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਿਰਸੁਆਰਥ ਪਿਆਰ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਥਾ-ਰਚਨਾਵਾਂ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਡਾ. ਰੰਧਾਵਾ ਦੀ ਕਥਾ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਗੁਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਲਿਖੇ ਕਈ ਵਾਕ ਅਟੱਲ ਸੱਚਾਈਆਂ ਵਰਗੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਜਿਹਾ ਕਿ: 'ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਝੂਠੀ ਹੋਂਦ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਝਰੀਟ ਸੁਟਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਮਾਜ ਅਸੂਲਾਂ ਦਾ ਝੂਠਾ ਬੁਰਕਾ ਪਹਿਨਕੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ 'ਚ ਸਿਆਣਾ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ', 'ਹੰਝੂ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਹਓਕਾ ਆਵਾਜ਼ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ', 'ਅਸੀਂ ਇਨਸਾਨ ਕਿਉਂ ਹਾਂ? ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪਿਆਰ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੈ।'
ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਮਾਨਵੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਗਹਿਨ ਸੰਰਚਨਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਦੇ ਅਰਥ ਭਰਪੂਰ ਹੋਣ ਦੇ ਹਾਮੀ ਭਰਦੀ ਹੈ। ਹੋਂਦਹੀਣਾ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਹੋ ਜਾਣਾ ਜਾਂ ਕਰ ਦੇਣਾ। ਉਂਜ ਵੀ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਅੰਤਰਆਤਮਾ ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨਾਲ ਅਨੇਕਾਂ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਅੰਦਰ ਪਰੂਫ ਰੀਡਿੰਗ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਉਕਾਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਗਲੇ ਸੋਧੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ 'ਚ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

-ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ
ਮੋਬਾਈਲ : 98155-05287

ਦੋ ਭੈਣਾਂ
ਲੇਖਿਕਾ : ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 80 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ 24
ਸੰਪਰਕ : 99151-03490

ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ 'ਦੋ ਭੈਣਾਂ' ਬਾਲ ਮਨਾਂ ਦੀ ਅਵੱਸਥਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ-ਬੰਦ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਤਰਸੇਮ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਾਲ ਲੇਖਿਕਾ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਲਾਸ਼ਣ ਵਿਚ ਤਰਸੇਮ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀਆਂ ਬਾਲ ਕਹਾਣੀਆਂ 'ਦੋ ਭੈਣਾਂ' ਬਾਲ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀ ਕੋਮਲਤਾ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਾਲ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਚਾਰ ਬਾਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਵਿਚ ਜਿਹੜੀ ਸਾਂਝੀ ਗੱਲ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ, ਮਿਲਵਰਤਣ, ਦਿਆਲੂਪੁਣਾ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਵੇਖਣਾ ਹੈ। 'ਜਨਮ ਦਿਨ' ਕਹਾਣੀ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਮਾਪਿਆਂ ਵਲੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਕਤ ਨਾ ਦੇਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀਣ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬਾਲਾਂ ਨੂੰ ਬਣਦਾ ਪਿਆਰ ਸਤਿਕਾਰ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਹੀ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 'ਜਸ਼ਨ ਅਤੇ ਭੋਲੂ' ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਆਪਸੀ ਪਿਆਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਤਾ ਵੀ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਿੰਨਾ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 'ਇਮਾਨਦਾਰ' ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੋਈ ਲਾਲਚ ਬੱਚੇ ਦੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਬਿਮਾਰ ਮਾਂ ਲਈ ਪੈਸਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਪਰ ਬੱਚਾ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦਾ ਪੱਲਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। 'ਦੋ ਭੈਣਾਂ' ਕਹਾਣੀ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਮਨ-ਮੁਟਾਓ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਇਕ ਭੈਣ ਦੀ ਦੂਜੀ ਭੈਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਦੂਜੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੈੱਨ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਬਾਲ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਕੋਮਲ ਮਨ ਵਰਗੀਆਂ ਮਾਸੂਮ ਅਤੇ ਭੋਲੀਆਂ-ਭਾਲੀਆਂ ਹਨ। 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਨਮੋਲਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਢੁਕਵੇਂ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾ ਕੇ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਾਂਗਾ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਕੁਦਰਤ ਵਲੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪਰਖ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ ਹੀ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਬਾਲਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਕਲਾ ਰੂਪੀ ਬੀਜ ਨੂੰ ਪੁੰਗਰਨ ਅਤੇ ਵਧਣ ਫੁੱਲਣ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਮਾਪੇ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉੱਥੇ ਇਹ ਕਲਾ ਰੂਪੀ ਬੀਜ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਕਿਸਾਨ ਵਲੋਂ ਬੀਜ ਬੀਜ ਕੇ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦੇਣਾ ਉਹ ਬੀਜ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਬੜਾ ਮਾਅਰਕਾ ਮਾਰਿਆ ਹੈ ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਜ ਨਿਰੰਤਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦੁਆ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਲੇਖਿਕਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

-ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਤਲਵੰਡੀ ਕਲਾਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 94635-42896

ਸ੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ
ਸਰਲ ਅਰਥ ਸਾਰ
ਲੇਖਕ : ਰਣਜੋਧ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਵਿਜ਼ਡਮ ਕੁਲੈਕਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 295 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 192
ਸੰਪਰਕ : 98144-22744

ਸ੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ, ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵੇਦਾਂ ਅਤੇ ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ 'ਵੇਦਾਂਤ' ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅੰਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਹ ਰਚਨਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਹਾਂਕਾਵਿ 'ਮਹਾਭਾਰਤ' ਦਾ ਇਕ ਅੰਗ ਹੈ, ਇਸ ਵਿਚ ਦੁਆਪਰ, ਯੁਗ ਵਿਚ ਹੋਏ ਕੌਰਵਾਂ-ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੇ ਯੁੱਧ ਬਾਰੇ, ਬਿਰਤਾਂਤ ਅੰਕਿਤ ਹੋਏ ਹਨ। 'ਮਹਾਂਭਾਰਤ' ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਸਮੂਹ ਮਹਾਂਕਾਵਯਾ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਭਾਰੀ-ਗਉਰੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਇਕ ਲੱਖ ਸਲੋਕ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਸ. ਰਣਜੋਧ ਸਿੰਘ ਇਕ ਜਗਿਆਸੂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਰੁਚੀਆਂ ਵਾਲਾ 'ਗੁਰਮੁਖ' ਹੈ। ਸ੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਦੇ ਪਾਠ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ਼ਕ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਰੂਪ ਪਏ ਹਨ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ 'ਪ੍ਰਭੁ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਇਸ ਗੀਤ' ਦੀ ਸੁੰਦਰ ਕਾਪੀ ਹਰ ਪਾਠਕ ਕੋਲ ਉਪਲਬੱਧ ਹੋਵੇ।
ਇਸੇ ਮਨਸ਼ਾ ਨਾਲ ਇਸ ਪੋਥੀ ਦੀ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ, ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਅਤੇ ਫੌਂਟ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਵੱਜੋਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਪੋਥੀ ਕਿ ਸਾਂਭਣਯੋਗ ਰਚਨਾ ਵੀ ਹੈ।
ਇਸ ਪੋਥੀ ਦੀ ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਸ਼ੁਭ-ਆਰੰਭ 'ਗਾਇਤਰੀ ਮੰਤਰ' ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ : 'ਹੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਕਰਤਾ! ਪ੍ਰਾਣ ਦਾਤਾ, ਦੁਖ ਹਰਤਾ, ਪ੍ਰਭੂ! ਸਾਨੂੰ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਸਮਝ ਦਿਓ, ਅਸੀਂ ਬੁਰੇ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕੀਏ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਕਰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰ ਸਕੀਏ।' ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਦਾ ਉਚਾਰਨ, ਪਾਂਡਵਾਂ ਅਤੇ ਕੁਲ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਸਾਰਥੀ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਪਾਂਡਵ-ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ ਅਰਜੁਨ ਨੂੰ, ਸਫੂਰਤੀ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿਚ ਸਾਕਾਦਾਰੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲੋਕ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮਿਥਿਆ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਧਰਮ-ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਉਹੀ ਲੋਕ ਤੁਹਾਡੇ ਕੁਟੰਬਜਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਧਰਮ ਦੀ ਮਾਰਗ ਉਪਰ ਚੱਲ ਸਕਦੇ ਹੋਣ। ਅਧਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਸਵਾਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਹੀ 'ਧਰਮ' ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਦਾ ਇਹ ਉਪਦੇਸ਼ ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਨੂੰ ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਕਸ਼ਮ ਹੈ, 'ਨੇਕੀ ਕਰੋ ਪਰ ਫਲ ਦੀ ਆਸ ਨਾ ਰੱਖੋ', ਅਜੋਕੀ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਉਪਰ ਪਹਿਰਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਹਰ ਤਰਫ਼, ਸਮੂਹ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ, ਪਰਸਪਰ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁੰਨ-ਕਾਰਜ ਲਈ ਰਣਜੋਧ ਸਿੰਘ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ।

-ਬ੍ਰਹਮ ਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ
ਮੋਬਾਈਲ : 98760-52136

ਟੁੱਟੇ ਦਿਲਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼
ਲੇਖਿਕਾਵਾਂ : ਅਸਿਸਟੈਂਟ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਰੇਖਾ, ਅਸਿਸਟੈਂਟ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਰੇਨੂੰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਾਦਿਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਬਠਿੰਡਾ
ਮੁੱਲ : 230 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 122
ਸੰਪਰਕ : 95013-78512

'ਟੁੱਟੇ ਦਿਲਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼' ਹਮ-ਰੁਤਬਾ, ਹਮ-ਉਮਰ, ਹਮ-ਸ਼ਕਲ ਦੋ ਸਕੀਆਂ ਭੈਣਾਂ, ਰੇਖਾ ਅਤੇ ਰੇਨੂੰ ਦਾ ਚੌਥਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 'ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ', 'ਪਿਆਰ ਦੇ ਪਰਿੰਦੇ' ਅਤੇ 'ਗ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਣੀਆਂ' ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰਾਂ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖਾਂ 'ਚ 'ਦਿਲ', 'ਪਿਆਰ', 'ਪਰਿੰਦੇ', 'ਗ਼ਮ' ਅਤੇ ਰਾਣੀਆਂ ਸਾਂਝੇ ਅਤੇ ਕਾਵਿ-ਅਭਿਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ 'ਚ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ 'ਦੀਦਾਰ ਤੇਰਾ' ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 'ਸਕੂਨ' ਤੱਕ 76 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 50 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਰੇਨੂੰ ਦੀਆਂ ਅਤੇ 28 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਰੇਖਾ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ ਕਾਵਿ-ਪਾਠਕ 'ਮੋਹ', 'ਪਿਆਰ', 'ਮੁਹੱਬਤ', 'ਇਸ਼ਕ', 'ਦਿਲ', 'ਗ਼ਮ', 'ਵਿਛੋੜਾ', 'ਪ੍ਰੇਮੀ' ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀਆਂ ਆਂਤਰਿਕ ਬਣਤਰਾਂ ਅਤੇ ਬੁਣਤਰਾਂ ਦੇ ਰੂ-ਬਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਮਾਜਿਕ-ਸੰਦਰਭ 'ਚ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤਾ ਸਮਾਜ ਜਾਂ ਭਾਈਚਾਰਾ ਤਹਿ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ 'ਲਹੂ' ਅਤੇ 'ਅ-ਲਹੂ' ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ 'ਚ ਵੰਡਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਉਸ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਿਪੇਖ ਵਿਚ ਤਹਿ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਰਾ ਉਸ ਸਮਾਜ ਦੇ 'ਵਿਆਹ-ਪ੍ਰਬੰਧ' ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤੀਸਰੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਸਮਾਜਿਕ ਬੰਧਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬੰਦਿਸ਼ਾਂ ਅਧੀਨ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਨਕਾਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਹੀਂ ਰੂਹ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਦੀਵੀ ਹੈ। ਵੱਡਾ ਮਸਲਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ ਹੈ ਤਾਂ ਰੂਹ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜੋ ਵੀ ਇਕ ਗੁੰਮ ਹੈ ਤਾਂ ਦੂਸਰਾ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੀ ਖੇਡ ਮੈਂ ਤੋਂ ਤੂੰ ਅਸੀਂ ਤੱਕ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਸ 'ਦੁਬਿਧਾ' ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਬਿਆਨ ਹਨ, ਜੋ ਸਤਹੀ ਸੋਚ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਇਹ ਸਤਰਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ :
ਤੇਰੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ ਗਹਿਣੇ,
ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸੁਆਹ ਦੇਵਾਂ।
ਮੇਰੀ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਗੁਜ਼ਾਰਿਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਤਹਿ ਤੱਕ ਜਾ ਕੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਕਰਨ ਤਾਂ ਬਿਹਤਰ ਰਹੇਗਾ। ਇਹੀ ਮੇਰੀ ਦੁਆ ਅਤੇ ਤਮੰਨਾ ਹੈ।

-ਸੰਧੂ ਵਰਿਆਣਵੀ (ਪ੍ਰੋ.)
ਮੋਬਾਈਲ : 98786-14096

ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਸੂਹੀ ਲਾਟ
ਲੇਖਕ : ਸੁਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 220 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 126
ਸੰਪਰਕ : 99154-73505

ਸੁਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ ਖੇਤਰ ਦਾ ਉੱਘਾ ਹਸਤਾਖਰ ਹੈ। 1963 ਤੋਂ 2023 ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਦਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਛਪੇ ਹਨ। ਦੋ ਸਮੀਖਿਆ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ -ਰਾਜਨੀਤਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਦੀਵਾਨ ਸਿੰਘ ਕਾਲੇ ਪਾਣੀ। ਪੰਜ ਪਰਦੇਸ ਉਸ ਦਾ ਚਰਚਿਤ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਵਾਰਤਕ ਪੁਸਤਕ ਹੁਣ ਛਪ ਕੇ ਆਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 30 ਲੇਖ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਲੇਖ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਹਨ। ਸੁਹਜਮਈ ਵਾਰਤਕ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਲਿਖਤਾਂ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਮੋਹ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਹਨ। ਜੋ ਗਾਹੇ-ਬਗਾਹੇ ਲਿਖ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਪਿੱਛੇ ਕੋਈ ਗਿਣੀ ਮਿਥੀ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਗੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਚਾਰ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿਚ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆ ਲਿਖਤਾਂ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਵਧੇਰੇ ਲੇਖਕ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ/ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਤਾਬ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। ਹਥਲੀ ਵਾਰਤਕ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਲੇਖ ਇਸ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਹਨ। ਲੇਖਕ 1968 ਵਿਚ ਸਖ਼ਤ ਬਿਮਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਤੱਕ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰੀ ਇਲਾਜ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਬਿਮਾਰੀ ਗੰਭੀਰ ਸੀ। ਲੋਕ ਪਾਗਲ ਹੋਣ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਗਲਾਂ ਕਰਨ ਲਗੇ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਲੇਖ 'ਦੂਜਾ ਜਨਮ' ਵਿਚ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੇ ਆਲਮ ਵਿਚ ਡੁੱਬ ਜਾਈਦਾ ਹੈ। ਐਨੀ ਪੁਰਾਣੀ ਯਾਦ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਪਾਠਕ, ਲੇਖਕ ਦੀ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸੋਚਣ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਕਮਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲਚਸਪ ਬਿਰਤਾਂਤ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਹਨ। ਲੇਖਕਾਂ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤਕ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ, ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਣ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਪਾਰਟੀ। ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਇਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਇਨਾਮ ਵਿਚ ਮਿਲੀ ਰਾਸ਼ੀ ਖਰਚ ਕੇ ਸਕੂਨ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਤੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਡਾ. ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਦੇ ਤਕੀਆ ਕਲਾਮ 'ਵੈਰੀ ਗੁੱਡ', ਕਹਿਣ ਸਮੇਂ ਬਣੀ ਸੰਜੀਦਾ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਇਕ ਲੇਖ ਵਿਚ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਹੋਰ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਿੱਜ ਵਧੇਰੇ ਹੈ। ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਕਾਫ਼ੀ ਹਾਊਸ ਵਿਚ ਨਾਮਵਰ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮਜਲਸਾਂ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਨੇ ਨੇੜਿਓਂ ਤੱਕਿਆ। ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਕੁਝ ਲੇਖ, ਲੇਖਕ ਦੀ ਸਕੂਲ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਦਿਲਚਸਪ ਕਿੱਸੇ ਹਨ। ਲੇਖ 25 ਰੁਪਏ ਦਾ ਮਨੀ ਆਰਡਰ, ਸੰਪਾਦਕ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ, ਟੂਣੇ ਵਾਲਾ ਅਧਿਆਪਕ, ਐਮ. ਏ. ਪਾਸ ਡੰਗਰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰਿਤ ਲੇਖ, ਕੁੜਮ ਬੈਟਰੀ ਵਰਗਾ, ਵੀਰ ਘਰ ਪੁੱਤ ਜੰਮਿਆਂ, ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤ, ਰੂਮੀ ਪਿੰਡ 'ਚ ਮੇਮ, ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਸੂਹੀ ਲਾਟ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਕਥਾ ਰਸ ਭਰਪੂਰ ਲੇਖ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਹਰੇਕ ਵਰਗ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀ ਹੈ।

-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ
ਮੋਬਾਈਲ : 98148-56160

ਸਮੇਂ ਦੀ ਕੈਨਵਸ 'ਤੇ
ਲੇਖਿਕਾ : ਸਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸ਼ਬਦਲੋਕ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 200 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 111
ਸੰਪਰਕ : 94639-60845

ਸਮੇਂ ਦੀ ਕੈਨਵਸ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ ਨੇ ਚਾਰ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਇਕ ਵਾਰਤਕ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰਾ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਭ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਦਿਆਂ ਸੰਵੇਦਨਾ ਭਰਪੂਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨਕਲਾਬੀ ਬੋਲਾਂ ਨਾਲ ਜਗਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸ਼ਾਇਰ ਜਾਂ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫ਼ਰਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵਾਕਫ਼ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਕਲਮ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਪਛਾਨਣ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੱਚ ਲਿਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕੈਨਵਸ 'ਤੇ, ਲਾਟ ਰੰਗੇ ਰੰਗ, ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਡਿਸਪੋਜ਼ੇਬਲ, ਸਾਡੇ ਮਨ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ, ਟਾਈਮ ਬੈਂਕ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਔੜ, ਚੋਰ ਸਿਪਾਹੀ, ਤ੍ਰਿੰਝਣ, ਪੌਣੀ ਸਦੀ ਦੀ ਦੁਖਦੀ ਰਗ, ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ, ਪੁਲ ਟੁਟਦੇ ਜਾ ਰਹੇ, ਦਿਲ ਦਾ ਧੂਣਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਟਾਈਮ ਬੈਂਕ ਕਵਿਤਾ ਆਮ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਦੁਖਾਂਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਸੁੱਖ-ਸਹੂਲਤਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇ ਪਾਉਂਦਾ...
ਹਰ ਸੁਪਨਾ / ਵੋਟਿੰਗ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਰਖਦਿਆਂ
ਤੌਬਾ ਸੱਜਣਾ / ਲਿਸਟ ਪੜ੍ਹਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਲੱਗਦਾ
ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਜਿਊਣ ਦੀ / ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੋ ਹੈ ਵਿਧਾ।
ਬਿਸਕੁਟਾਂ ਦਾ ਪੈਕਟ, ਚੋਰ ਸਿਪਾਹੀ, ਦਿਲ ਦਾ ਧੂਣਾ, ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਕਵਿਤਰੀ ਨੇ ਮਾਨਵੀ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਵਿਸ਼ਵ ਅਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਜੰਗ ਦੇ ਮਾਰੂ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਜੰਗ ਵਿਚ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦੀ ਹੈ:
ਕਰੂਰਤਾ ਦਾ ਰਾਕਸ਼ / ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਖਿੱਦੋ ਨੂੰ
ਲੀਰੋ ਲੀਰ ਕਰ ਸੁਟਦਾ ਹੈ
ਬਾਰੂਦ ਦੇ ਅਗਨ-ਕੁੰਡ ਅੰਦਰ
ਉਹ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਸਮਝਦੀ ਸਮਝਾਉਂਦੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਸਲੀ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਅਨੰਦ ਉਦੋਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਾਨਵੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਤੇ ਬਰਾਬਰਤਾ ਦਾ ਨਿੱਘ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੀਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਵੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ ਦੀ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਇਨਸਾਨੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਨਾਰੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਤਕਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਹੈ:
ਮਾਵਾਂ ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਨਗਨ ਜਿਸਮ ਦਾ
ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੇ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ
ਧਰਮ ਦਰਾਂ ਦੇ ਮਹਿੰਗੇ ਪੁਸ਼ਾਕੇ
ਨਾਲੇ ਚਾਦਰਾ ਮਜ਼ਾਰ ਦਾ।
ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੋਹ, ਰੀਤ ਰਿਵਾਜ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਪੁਰਾਤਨ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਵੁਕ ਹੈ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਹਾਮੀ ਵੀ ਭਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਵੀ ਦਿਲ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਵਸਾਉਂਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ ਨੂੰ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਲਈ ਮੁਬਾਰਕਵਾਦ।

-ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ

ਘਰ
ਲੇਖਕ : ਹਰਜੀਤ ਅਟਵਾਲ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 350 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 207
ਸੰਪਰਕ : 92090-00001

'ਘਰ' ਹਰਜੀਤ ਅਟਵਾਲ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ 14 ਨਾਵਲ ਅਤੇ 9 ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 2 ਨਿਬੰਧ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ, ਜੀਵਨੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੰਪਾਦਨਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਉਹ ਬਹੁ-ਵਿਧਾਈ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਥਾਪਿਤ ਨਾਵਲਕਾਰ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਤੋਰ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਵਾਲਾ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਨਾਵਲਕਾਰੀ ਦੀ ਖ਼ੂਬੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਹਰ ਨਾਵਲ ਇਕ ਨਵਾਂ ਵਿਸ਼ਾ ਲੈ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। 'ਘਰ' ਬਿਲਕੁਲ ਨਿਵੇਕਲੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਰਚੀ ਉਸ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕ੍ਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿਚ 'ਘਰ' ਇਕ ਪਾਤਰ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ, ਪਸ਼ੂ, ਪੰਛੀ ਦੀ ਘਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਹੀ ਇਕ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਿਲਕੁਲ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਥੇ ਲੇਖਕ ਘਰ ਨੂੰ ਇਕ ਵੱਖਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਕ ਸੁਫ਼ਨਾ ਆਪਣਾ ਘਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੁਫ਼ਨੇ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਘਰ ਬਣਾਉਣਾ ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਮਕਸਦ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਕਸਦ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਹਿੱਤ ਉਹ ਜੀਵਨ ਸਫ਼ਰ 'ਤੇ ਤੁਰਦਾ ਹੋਇਆ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਲਗਭਗ ਛੇ ਦਹਾਕੇ ਲਗਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੁਫ਼ਨੇ ਅਤੇ ਮਕਸਦ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਹੀ 'ਘਰ' ਨਾਵਲ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ।
ਹਰਜੀਤ ਅਟਵਾਲ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਬਿਲਕੁਲ ਸਿੱਧੀ ਸਾਦੀ ਅਤੇ ਪਾਠਕ ਦੇ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਲਹਿ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰੌਚਿਕਤਾ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿਚਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਏਨੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਦਿਲ ਟੁੰਬਵੇਂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਇੰਝ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਦਾਦੀ ਜਾਂ ਨਾਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾ ਰਹੀ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਨਾਵਲ ਦਾ ਆਰੰਭ ਏਨੇ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਸਾਦਗੀ ਭਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲੇ ਵਾਕ ਤੋਂ ਹੀ ਪਾਠਕ ਨਾਵਲ ਦੇ ਮੂਲ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ-'ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਕ ਪੰਛੀ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਪੰਜ ਵਾਰ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਕ ਜਾਨਵਰ ਆਪਣੇ ਲਈ 4 ਵਾਰ ਘੁਰਨਾ ਖੋਦਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਵੇਂ ਹੀ ਮਨੁੱਖ 3 ਵਾਰ ਘਰ ਬਣਾਵੇਗਾ।' ਨਾਵਲਕਾਰ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਘਰ ਸਥਿਰਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬਣਾਈ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਦੇਖਣ ਦਾ ਲੁਤਫ਼ ਹੈ। ਨਾਵਲਕਾਰ ਉੱਠਦੇ ਬੈਠਦੇ ਖਾਂਦੇ ਪੀਂਦੇ ਸੌਂਦੇ ਜਾਗਦੇ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਹੀ ਖ਼ਾਬ ਬੁਣਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਨਾਵਲਕਾਰ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵੇਖ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਰਿੱਕੀ ਮੌਬ ਉਸ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹੈ - 'ਸਿੰਘ, ਇਹ ਕੀ ਤੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਘਰ ਘਰ ਗਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਨਾਂ!' ਤਦ ਘਰ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਬਾਰੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਡੂੰਘੇ ਉੱਤਰੇ ਘਰ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਬਾਰੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ -'ਘਰ ਇਕ ਕਿਲ੍ਹਾ ਐ, ਘਰ ਇਕ ਟਿਕਾਣਾ ਐ, ਘਰ ਹਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰੀ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਐ, ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਡੀਕਦੀ ਐ। ਦਿਨ ਭਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜਦੇ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਪੁੱਜ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਆਰਾਮ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲਈ ਊਰਜਾ ਭਰ ਲੈਂਦੇ ਹੋ। ਘਰ ਬੰਦੇ ਲਈ ਇਕ ਅਜੀਬ ਕਸ਼ਿਸ਼ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।' ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਰਜੀਤ ਅਟਵਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਸ 'ਘਰ' ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਇਕ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਨਾਵਲਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਨਿਵੇਕਲੇ ਵਿਸ਼ੇ 'ਘਰ' ਉੱਤੇ ਨਾਵਲ ਰਚਣ ਲਈ ਵਧਾਈਆਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ

-ਡਾ.